خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محراب علوی: برای چندین ماه پیاپی، آلودگی هوا در بخش بزرگی از استان خوزستان به معضل روزمره تبدیل شده و شهروندان در بسیاری از مناطق این استان روزهای متوالی را در شرایط ناسالم سپری می‌کنند. در این مدت، وضعیت شاخص کیفیت هوا در اغلب شهرها فراتر از مرز هشدار رفته و بارها مدارس و دانشگاه‌ها مجبور به تعطیلی شده‌اند. این روند طولانی باعث شده نگرانی عمومی نسبت به پیامدهای تنفسی و قلبی عروقی آلودگی هوا به‌طور محسوسی افزایش یابد و مردم چشم‌انتظار اقداماتی پایدار از سوی مسئولان باشند.

به دلیل تداوم آلودگی، آموزش حضوری در بسیاری از روزهای هفته جای خود را به کلاس‌های مجازی داده و خانواده‌ها ناچار شده‌اند کودکان را در خانه نگه دارند. گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که ادامه پدیده وارونگی دما، فعالیت صنایع سنگین، تردد پرحجم خودروها و شرایط اقلیمی، ترکیبی از آلاینده‌های شیمیایی، غبارهای معلق و ذرات قابل استنشاق را در هوای شهرهای بزرگ و صنعتی استان تشدید کرده است. در این میان، گروه‌های حساس شامل سالمندان، بیماران قلبی ریوی، زنان باردار و کودکان در معرض بیشترین آسیب قرار دارند.

افزایش مراجعات به مراکز درمانی، تشدید علائم در بیماران زمینه‌ای و هشدارهای پیاپی دستگاه‌های بهداشتی سبب شده نگرانی خانواده‌ها نسبت به سلامت فرزندانشان چند برابر شود. بسیاری از شهروندان می‌گویند که با وجود عادی بودن بسیاری از فعالیت‌های شهر، کیفیت پایین هوا باعث شده نحوه زندگی روزمره آنها دستخوش تغییر شود و رفت‌وآمدهای غیرضروری را تا حد امکان محدود کنند.

بر اساس داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور در ساعت ۹ صبح امروز، شاخص کیفیت هوا در ۱۸ شهر خوزستان در وضعیت قرمز و نارنجی قرار گرفته است؛ مسئله‌ای که به گفته کارشناسان نشان‌دهنده تشدید آلودگی و نیاز فوری به اتخاذ تصمیمات اضطراری برای حفاظت از سلامت عمومی است. این سامانه اعلام کرد شاخص هوا در اهواز ۱۹۱، کارون ۱۸۶، هویزه ۱۷۴، ملاثانی ۱۶۷، بندر ماهشهر ۱۶۵، بهبهان ۱۵۹، خرمشهر ۱۵۷، آبادان، شوشتر و آغاجاری ۱۵۵ و دشت آزادگان ۱۵۱ بوده که همگی در محدوده قرمز و ناسالم برای تمام گروه‌های سنی قرار دارند.

همچنین در شهرهای لالی با ۱۳۵، باغملک و شادگان ۱۳۱، اندیمشک ۱۳۰، هفتکل ۱۱۸، دزفول ۱۱۷ و اندیکا ۱۱۲، شاخص در محدوده نارنجی گزارش شده که برای گروه‌های حساس خطرناک محسوب می‌شود. در مقابل، تنها شهرهای امیدیه، ایذه، دهدز، رامهرمز، شوش، مسجدسلیمان و هندیجان در این بازه زمانی در وضعیت قابل‌قبول قرار گرفتند.

اداره‌کل هواشناسی خوزستان پیش‌تر اعلام کرده بود که پایداری جو، افزایش غلظت آلاینده‌ها و رخداد وارونگی دما در روزهای هشتم و نهم آذرماه موجب افزایش آلودگی به‌ویژه در مناطق صنعتی خواهد شد. بر همین اساس، کارگروه اضطرار آلودگی هوا تصمیم گرفت مدارس و دانشگاه‌ها را در این دو روز به‌صورت تمام‌مجازی برگزار کند. این تصمیم، مشابه روزهای گذشته، واکنش گسترده خانواده‌ها را در پی داشته و بسیاری از آنها می‌گویند تداوم تعطیلی مدارس فشار روانی و آموزشی مضاعفی بر دانش‌آموزان وارد کرده است.

نگرانی والدین

مریم سواری مادر ۳۸ ساله ساکن اهواز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند که نگرانی اصلی‌اش سلامتی کودکان است که در روزهای آلوده مجبور به ماندن در خانه هستند.

او می‌گوید: بچه‌ها انرژی زیادی دارند اما واقعاً نمی‌توانم اجازه دهم در این هوا از خانه بیرون بروند. هر بار پنجره را باز می‌کنم بوی ناخوشایند و سنگینی هوا احساس می‌شود. از شدت نگرانی، آنها را در خانه حبس کرده‌ام تا حتی برای دقایقی هوای آلوده را استنشاق نکنند.

