خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: نظارت مستمر بر بازار میوه و تره‌بار زاهدان به یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های مدیریتی در حوزه تأمین نیازهای روزمره مردم تبدیل شده است؛ بازاری که به دلیل تنوع گسترده محصولات، نوسانات فصلی قیمت‌ها و میزان بالای مصرف خانوارها نقش مستقیمی در معیشت شهروندان دارد.

حساسیت افکار عمومی نسبت به کیفیت، سلامت، قیمت‌گذاری و نحوه عرضه محصولات افزایش یافته و همین موضوع لزوم تقویت سازوکارهای نظارتی را بیش از پیش برجسته کرده است.

ورود واسطه‌ها و ناهماهنگی در شبکه توزیع می‌تواند موجب افزایش غیرمنصفانه قیمت‌ها شود و از سوی دیگر، نبود نظارت کافی زمینه بروز تخلفات و تضییع حقوق مصرف‌کننده را فراهم می‌کند.

قنبر کرمی، معاون امور بازرسی اداره کل صمت سیستان و بلوچستان در گفت و گو تفصیلی با خبرنگار مهر به این موضوع پرداخت.

*منبع قیمت گذاری در میادین میوه سیستان و بلوچستان چیست؟

پس از ابلاغ رسمی رئیس‌جمهور، یک تیم مشترک از کارشناسان صنعت، معدن و تجارت و نمایندگان فرمانداری از نخستین روز اجرای طرح در میدان بار مستقر شده است. این تیم، از ساعات ابتدایی صبح -یعنی پنج بامداد- وارد میدان می‌شود و روند ورود کالا، ثبت قیمت‌ها و نحوه عرضه را از نزدیک پایش می‌کند.

حضور دائمی این کارشناسان باعث شده مسیر دریافت و تثبیت قیمت‌ها شفاف‌تر شود و فروشندگان نیز خود را ملزم به رعایت چارچوب‌های اعلام‌شده بدانند.

پیش از اجرای قانون جدید، مسئولیت نظارت بر محصولات کشاورزی بر عهده جهاد کشاورزی بود، اما با انتقال این وظایف به وزارت صمت، شیوه قیمت‌گذاری ساختارمندتر شده است. قیمت‌ها هر روز از مراکز عمده همچون تهران و مشهد استخراج و به عنوان مرجع واحد به استان‌ها اعلام می‌شود.

این فرآیند موجب شده هماهنگی بیشتری بین استان و بازارهای اصلی کشور شکل گیرد و از بروز اختلاف قیمت‌های ناگهانی جلوگیری شود.

*آیا نظارت‌ها روزانه انجام می‌شود؟

نظارت‌ها در این مرحله در مرحله نخست قرار دارد، اما با تداوم کار و افزایش تجربه تیم‌های میدانی، ثبات بیشتری بر بازار حاکم خواهد شد. حضور روزانه کارشناسان در میدان میوه این امکان را می‌دهد که هرگونه نوسان غیرمنطقی به سرعت شناسایی و اصلاح شود. هدف اصلی از این نظارت‌های مستمر این است که قیمت‌ها در مسیر طبیعی خود حرکت کنند و از شکل‌گیری التهاب در بازار جلوگیری شود.

از سوی دیگر، شهروندان نیز نقش مهمی در کامل شدن چرخه نظارت دارند. مردم می‌توانند هرگونه تخلف، گران‌فروشی یا عدم درج قیمت را از طریق شماره ۱۲۴ گزارش کنند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن پیگیری انجام شود. این مشارکت مردمی کمک می‌کند روند نظارت فقط محدود به تیم‌های اجرایی نباشد و شبکه‌ای گسترده از رصد اجتماعی در کنار دولت شکل بگیرد.

*آیا نبود نرخ‌نامه و نوسان قیمت در میدان میوه زاهدان صحت دارد؟

نرخ‌نامه‌ها هر روز صبح توسط اتحادیه صادر و در میدان میوه نصب می‌شود و از این نظر خلأیی در اعلام قیمت وجود ندارد. وجود نرخ‌نامه به معنای ایجاد یک چارچوب کلی برای معاملات است، اما این چارچوب به معنای ثبات کامل قیمت در تمام ساعات روز نیست. قیمت اعلامی، مبنای رسمی است و فروشندگان موظف‌اند آن را رعایت کنند، اما عوامل طبیعی بازار در طول ساعات کاری باعث تغییرات مقطعی می‌شود.

میوه کالایی فاسدشدنی است و تغییر قیمت در ساعات مختلف امری طبیعی محسوب می‌شود. در ساعات اولیه صبح که بار تازه وارد می‌شود، قیمت‌ها معمولاً بالاتر است، اما با نزدیک شدن به ظهر و ساعات پایانی، فروشندگان برای جلوگیری از فساد کالا مجبورند قیمت را کاهش دهند. این روند بخشی از ماهیت بازار میوه است و به معنای نبود نظارت یا ضعف نرخ‌گذاری نیست، بلکه ناشی از تلاش فروشندگان برای مدیریت موجودی و جلوگیری از ضرر است.

*علت افزایش هزینه‌ها چیست؟

نوسانات قیمتی در بازار میوه عمدتاً از قانون عرضه و تقاضا تبعیت می‌کند. زمانی که بار ورودی زیاد باشد اما میزان تقاضا پایین بیاید، قیمت‌ها به‌طور طبیعی کاهش پیدا می‌کند. در مقابل، اگر ورودی بار کم و میزان خرید بالا باشد، قیمت‌ها افزایش می‌یابد. این چرخه رفتار طبیعی بازار است و معمولاً ارتباط مستقیمی با سطح نظارت ندارد، بلکه در بستر شرایط اقتصادی و جریان کالا شکل می‌گیرد.

با این حال، افزایش هزینه‌های جانبی مانند حمل‌ونقل، دستمزد کارگر و هزینه‌های بسته‌بندی نیز بر قیمت نهایی کالا تأثیرگذار است. رشد قیمت سوخت و هزینه‌های لجستیکی موجب شده انتقال میوه از مبدأ به مقصد با هزینه بیشتری انجام شود. با وجود این افزایش هزینه‌ها، وظیفه دستگاه‌های نظارتی جلوگیری از سوءاستفاده‌ها و کنترل رفتارهای غیرمنطقی در بازار است تا مردم تحت فشار نوسانات غیرواقعی قرار نگیرند.