به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام علی مصباح یزدی ظهر دوشنبه در همایش فعالان فرهنگی دفتر ارتباطات فرهنگی در مؤسسه امام خمینی (ره) اظهار کرد: انقلاب اسلامی برای احیای دین در جامعه، مدلی نوین از حرکت اجتماعی و تمدنی را آغاز کرد؛ حرکتی که به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و با نگاه تیزبین، ژرف‌اندیش، عزم استوار و ایمان راسخ ایشان به نصرت الهی شکل گرفت و این مسیر با همراهی مردم و بیداری‌ای که طی پانزده سال مبارزه از سال ۱۳۴۲ تا پیروزی انقلاب در اوج سختی‌ها پدید آمد، به ثمر نشست.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) افزود: انقلاب اسلامی در جهانی که خاموش شده بود و ظلمات شیاطین بر آن سایه افکنده بود و همه عوامل برای حذف دین از صحنه فکر و عمل انسانی دست‌به‌دست هم داده بودند، چون نوری در تاریکی طلوع کرد و به تعبیر امام خمینی (ره)، این انقلاب «فجر» بود که انسان‌ها را دوباره به فطرتشان بازگرداند و تلنگری جدی بر روح جامعه زد؛ جامعه‌ای که گله‌وار در مسیری حرکت داده می‌شد که به حیوانیت و سقوط منتهی می‌گردید.

حجت‌الاسلام مصباح تأکید کرد: شاید گزاف نباشد اگر بگوییم بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی و موفقیتی که ارزش همه سختی‌ها، خسارت‌ها و مجاهدت‌های مردم را داشت، این بود که اسلام را در جهان احیا کرد. سایر دستاوردهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، همگی زیرمجموعه این حقیقت‌اند که انقلاب اسلامی دوباره روح دین را در جامعه دمید.

وی ادامه داد: این احیا تنها منحصر به اسلام نبود؛ احیای «اصل دین» بود و بارها دیده‌ایم که پیروان ادیان دیگر نیز اذعان کرده‌اند که پیش از انقلاب اسلامی، حتی جرأت ابراز دینداری خود را نداشتند و برخی مسیحیان می‌گفتند «قبل از انقلاب رویمان نمی‌شد بگوییم دینداریم.» انقلاب اسلامی به آنان نیز جرأت و عزت داد تا هویت دینی خود را با افتخار اعلام کنند.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) گفت: دین برای سعادت بشر اهمیتی بی‌بدیل دارد، چراکه انسان فقط با پیمودن مسیری که دین نشان می‌دهد به هدف آفرینش می‌رسد و انقلاب اسلامی نیز با احیای دین کاری کارستان انجام داد؛ کاری که پیامبران، اولیا و ائمه معصومین (ع) برای آن جان فدا کردند و بهترین مخلوقات الهی برای حفظ دین قربانی شدند، و انقلاب اسلامی ادامه همان راه عظیم بود.

حجت‌الاسلام مصباح افزود: اکنون وظیفه ماست که این انقلاب، اندیشه‌های آن، مبانی آن و گفتمان آن را برای نسل‌های آینده و حتی برای جهانیان حفظ و ترویج کنیم. کسانی که زیر سایه این انقلاب رشد کرده‌اند، مسئولیتی سنگین بر دوش دارند و نمی‌توانند از این بار شانه خالی کنند.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) در ادامه یکی از مهم‌ترین چالش‌های جامعه امروز را یادآور شد و گفت: یکی از مسائل اساسی که جامعه بشری و به تبع آن جامعه ما با آن درگیر است، بحث علوم انسانی است چراکه علوم انسانی امروز اداره‌کننده افراد و جوامع است؛ همان‌گونه که نرم‌افزار یک رایانه، مسیر کارکرد آن را تعیین می‌کند، و اگر ویروسی شود موجب اختلال می‌شود، علوم انسانی نیز سبک زندگی، رفتار، فرهنگ و روابط اجتماعی را هدایت می‌کند. علوم انسانی غربی کارکرد جامعه را مختل کرده و انقلاب اسلامی برای بازگرداندن قطار توسعه بشری به مسیر حقیقی آمده است و به همین دلیل، اصلاح، بازنگری و اسلامی‌سازی علوم انسانی از اولویت‌های جدی و اجتناب‌ناپذیر انقلاب اسلامی است.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی با تأکید بر اینکه علوم انسانی غربی رایج همچون نرم‌افزاری ویروسی، مسیر اداره جوامع را به بیراهه برده است، گفت: انقلاب اسلامی برای احیای دین، ساخت انسان الهی و تغییر ریل تمدنی بشر در برابر سلطه مکاتب مادی غرب شکل گرفت.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی، اظهار کرد: تعلیم و تربیت کودکان ما دست علوم انسانی است، اقتصاد کشور بخشی از علوم انسانی است، سیاست کشور، روابط بین‌الملل، مسائل فرهنگی، اخلاقی و علمی همگی توسط کارشناسان علوم انسانی برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری، طراحی و اجرا می‌شود.

