در حالی که همه از عوارض تنفسی و قلبی آلودگی سخن می‌گویند، دکتر حسین‌ علی‌زمانی متخصص چشم پزشکی، زنگ خطری جدی‌تری را به صدا درآورده و می گوید: چشم، مظلوم‌ترین قربانی آلودگی هواست. عضوی که در مواجهه مداوم با ذرات معلق و گازهای سمی، نه تنها دچار سوزش و اشک‌ریزش موقت می‌شود، بلکه در میان‌مدت و بلندمدت در معرض بیماری‌های غیرقابل‌برگشتی چون آب‌مروارید زودرس، زخم‌های مقاوم قرنیه، اختلال شدید تشخیص رنگ و حتی سرطان قرار می‌گیرد.

این پزشک متخصص با استناد به تازه‌ترین مطالعات بین‌المللی و تجربه بالینی خود در درمان بیماران شهرهای آلوده افزود: سندروم خشکی چشم اکنون به بیماری اول چشمی در ایران تبدیل شده و اگر همین روند ادامه یابد، طی یک دهه آینده با انفجار موارد آب‌مروارید و نابینایی ناشی از آسیب مزمن سطح چشم روبرو خواهیم شد.

عوارض غیرقابل‌برگشت گازهای سمی برای چشم

این جراح و متخصص چشم‌پزشکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: گازهای سمی موجود در هوای آلوده کلان‌شهرها نه‌تنها باعث سوزش و قرمزی موقت چشم می‌شوند، بلکه در بلندمدت قادرند عوارض غیرقابل‌برگشتی مثل سرطان چشم، آب‌مروارید، تاری پیش‌رونده دید و سندروم شدید خشکی چشم ایجاد کنند.

او با تأکید بر اینکه در روزهای آلوده، بیرون رفتن بدون عینک و با لنز تماسی مثل این است که چشم خود را عمدا داخل سطل اسید فرو ببرید، فهرست کاملی از علائم، گازهای خطرناک و راهکارهای عملی برای حفاظت از چشم ارائه داد.

سندروم خشکی چشم، شایع‌ترین بیماری چشمی در کلان‌شهرهای ایران

وی در تشریح مکانیسم آسیب آلودگی هوا درخصوص چشم توضیح داد: وقتی ذرات معلق PM۲.۵، PM۱۰ و گازهای سمی وارد لایه اشکی چشم می‌شوند، اول از همه تعادل شیمیایی لایه اشک را به‌هم می‌زنند. غدد میبومین(غدد چربی پلک) مسدود می‌شوند، میزان تولید اشک کاهش پیدا می‌کند و سطح چشم ملتهب و خشک می‌شود. این دقیقاً همان چیزی است که ما به آن «سندروم خشکی چشم» می‌گوییم و در حال حاضر شایع‌ترین بیماری چشمی در کلان‌شهرهای ایران است.

علی‌زمانی با بیان همه عوارض احتمالی آلودگی هوا بر چشم از شایع تا بسیار نادر اما جدی، اظهار کرد: سوزش، قرمزی و احساس جسم خارجی در چشم، آب‌ریزش غیرارادی و ترشحات چسبناک صبحگاهی، خارش شدید، ورم پلک‌ها و مشکل در باز و بسته کردن چشم، افزایش چشمگیر احتمال عفونت‌های باکتریایی و ویروسی به‌خصوص در کاربران لنز، التهاب مزمن ملتحمه و لبه پلک (بلفاریت)، ایجاد یا تشدید عیوب انکساری(نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم) و تاری دید پیش‌رونده، مشکل در تشخیص رنگ‌ها بویژه رنگ‌های آبی و سبز، تسریع در تشکیل آب‌مروارید به‌خصوص در افراد بالای ۵۰ سال، آسیب مستقیم به قرنیه و ایجاد زخم‌های مقاوم به درمان، از جمله عوارض احتمالی آلودگی هوا بر چشم است و در موارد بسیار شدید و مواجهه طولانی‌مدت، احتمال افزایش ریسک تومورهای بدخیم چشم و سرطان ملتحمه یا شبکیه وجود دارد.

وی افزود: گازها و مواد سمی که بیشترین آسیب را به چشم می‌زنند شامل اکسیدهای نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد، مونوکسید کربن، ازن سطح زمین، ترکیبات آلی فرّار(VOCs)، فلزات سنگین مثل سرب، کادمیوم و آرسنیک، کلروفلوئوروکربن‌هاو هیدروکربن‌های آروماتیک هستند.

