بازار این قاره دیگر به‌همان قواعد سنتی دهه‌های گذشته پایبند نیست و هر تغییر در سلیقه مصرف‌کنندگان می‌تواند به‌سرعت جایگاه یک فناوری یا حتی یک برند را دگرگون سازد.

در این میان، رقابت میان گزینه‌های مختلف پیشرانه از موتورهای بنزینی و دیزلی گرفته تا هیبریدی و تمام‌برقی به عرصه‌ای پیچیده و چندلایه تبدیل شده است. مصرف‌کنندگان اروپایی بیش از هر زمان دیگری به‌دنبال راه‌حل‌هایی هستند که هم با دغدغه‌های زیست‌محیطی سازگار باشد و هم نیازهای روزمره آن‌ها را برآورده کند.

این جست‌وجو برای تعادل میان کارایی، هزینه و پایداری، به‌طور مستقیم بر تصمیم‌های خرید اثر می‌گذارد و آینده بازار را شکل می‌دهد. از سوی دیگر، سیاست‌های اتحادیه‌اروپا و دولت‌های ملی با اعمال مقررات سخت‌گیرانه و ارائه مشوق‌های مالی، نقش تعیین‌کننده‌ای در هدایت این تغییر دارند. نتیجه آن‌که صنعت‌خودرو اروپا اکنون در نقطه‌ای ایستاده که هر تحول آماری می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات عمیق‌تر در ساختار بازار باشد.

وقتی دیزلی‌ها فراموش می‌شوند

اهمیت تاریخی موتورهای دیزلی در اروپا را نمی‌توان نادیده گرفت. در دوران اوج خود در دهه ۲۰۱۰، خودروهای دیزلی بیش از ۵۰ درصد از فروش مدل‌های جدید را تشکیل می‌دادند. البته این اتفاق درست قبل از رسوایی دیزل‌گیت گروه فولکس‌واگن رخ داد که احتمالا آغازگر افول موتورهای دیزلی بود.

فروش این‌ مدل‌ها هرگز به‌شرایط گذشته برنگشت و از آن زمان تاکنون درحال افت بوده است. طبق داده‌های منتشرشده توسط انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا، در سال ۲۰۱۷ برای نخستین‌بار از سال ۲۰۰۹، فروش خودروهای بنزینی از خودروهای دیزلی پیشی گرفت. در سال ۲۰۲۱، خودروهای هیبریدی خودشارژ برای نخستین‌بار از خودروهای دیزلی در اروپا پیشی گرفتند.

یک سال بعد، خودروهای برقی برای نخستین‌بار در قاره سبز تقاضای بیشتری نسبت به مدل‌های دیزلی داشتند. در سال ۲۰۲۵، سقوط موتورهای دیزلی همچنان ادامه دارد و به جایگاه چهارم رسیده است. خودروهای پلاگین-هیبریدی در طول ده ماه اول امسال، ۹.۴ درصد از سهم بازار را در اختیار داشتند. تا ماه اکتبر، خودروهای دیزلی تنها ۸ درصد از کل فروش خودروهای جدید در ۲۷ کشور اتحادیه‌اروپا به‌علاوه ایسلند، لیختن‌اشتاین، نروژ، سوئیس و بریتانیا را به‌خود اختصاص دادند.

دلایل سبقت پلاگین‌ها

البته تغییر جایگاه خودروهای دیزلی و پلاگین هیبریدی یک‌شبه اتفاق نیفتاده است. تا پایان سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵، خودروهای پلاگین-هیبریدی از نظر محبوبیت در بین خریداران مدل‌های نو از خودروهای دیزلی پیشی گرفته بودند. این اختلاف احتمالا در دو ماه آخر امسال همچنان بیشتر خواهد شد و بعید است خودروهای دیزلی بتوانند جایگاه قبلی خود را پس بگیرند.

عوامل متعددی در کاهش محبوبیت چشمگیر موتورهای دیزلی نقش داشته‌اند. مقررات آلایندگی سختگیرانه خودروسازان را به‌سمت تولید خودروهای هیبریدی، پلاگین-هیبریدی و برقی سوق داده است.

این تغییر به‌ضرر خودروهای دیزلی تمام شده است که عمدتا در بخش خودروهای کوچک غایب هستند. تخفیف‌های قابل‌توجه مشتریان را به‌خرید خودروهای هیبریدی و برقی تشویق می‌کند. همچنین خودروهای پاک معمولا از مالیات پایین‌تری بهره‌مند می‌شوند که دلیل دیگری بر افول موتورهای دیزلی است.