وی افزود: معضل بزرگ علوم انسانی رایج که امروز جامعه ما و جامعه بشری را اداره می‌کند این است که مبتنی بر مبانی مادی‌گرایانه و فردگرایانه‌ای است که منافع خاصی را دنبال می‌کند و بخشی از این مشکل در نظریه‌هاست و بخش مهم‌تر در اجرا؛ زیرا آنچه در میدان عمل پیاده می‌شود فاصله زیادی با آنچه روی کاغذ می‌آید دارد و مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند. با این حال نظریه‌هایی که در تعلیم و تربیت، اقتصاد، سیاست، حقوق و اخلاق ارائه شده‌اند، همان مبنایی هستند که عمل اجتماعی امروز بر آن استوار است.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) مصباح یزدی ادامه داد: انقلاب اسلامی علیه چنین مسیری به پا خاست. نظام جمهوری اسلامی به اعتبار اسلامی بودنش مدعی است که می‌خواهد بر اساس مبانی اسلامی، انسان تربیت کند و جامعه را به سمت اهدافی که خدای متعال برای بشر تعیین کرده پیش ببرد. نخستین گام برای آنکه این مسیر انحرافی اصلاح شود این است که زیرساخت‌های نظریه‌های موجود بررسی و نقد شوند تا ریل حرکت انسان و جامعه تغییر پیدا کند. انقلاب اسلامی آمد تا مسیر این قطار را به سوی قله شرف، کرامت و انسانیت برگرداند؛ همان قطار توسعه غربی که با سرعت به سمت ته دره حیوانیت می‌راند.

وی اضافه کرد: باید دید آیا لیبرال‌دموکراسی که به‌عنوان یک الگوی سیاسی و نظم مطلوب بشری مطرح و تقریباً به مثابه وحی منزل در جوامع پذیرفته شده، واقعاً بهترین شکل حکمرانی است یا خیر. درباره آنچه در عمل اجرا می‌شود فعلاً سخن نمی‌گویم، زیرا مشکلات آن به‌مراتب بیشتر از محتوای نظریه‌هاست، اما حتی خود نظریه‌ها نیز بر چه پایه‌ای بنا شده‌اند؟ سرمایه‌داری لیبرال که امروز بسیاری از درس‌خوانده‌ها و حتی بعضی از درس‌نخوانده‌های ما آن را راه‌حل می‌دانند، چه مبنایی دارد؟ باور رایج در میان مسئولان و اساتید دانشگاهی ما این است که اگر دقیقاً مطابق نسخه‌های اقتصادی غرب عمل کنیم، مشکلاتمان حل خواهد شد؛ گویی مشکل از ماست که درست عمل نکرده‌ایم.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی بیان کرد: نخستین گام این است که ببینیم این نظریات بر چه اساسی ساخته شده‌اند. هنگامی که نظریه اقتصادی بر این مبنا استوار می‌شود که انسان در هفتاد، هشتاد یا صد سال عمر خود باید بیشترین لذت و بیشترین رفاه را ببرد، نتیجه چه خواهد بود؟ منابع و فرصت‌ها محدود است، اما خواسته‌های انسان بی‌نهایت. همه نمی‌توانند بیشترین لذت را ببرند. هر کس می‌خواهد بی‌نهایت قدرت و رفاه داشته باشد و این امر ممکن نیست. رفاه و قدرت یک عده در آن است که عده‌ای دیگر را به خدمت بگیرند تا برای آنان کار کنند.