علی بختیاروند، پدر ۳۲ ساله اهوازی نیز شرایط مشابهی دارد. او می‌گوید که فرزند خردسالش از زمان شدت گرفتن آلودگی دچار سرفه و خس‌خس سینه شده و پزشک توصیه کرده کودک جز در مواقع ضروری از خانه خارج نشود. به گفته وی، زندگی عادی ما مختل شده. هر روز نگرانم که آلودگی چه تأثیری روی ریه بچه‌ها می‌گذارد. وقتی خود بزرگسالان دچار تنگی نفس می‌شوند، تکلیف بچه‌ها چه می‌شود؟

استقرار اورژانس در خیابان‌ها

همزمان با افزایش سطح آلودگی، اورژانس پیش‌بیمارستانی و مدیریت حوادث دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز نیز اعلام آماده‌باش کرده است.

مهران احمدی بلوطکی رئیس این سازمان در گفتگو با خبرنگار مهر گفته که تمامی واحدهای عملیاتی در میادین، مبادی پرتردد و مناطق حساس شهر مستقر شده‌اند تا بتوانند در صورت بروز علائم حاد تنفسی در شهروندان، خدمات درمانی سریع ارائه دهند. احمدی هشدار داد که در چنین شرایطی بیماران مبتلا به آسم یا مشکلات ریوی ممکن است در معرض تشدید علائم قرار گیرند.

وی به شهروندان توصیه کرد از فعالیت در فضای باز خودداری کرده و برای خروج‌های ناگزیر از ماسک‌های استاندارد N۹۵ یا FFP۲ استفاده کنند.

او همچنین می‌گوید که در هوای آلوده، حتی پیاده‌روی در پارک‌ها توصیه نمی‌شود و خانواده‌ها باید کودکان را در فضاهای بسته و دارای تهویه مناسب نگه دارند.

احمدی می‌افزاید: رانندگان باید هنگام تردد در شهر، شیشه خودرو را بالا نگه دارند و بیماران تنفسی داروهای خود را مرتب مصرف کنند.

راهکارهای سلامتی

همزمان، متخصصان ریه و سلامت عمومی نیز نسبت به پیامدهای بلندمدت آلودگی هوا هشدار می‌دهند.

دکتر حانیه راجی فوق‌تخصص ریه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز در گفت‌وگویی رسانه‌ای گفت آلودگی هوا می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های مزمن ریوی مانند آسم و COPD، افزایش خطر عفونت‌ها و حتی بروز برخی سرطان‌ها شود. وی تأکید می‌کند که آلاینده‌های شیمیایی ناشی از سوخت خودروها، بنزین غیر استاندارد و فلرهای نفتی سهم قابل‌توجهی در تشدید این وضعیت دارند.

راجی، هشدار می‌دهد که کودکان و زنان باردار بیشترین آسیب را از این شرایط می‌بینند و حضور آنها در فضای باز در روزهای آلوده ممنوع است.

به گفته او، مصرف میوه و سبزیجات و استفاده از ماسک‌های تأیید شده می‌تواند بخشی از خطرات را کاهش دهد اما راه‌حل اصلی، تصمیمات پایدار و مداخلات ساختاری در حوزه محیط‌زیست است.

وی می‌گوید: آلودگی هوا معضلی فراگیر است که نه‌فقط شهرنشینان بلکه کشاورزان و دامداران را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. بدون تصمیمات جدی و بلندمدت، این چرخه ادامه خواهد یافت.

در بسیاری از مناطق خوزستان، بیمارستان‌ها طی هفته‌های اخیر افزایش مراجعه بیماران با علائم تنفسی را گزارش کرده‌اند. پرستاران می‌گویند موارد سرفه‌های خشک، تنگی نفس و تشدید آسم کودکان افزایش یافته است. برخی خانواده‌ها نیز می‌گویند هزینه‌های درمان و تهیه ماسک و دستگاه تصفیه هوا در این ماه‌ها افزایش قابل‌توجهی داشته است.

با وجود هشدارهای مداوم نهادهای بهداشتی و تصمیمات مقطعی مانند تعطیلی مدارس، بخش قابل‌توجهی از شهروندان خوزستان معتقدند تا زمانی که منابع اصلی تولید آلاینده‌ها کنترل نشوند، وضعیت تغییر نخواهد کرد. بسیاری از آنها می‌گویند بدون مداخله جدی در بخش حمل‌ونقل، صنعت و مدیریت منابع انرژی، بهبود پایدار کیفیت هوا امکان‌پذیر نیست. در این میان، خانواده‌ها همچنان روزهای خود را با نگرانی از سلامت فرزندان و افراد آسیب‌پذیر می‌گذرانند.

این در حالی است که مقامات محیط‌زیست و بهداشت همچنان توصیه می‌کنند مردم از خروج غیرضروری خودداری کنند و در محیط‌های بسته بمانند. اما شهروندانی مانند مریم سواری و علی بختیاروند می‌گویند که اجرای این توصیه‌ها برای مدت طولانی عملی نیست و خواستار راه‌حل‌های بنیادی هستند. آلودگی هوا در خوزستان برای بسیاری از مردم دیگر یک «رخداد مقطعی» نیست؛ بلکه بخشی از زندگی روزمره آنها شده است و امیدها اکنون معطوف به اقداماتی است که بتواند این چرخه مستمر آلودگی را متوقف کند.