از طرفی، موتورهای بنزینی به‌لطف بهبود راندمان، فاصله خود را با موتورهای دیزلی بیشتر کرده‌اند. علاوه‌براین، تلاش مداوم اتحادیه‌اروپا برای کاهش آلایندگی ناوگان عمومی که به‌ممنوعیت فروش خودروهای درون‌سوز جدید در سال ۲۰۳۵ منجر خواهد شد، فروش خودروهای دیزلی را به‌شدت کاهش داده است. به‌لطف هجوم محصولات ارزان چینی و مدل‌های جدید از خودروسازان معتبر، فروش خودروهای برقی احتمالا در آینده افزایش خواهد یافت.

رنو به‌تازگی مدل جذاب توئینگو را معرفی کرده است و فولکس‌واگن سال آینده مدل ID پولو و در سال ۲۰۲۷ یک مدل پایین‌رده را عرضه خواهد کرد.

مسیر پیش ‌رو برای PHEV ها

در دهه‌های گذشته، موتورهای دیزلی ستون فقرات بازار اروپا بودند. در اوج محبوبیت خود در دهه ۲۰۱۰، بیش از ۵۰ درصد از فروش خودروهای جدید به‌دیزلی‌ها اختصاص داشت. اما رسوایی «دیزل‌گیت» فولکس‌واگن در سال ۲۰۱۵، نقطه آغاز افول این فناوری شد. از آن زمان، مقررات سخت‌گیرانه آلایندگی، مالیات‌های سنگین و تغییر نگرش عمومی نسبت به سلامت و محیط‌زیست، جایگاه دیزل را به‌طور پیوسته تضعیف کرده است.

اکنون سهم دیزلی‌ها در بازار اروپا به‌حدود ۸ درصد رسیده و در جایگاه چهارم پس از خودروهای بنزینی، هیبریدی و برقی قرار دارند. در مقابل، خودروهای پلاگین-هیبریدی توانسته‌اند با ترکیب مزایای دو جهان (یعنی قابلیت استفاده از موتور بنزینی در سفرهای طولانی و امکان حرکت برقی در مسیرهای شهری) به‌گزینه‌ای جذاب برای مصرف‌کنندگان بدل شوند.

داده‌های انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا نشان می‌دهد پلاگین-هیبریدی‌ها در 10 ماه نخست سال جاری حدود ۹.۴ درصد سهم بازار را به‌خود اختصاص داده‌اند؛ رقمی که برای نخستین‌بار از دیزلی‌ها فراتر رفته است.

این تغییر تنها نتیجه ترجیحات مصرف‌کنندگان نیست، بلکه حاصل سیاست‌های کلان اتحادیه‌اروپا نیز هست. برنامه ممنوعیت فروش خودروهای درون‌سوز جدید از سال ۲۰۳۵، خودروسازان را به‌سمت سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری‌های پاک سوق داده است. علاوه‌بر این، مشوق‌های مالیاتی و تخفیف‌های دولتی برای خرید خودروهای هیبریدی و برقی، نقش مهمی در افزایش تقاضا ایفا کرده‌اند. در بسیاری از کشورها، خودروهای پاک از مالیات پایین‌تر و هزینه نگهداری کمتر برخوردارند؛ عاملی که جذابیت اقتصادی آن‌ها را افزایش داده است.

از منظر صنعتی، این تحول پیامدهای گسترده‌ای دارد. نخست‌آن‌که خودروسازان اروپایی باید سرعت نوآوری خود را افزایش دهند تا بتوانند با موج محصولات ارزان‌قیمت چینی رقابت کنند. همچنین زنجیره‌تامین باتری و زیرساخت شارژ باید به‌سرعت توسعه یابد تا پاسخگوی رشد تقاضا باشد. درآخر این‌که برندهای سنتی مانند فولکس‌واگن، رنو و پژو باید استراتژی‌های بازاریابی خود را بازتعریف کنند تا مشتریان وفادار دیزلی را به سمت محصولات هیبریدی و برقی جذب کنند.

از منظر ژئواقتصادی، افول دیزل در اروپا می‌تواند بر بازارهای جهانی نیز اثرگذار باشد. بسیاری از کشورهای در حال توسعه که هنوز به دیزل وابسته‌اند، با کاهش تولید و سرمایه‌گذاری در این بخش، ناگزیر به تغییر مسیر خواهند شد. در مقابل، رشد پلاگین-هیبریدی‌ها می‌تواند الگویی برای بازارهایی باشد که هنوز زیرساخت شارژ کامل ندارند و به راه‌حلی میان‌بر برای کاهش آلایندگی نیاز دارند.

درنهایت باید گفت پیشی گرفتن پلاگین-هیبریدی‌ها از دیزلی‌ها، نماد پایان یک عصر و آغاز دوره‌ای تازه در صنعت‌خودرو اروپاست. این تحول نشان می‌دهد که مسیر آینده به‌سوی فناوری‌های پاک و ترکیبی خواهد بود؛ مسیری که نه‌تنها ساختار بازار، بلکه سیاست‌های انرژی، محیط‌زیست و حتی ژئوپلیتیک صنعت‌خودرو را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.