در چند سال اخیر، کلان‌شهر اصفهان با معضل پیچیده‌ای مواجه است که به‌طور هم‌زمان سلامت شهروندان و پایداری شهری را تهدید می‌کند: ترکیبی از آلودگی هوا، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و شیوع بیماری‌های فصلی. شرایط جوی خاص، از جمله سکون هوا و وارونگی دمایی، باعث انباشت آلاینده‌ها می‌شود و حتی محدودیت‌های اضطراری تردد خودروها، تعطیلی برخی مدارس و اعمال دورکاری در ادارات قادر به کاهش قابل توجه شاخص‌های آلودگی نیست. در مقابل، افزایش روزافزون خودروهای فرسوده و ناکافی بودن ظرفیت حمل‌ونقل عمومی فشار مضاعفی بر محیط زیست وارد می‌کند و ترافیک معابر را به عامل تشدیدکننده آلودگی تبدیل می‌کند.

موج‌های فصلی آنفلوانزا نیز بر این وضعیت افزوده است و باعث اتخاذ تصمیمات اضطراری در حوزه آموزش شده است. تعطیلی مدارس، برنامه‌ریزی برای کاهش تماس‌های اجتماعی و اجرای پروتکل‌های بهداشتی، همگی در راستای حفاظت از سلامت دانش‌آموزان انجام می‌شود، در حالی که سطح هشدارهای هواشناسی نیز در تصمیم‌گیری‌ها نقش تعیین‌کننده دارد. به این ترتیب، استان در تلاش است تعادلی بین محدود کردن تماس مردم با آلاینده‌ها و مدیریت بیماری‌های واگیردار ایجاد کند، بدون آنکه تصمیمات لحظه‌ای موجب تشدید مشکلات طولانی‌مدت شود.

حل پایدار بحران مستلزم نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، توسعه انرژی‌های پاک و سرمایه‌گذاری در صنایع پاک و بهینه است. سیاستگذاری کوتاه‌مدت تنها می‌تواند از تشدید شرایط جلوگیری کند، اما بدون اجرای بلندمدت و پیوسته برنامه‌ها، اثرگذاری واقعی بر کاهش آلودگی و بهبود سلامت عمومی محدود خواهد ماند. این ترکیب از چالش‌های زیست‌محیطی، حمل‌ونقلی و بهداشتی، مسیر پیش رو را پیچیده و پرهزینه کرده و نیازمند همکاری دولت، بخش خصوصی و مشارکت مردم است.

انباشتِ سال‌ها تکلیف اجرا نشده، ریشه بحران امروز

داریوش گل‌علیزاده، مدیرکل محیط‌زیست استان اصفهان با تشریح ریشه‌ها و پیامدهای آلودگی هوا در این استان به ایسنا می‌گوید: حل این مسئله نیازمند اجرای پیوسته برنامه‌هایی است که سال‌ها پیش در قانون هوای پاک و سند کاهش آلودگی هوای استان تعیین شده است؛ برنامه‌ای شامل حدود ۱۱۰ تکلیف و ۱۷ دستگاه مسئول که اجرای بخش عمده‌ای از آن طی دو دهه گذشته به تأخیر افتاده است.

وی با اشاره به مجموعه اقداماتی که در شرایط اضطرار آلودگی هوا اجرا می‌شود، می‌افزاید: این تصمیمات با دو هدف دنبال می‌شود؛ نخست، کاهش مواجهه مردم با آلاینده‌ها و جلوگیری از اثرات مخرب بر سلامت و دوم، جلوگیری از تشدید فعالیت‌های آلاینده. بخش قابل توجهی از ترددهای روزانه شهر، مربوط به سرویس مدارس است و طبیعی است که کاهش تردد خودروها، چه با دورکاری و چه با تعطیلی آموزشی، در کاهش آلودگی هوا نقش دارد. با این حال در روزهایی که سکون کامل هوا و انباشت آلاینده‌ها وجود دارد، حتی این محدودیت‌ها نیز ممکن است موجب کاهش محسوس شاخص نشود؛ اما اگر اعمال نشوند، شرایط به‌مراتب بدتر خواهد شد.