وی افزود: بر همین اساس مکتبی شکل گرفت که نفع صاحبان قدرت، سرمایه و موقعیت‌های اجتماعی را تأمین کند. برای این هدف صدها سال برنامه‌ریزی و تجربه انجام شده است و بدون اغراق صدها هزار رساله دکتری در سراسر دنیا درباره تک‌تک جزئیات این اقتصاد نوشته و آزموده شده تا امروز به نظریه‌ای رسیده‌اند که برای اهداف خاص طراحی شده، نه برای نفع عموم مردم.

ضرورت بازنگری ریشه‌ای در مبانی علوم انسانی غربی

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) بیان کرد: آنچه انقلاب اسلامی علیه آن قیام کرد و جمهوری اسلامی به اعتبار اسلامی بودن خود مدعی آن است، این است که انسان را بر اساس مبانی اسلامی بسازد و جامعه را به سوی اهدافی که خدای متعال برای بشر تعیین کرده، هدایت کند و نخستین قدم برای اصلاح مسیر انحرافی گذشته این است که زیرساخت‌های نظریه‌های موجود را بررسی و نقد کنیم. اگر لیبرال‌دموکراسی به عنوان الگوی سیاسی و سرمایه‌داری لیبرال به عنوان نسخه اقتصاد سالم معرفی می‌شود، باید دید این نظام‌ها بر چه مبانی بنا شده‌اند و آیا واقعاً بهترین شکل اداره جامعه‌اند یا خیر.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) مصباح یزدی تأکید کرد: اشکال اساسی نظریه‌های اداره جامعه این است که بر مبانی غیر دینی و نادرست بنا شده‌اند. مخالفت ما نیز برخاسته از تعصب نیست؛ بلکه با دلیل عقلی ثابت می‌کنیم که برخی مبانی غلط‌اند و باید مبنای صحیح جایگزین آن شود. اگر ریشه پوسیده و آفت‌زده نظریات موجود تغییر کند و ریشه‌ای سالم و درست در زمین نشانده شود، آن‌گاه وقتی جوانه بزند، میوه‌ای شیرین خواهد داد.

وی اظهار داشت: مؤسسه امام خمینی (ره) به تدبیر مرحوم علامه مصباح این مأموریت را بر عهده گرفت که ریشه‌های این نظریه‌ها را بررسی و نقادی کند. اگر بخشی صحیح بود، تثبیت شود و اگر بخشی غلط بود، اصلاح یا کنار گذاشته شود و نظریه درست جایگزین گردد. پس از اصلاح ریشه‌ها، نوبت به تولید جوانه‌هایی می‌رسد که از این ریشه‌های سالم برمی‌آیند، نه از ریشه‌های فاسد علوم انسانی موجود.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) افزود: اگر ریشه‌ها اصلاح نشود، هر چقدر تنه درخت را ببرید، شاخه‌ها را هرس کنید یا برگ‌ها را بتکانید، باز هم همان ریشه فاسد، میوه تلخ خواهد داد. این حرکت بنیادین را علامه مصباح آغاز کرد و در همان آغاز نیز مورد تأیید امام خمینی (ره) قرار گرفت.

وی ادامه داد: حجت‌الاسلام رحیمیان که در آن زمان در دفتر امام بود، ماهانه چک امام را به علامه مصباح تحویل می‌داد. بنا به نقل ایشان، در دوران جنگ که هزینه‌ها بسیار بالا بود و درآمدها محدود شده بود، امام بسیاری از هزینه‌ها را حذف یا نصف کردند، اما تنها دو بخش را فرمودند که باید کامل پرداخت شود: حزب‌الله لبنان و مؤسسه آقای مصباح. این خود نشان‌دهنده اهمیت کاری است که علامه مصباح انجام می‌داد و امام نیز برای آن اهمیت قائل بود.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی (ره) مصباح یزدی افزود: پس از رحلت امام خمینی (ره)، رهبر معظم انقلاب نیز فرمودند که از سیره امام تبعیت می‌کنند و هزینه مؤسسه را تقبل خواهند کرد. بر همین اساس، مؤسسه برای انجام این کار عظیم بنیان گذاشته شد و ادامه یافت.

