به گزارش سلامت نیوز به نقل از خبرآنلاین؛در سال‌های اخیر، اصطلاح «دیابت عصبی» در میان مردم بسیار شنیده می‌شود. بسیاری از افراد زمانی که پس از استرس یا تنش شدید قند خونشان افزایش می‌یابد، تصور می‌کنند که به یک نوع جدید از دیابت مبتلا شده‌اند. اما آیا واقعا چیزی به نام "دیابت عصبی" وجود دارد؟ آیا استرس می‌تواند باعث بروز دیابت شود؟

واقعیت علمی دیابت عصبی

دکتر مینا مویدنیا، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم کودکان، توضیح داد: «در پزشکی اصطلاح رسمی "دیابت عصبی" وجود ندارد. اصطلاحی که مردم به آن اشاره می‌کنند، بیشتر به شرایطی اطلاق می‌شود که استرس شدید و موقت باعث افزایش قند خون می‌شود. این افزایش موقتی و طبیعی است و به هیچ وجه نشانگر دیابت واقعی نیست.»

وی افزود: «افرادی که پانکراس سالم دارند، پس از پایان استرس، سطح قند خونشان به طور طبیعی کاهش می‌یابد و نباید نگران این وضعیت باشند.»

علائم دیابت عصبی و تفاوت با دیابت‌های نوع ۱ و ۲

چون «دیابت عصبی» یک پدیده واقعی و پزشکی نیست، علائم خاص و منحصر به فردی ندارد. اما افرادی که در معرض استرس یا فشار عصبی قرار می‌گیرند، ممکن است دچار علائمی مانند تپش قلب، تعریق زیاد، خشکی دهان، احساس گرسنگی شدید یا ضعف و افزایش موقت قند خون شوند. این علائم نتیجه ترشح هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول است و به هیچ عنوان به معنای بروز دیابت واقعی نیست.

اما در افراد مستعد به دیابت (به ویژه دیابت نوع ۲)، استرس می‌تواند زمینه‌ای برای آشکار شدن علائم بیماری یا حتی تسریع در بروز آن فراهم کند.

تفاوت دیابت عصبی با دیابت‌های نوع ۱ و ۲

دیابت نوع ۱ و ۲ بیماری‌های پایدار و مزمنی هستند که در آنها بدن قادر به تولید یا استفاده صحیح از انسولین نیست. در مقابل، آنچه که مردم «دیابت عصبی» می‌نامند، در واقع یک افزایش موقت و غیرپایدار در سطح قند خون است که تنها به دلیل استرس ایجاد می‌شود. در این شرایط، بدن همچنان می‌تواند به‌طور طبیعی سطح قند خون را تنظیم کند، به شرطی که فرد مشکل زمینه‌ای نداشته باشد.

در دیابت نوع ۱، بدن به طور کامل قادر به تولید انسولین نیست و در دیابت نوع ۲، مقاومت به انسولین یا کاهش کارایی این هورمون سبب افزایش مداوم قند خون می‌شود. در حالی که استرس ممکن است قند خون را در افراد دیابتی افزایش دهد، این تغییرات موقت نباید با دیابت عصبی اشتباه گرفته شوند.

چرا استرس قند خون را بالا می‌برد؟

افزایش قند خون در اثر استرس به دلایل فیزیولوژیکی رخ می‌دهد. هنگامی که بدن تحت فشار عصبی قرار می‌گیرد، هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌شوند که باعث آزاد شدن گلوکز از کبد و افزایش سطح قند خون می‌شوند. این افزایش قند خون برای تأمین انرژی سریع‌تر برای مقابله با استرس است، اما معمولاً موقتی است.

این تغییرات به طور موقت می‌تواند سطح قند خون را بالا ببرد، ولی در افرادی که مشکل دیابت ندارند، پس از پایان استرس، قند خون به سطح طبیعی خود بازمی‌گردد.

آیا همه افراد در اثر استرس قند خونشان بالا می‌رود؟

بله، تقریباً تمام افراد در اثر استرس و فشار عصبی، میزان قند خونشان افزایش می‌یابد، ولی شدت این افزایش برای هر فرد متفاوت است. افرادی که دچار دیابت نوع ۱ یا ۲ هستند، در اثر استرس ممکن است قند خونشان به میزان بیشتری نسبت به افراد سالم افزایش یابد، زیرا توانایی بدن آنها برای تنظیم قند خون کاهش یافته است.

چگونه می‌توان افزایش قند ناشی از استرس را کنترل کرد؟

اگر فرد دچار دیابت نیست، نیازی به مصرف دارو وجود ندارد و پس از کاهش استرس، قند خون معمولاً طی ۳۰ تا ۹۰ دقیقه به حالت طبیعی برمی‌گردد. اما اگر فرد دیابتی است و قند خون او به میزان بالای ۲۵۰–۳۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر رسید، باید طبق دستور پزشک عمل کند و مایعات کافی مصرف کند.

راهکارهایی برای کاهش قند خون ناشی از استرس شامل تنفس عمیق و آرام‌سازی فوری، نوشیدن آب، پیاده‌روی کوتاه، دور شدن از عامل استرس و مدیریت هیجانات است. اصلاح رژیم غذایی و مصرف منظم وعده‌های غذایی کوچک و سالم می‌تواند به تنظیم بهتر قند خون کمک کند.

رژیم غذایی مناسب برای کنترل قند خون ناشی از استرس:

• کاهش مصرف شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های قندی

• افزایش مصرف فیبر، سبزیجات و غلات کامل

• پرهیز از پرخوری عصبی

• مصرف منظم وعده‌های غذایی کوچک که به کاهش نوسانات قند خون کمک می‌کند.

اگرچه اصطلاح «دیابت عصبی» در میان مردم رایج است، اما در واقع این یک پدیده موقتی است که ناشی از استرس و افزایش موقت قند خون است. در افراد سالم، پس از کاهش استرس، قند خون به حالت طبیعی برمی‌گردد. تنها در افرادی که زمینه‌ی دیابت دارند، استرس ممکن است سبب تسریع بروز بیماری یا تشدید آن شود. به همین دلیل، کنترل استرس و حفظ سلامت روانی نقش مهمی در پیشگیری از دیابت و کنترل آن دارد.