مدیرکل محیط زیست استان اصفهان از تقویت گشت‌های پایشی روزانه و شبانه خبر می‌دهد و بیان می‌کند: براساس حکم دادستانی، واحدهای آلاینده‌ای که آلودگی شدید ایجاد کنند به‌صورت فوری متوقف می‌شوند.

گل‌علیزاده به تعطیلی ۴۴ واحد غیرمجاز و قطع انشعاب گاز آن‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: محدودیت در مصرف گاز صنایع نیز به دلیل ناترازی انرژی در زمستان ادامه دارد.

وی تأکید می‌کند: نیروگاه شهید منتظری نزدیک به شش هفته است مازوت نمی‌سوزاند و تمام واحدهای آن با گاز فعالیت می‌کنند؛ بنابراین مازوت‌سوزی در آلودگی اخیر نقشی نداشته است.

مدیرکل محیط زیست استان اصفهان با استناد به گزارش سازمان هواشناسی می‌گوید: از عصر امروز انتظار می‌رود ناپایداری جوی، بارش‌های پراکنده و کاهش وارونگی دمایی به تخلیه بخشی از آلودگی کمک کند.

گل‌علیزاده با بیان اینکه ریشه بحران فعلی «انباشت تکالیف انجام‌نشده دو تا سه دهه اخیر» است، ادامه می‌دهد: قوانین متعددی از سال ۸۶ و ۸۹ وجود داشته، اما اجرا نشده و امروز با حجم بالای خودروهای فرسوده، حمل‌ونقل عمومی ناکافی و مصرف انرژی بسیار بالا مواجهیم.

وی اضافه می‌کند: از حدود ۳۰ میلیون خودروی پلاک‌شده در کشور، بین ۱۶ تا ۱۷ میلیون فرسوده‌اند و در حالی که سال گذشته تنها حدود ۳۵۰ هزار خودرو از رده خارج شده، یک تا یک‌میلیون‌ و ۲۰۰هزار خودروی جدید شماره‌گذاری شده است.

فرسودگی ناوگان؛ اصلی‌ترین منبع آلودگی هوای اصفهان

مدیرکل محیط زیست استان اصفهان با اشاره به فرسودگی ناوگان عمومی، به‌ویژه خودروهای دیزلی بدون فیلتر دوده تأکید می‌کند: این وسایل پرپیمایش سهم جدی در انتشار ذرات معلق دارند.

گل‌علیزاده راه‌حل کاهش آلودگی هوا را کاملاً مشخص می‌داند و می‌گوید: آلودگی هوا در جهان قابل حل است، اما نیازمند کاهش وابستگی ۹۴ درصدی تولید انرژی به سوخت فسیلی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود مصرف در وسایل گرمایشی و سرمایشی و توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک به‌ویژه مترو و خودروهای برقی است.

وی با بیان اینکه به‌طور مثال اگر اصفهان حدود ۹۱۰ اتوبوس داشته باشد و افزایش این تعداد بدون نوسازی ناوگان فعلی اثری در بهبود آلودگی ندارد، تأکید می‌کند: توسعه ناوگان باید هم‌زمان با خروج اتوبوس‌های فرسوده باشد. حدود ۲۰ درصد جابه‌جایی مسافر در شهر با موتورسیکلت انجام می‌شود که ۹۰ درصد آن‌ها فرسوده هستند.

مدیرکل محیط‌زیست استان اصفهان تعطیلی مدارس و تعطیلات اضطراری را «راه‌حل» ندانست و آن را تصمیمی لحظه‌ای برای کاهش تماس مردم با آلودگی توصیف می‌کند و می‌گوید: راه‌حل واقعی، اجرای کامل و دائمی قانون هوای پاک و پرهیز از تصمیماتی است که وضعیت را بدتر می‌کند، از جمله توسعه طرح‌ها و صنایع آلاینده یا اضافه‌کردن ناوگان جدید بدون نوسازی ناوگان قدیمی.