ضرورت تربیت نیروی توانمند برای احیای علوم انسانی اسلامی

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی ادامه داد: دین برای سعادت بشر اهمیت بنیادی دارد و هدف آفرینش انسان دستیابی به همان آرمان الهی است. ارزش دین تا آنجاست که انبیا و اولیای الهی برای حفظ و پیشبرد آن فدا شدند. انقلاب اسلامی با احیای دین، کارستانی را انجام داد که از دست بسیاری از جریان‌ها برنمی‌آمد. بنابراین، حفظ این انقلاب و مبانی آن، نشر این گفتمان برای نسل‌های بعدی و برای همه انسان‌ها وظیفه‌ای سترگ بر دوش ماست؛ وظیفه‌ای که ابعاد متنوعی دارد و از عهده یک فرد یا یک مجموعه برنمی‌آید.

وی با اشاره به رسالت این مؤسسه گفت: مرحوم علامه مصباح این مسئولیت را بر دوش مؤسسه گذاشت که ریشه‌های این نظریات را بررسی، نقد و اصلاح کند و نظریه‌های جدید مبتنی بر مبانی اسلام ارائه دهد. سخت‌گیری‌های مؤسسه در پذیرش دانش‌پژوه برای این است که فرد تربیت‌شده باید هم اسلام را عمیقاً بشناسد، هم بر علوم انسانی روز در حد یک نظریه‌پرداز مسلط باشد و هم توانایی تولید نظریه جدید بر اساس مبانی اسلامی را داشته باشد؛ امری که با روش‌های مرسوم دانشگاهی و حتی سنتی حوزه ممکن نبود. برنامه‌های بسیار فشرده و منظم از همان سال‌های نخست اجرا شد و اکنون با تجربه چهل‌ساله به بلوغ رسیده است.

حجت‌الاسلام مصباح یزدی ادامه داد: تولید علم کافی نیست؛ این نظریات باید وارد جامعه شود و نیروهای اجرایی بر اساس آن تربیت شوند. یکی از تدابیر برای تحقق این هدف، طرح ولایت بود. همچنین یکی از موانع، مسئله شبهات است؛ چه شبهات طبیعی ذهن جوانان و چه شبهاتی که دشمنان برای تضعیف اعتقادات مردم منتشر می‌کنند. ولایت فقیه یکی از مهم‌ترین محورهای شبهه‌افکنی دشمنان است؛ نظریه‌ای که سابقه‌اش در اسلام طولانی است، اما تحققش در جهان امروز شوکی به نظریه‌پردازان غربی وارد کرد.

وی گفت: دشمنان انقلاب، ولایت فقیه را به‌عنوان ستون خیمه هدف گرفته‌اند و یکی از نظریه‌پردازان مشهور غربی انقلاب اسلامی را پرنده‌ای دانسته که دو بال شهادت و انتظار دارد و زره آن ولایت فقیه است و معتقد بود برای زدن تیر به این پرنده، باید زره را از تنش درآورد. طبیعی است که چنین حملاتی نیازمند پاسخ‌گویی دقیق است.

عضو هیئت امنای مؤسسه امام خمینی بیان کرد: آیت‌الله مصباح سال‌ها به‌تنهایی در سراسر کشور برای روشنگری و پاسخ به شبهات تلاش کردند؛ در حدی که گفته می‌شود حدود دو هزار ساعت سخنرانی داشتند. پس از اظهار نگرانی رهبر انقلاب درباره سلامت ایشان، به دستور ایشان مجموعه‌ای به نام کانون طلوع تأسیس شد تا این رسالت را ادامه دهد. اکنون حدود ۱۵۰ استاد از رشته‌های مختلف در قالب سخنرانی، مناظره، پرسش و پاسخ، کارگاه و فعالیت در رسانه‌ها به این امر اشتغال دارند.

وی در پایان گفت: ما در کانون طلوع آمادگی داریم که به فراخور نیاز شهرستان‌ها و ظرفیت‌های موجود، برای رفع شبهات، پاسخ‌گویی به سوالات و تبیین نظریات رهبر معظم انقلاب همکاری کنیم تا بتوانیم بخشی از دین خود را به انقلاب و شهدا ادا کنیم.