گروه های پرخطر

علی‌زمانی تأکید کرد: افرادی که روزانه بیش از دو ساعت در فضای باز هستند نظیر رانندگان تاکسی، مأموران راهنمایی و رانندگی، کارگران ساختمانی، دونده‌ها، موتورسواران و دانش‌آموزانی که در حیاط مدرسه بازی می‌کنند در گروه پرخطر قرار دارند.

چه کنیم؟

وی به بیان توصیه‌های عملی و دقیق برای روزهای آلوده به ترتیب اولویت پرداخت و گفت: مهم‌ترین و مؤثرترین کار این است که تا حد امکان در خانه بمانید. اگر مجبور به خروج هستید، حتماً عینک آفتابی یا طبی با محافظ UV و قاب بسته (Wrap-around) بزنید. استفاده از لنز تماسی در روزهایی که شاخص آلودگی بالای ۱۵۰ است، کاملا ممنوع است چراکه لنز مثل اسفنج عمل می‌کند و تمام آلاینده‌ها را مستقیما روی قرنیه می‌نشاند. 

وی با بیان اینکه هر بار که از بیرون برمی‌گردید، فورا چشم‌ها را با سرم شستشوی استریل یا آب جوشیده سرد شده بشویید و بلافاصله بعد از شستشو، کمپرس سرد(کیسه یخ پیچیده شده در پارچه نخی تمیز) به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه روی پلک‌های بسته بگذارید، افزود: از قطره‌های اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده(تک‌دوز) هر ۲-۳ ساعت یک‌بار استفاده کنید. برندهای هیالورونیک اسید (مثل آرتلاک، هایلوکام، تئالوز) بهترین اثر را دارند. در خانه حتما از دستگاه رطوبت‌ساز یا بخور سرد استفاده کنید تا رطوبت محیط به ۴۵-۵۵ درصد برسد. به هیچ عنوان چشم را نمالید، این کار آلودگی را به عمق چشم می‌برد و خطر عفونت را چند برابر می‌کند. اگر علائم عفونت(ترشحات زرد یا سبز، درد شدید، کاهش دید) ظاهر شد، همان روز به چشم‌پزشک مراجعه کنید. قطره‌های آنتی‌بیوتیک فقط با نسخه پزشک مصرف شود؛ مصرف خودسرانه باعث مقاومت میکروبی می‌شود.

آنتی‌اکسیدان‌ها بهترین سپر دفاعی چشم

این پزشک متخصص چشم در خصوص تغذیه محافظ چشم در فصل آلودگی گفت: آنتی‌اکسیدان‌ها بهترین سپر دفاعی چشم در برابر رادیکال‌های آزاد ناشی از آلودگی هستند.

وی گفت: مصرف روزانه حداقل دو عدد پرتقال، نارنگی یا کیوی به عنوان منبع ویتامین C، یک عدد هویج متوسط یا یک لیوان آب هویج برای تامین ویتامین A و بتاکاروتن، بادام، گردو یا پسته برای تامین ویتامین E، مصرف هفته‌ای ۲-۳ بار ماهی سالمون، قزل‌آلا یا ساردین برای جذب امگا۳، اسفناج، کلم بروکلی، کلم پیچ به عنوان منابع لوتئین و زآگزانتین، مصرف زیتون و روغن زیتون و نوشیدن حداقل ۸-۱۰ لیوان آب در روز و شیر کم‌چرب یا ماست پروبیوتیک، در راستای تغذیه چشم بسیار کمک کننده است.

این متخصص در پایان با اشاره به حجم بالای افرادی مراجعه کننده به چشم پزشکان که به دلیل آلودگی هوا مشکلاتی در چشم آنها بوجود آمده است، خاطر نشان کرد: اگر همین امروز شروع به مراقبت نکنیم، ممکن است ۱۰-۱۵ سال دیگر با موج عظیمی از آب‌مروارید زودرس و نابینایی ناشی از خشکی شدید چشم مواجه شویم. چشم عضو بسیار حساسی است و اگر یک بار آسیب جدی ببیند، دیگر به شرایط قبل برنمی‌گردد.

انتهای پیام