تبدیل نیروگاه شهید منتظری به سیکل ترکیبی؛ اولویت اصلی محیط‌ زیست استان اصفهان 

گل‌علیزاده یکی از اولویت‌های مهم خود را تبدیل نیروگاه شهید منتظری به سیکل ترکیبی اعلام می‌کند و می‌افزاید: این اقدام راندمان نیروگاه را از ۲۹ درصد به ۵۶ درصد افزایش می‌دهد، مصرف سوخت و آب را کاهش می‌دهد و انتشار آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای نیتروژن را تا ۹۰ درصد کنترل می‌کند؛ اقدامی که علاوه بر مزیت‌های زیست‌محیطی، برای سرمایه‌گذاران نیز جذاب است.

وی در پایان با اشاره به سهم قابل توجه خودروها در آلودگی هوای اصفهان، از جمله تردد روزانه حدود ۱۵۰۰ نفت‌کش حامل فرآورده‌های نفتی و هزاران سرویس کارکنان صنایع اظهار می‌کند: در روزهای وارونگی دمایی، پایین بودن عمق لایه مرزی باعث می‌شود شاخص آلودگی در وضعیت ناسالم قرار گیرد. ادامه این وضعیت خسارت‌های گسترده‌ای از سلامت تا اقتصاد به همراه دارد و نیازمند توجه فوری و اجرای جدی تکالیف قانونی است.

تعطیلی مدارس به‌دلیل آنفولانزا بود، نه آلودگی هوا

منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان با بیان اینکه تعطیلی مدارس در روزهای شنبه و یکشنبه هیچ ارتباطی با آلودگی هوا نداشته، اظهار می‌کند: علت این تصمیم افزایش موارد ابتلا به آنفلوانزا در مدارس بوده است.

وی می‌افزاید: هواشناسی برای فردا اطلاعیه سطح زرد صادر کرده، در حالی که پیش از این هشدار سطح نارنجی داشتیم که بر همان اساس اقدامات لازم انجام شد. اکنون اطلاعیه سطح زرد جایگزین شده و طبیعتاً تصمیمات نیز متناسب با همین سطح هشدار اتخاذ می‌شود.

مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان با اشاره به شیوه‌نامه ابلاغی مرکز بهداشت به آموزش‌وپرورش ادامه می‌دهد: براساس این پروتکل، چنانچه تعداد مبتلایان به آنفولانزا در یک مدرسه افزایش یابد، مدیر مدرسه رأساً می‌تواند تصمیم لازم را برای تعطیلی یا مدیریت وضعیت اتخاذ کند. این روند اکنون در مدارس استان در حال اجرا است و تصمیم اخیر نیز ناشی از همین سیاست بوده است.

شیشه‌فروش درباره وضعیت جوی استان نیز اظهار می‌کند: هواشناسی اعلام کرده امروز عصر شاهد گذر امواج ناپایدار خواهیم بود و به‌تدریج شرایط جوی رو به بهبود می‌رود. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود میزان غلظت آلایندگی‌ها کاهش پیدا کند.

وی تأکید می‌کند: همه تصمیمات اخیر مستند به اطلاعیه سطح زرد هواشناسی و براساس دستورالعمل کارگروه بوده و علت تعطیلی امروز مدارس نیز «پروتکل ابلاغی مرکز بهداشت و شیوع آنفلوانزا» بوده است، نه آلودگی هوا.

به گزارش ایسنا، با وجود تصمیمات فوری و محدودیت‌های اضطراری، به نظر می‌رسد بدون اصلاح ساختاری در حمل‌ونقل، انرژی و مدیریت شهری، شهروندان اصفهان همچنان در معرض تهدیدات جدی سلامت و محیط زیست قرار خواهند داشت و تنها اجرای مستمر برنامه‌های بلندمدت می‌تواند چشم‌انداز قابل اعتمادی برای کاهش آلودگی و افزایش ایمنی شهری ایجاد کند.

انتهای پیام