کریم امیرزاده ۶ آذرماه، در همایش زنبورداری جامع و پیشرفته که در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جهاد کشاورزی برگزار شد، به بیان شرایط واقعی از عملکرد استان اشاره و اظهار کرد: خشکسالی شدید سال گذشته یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش بهره‌وری در حوزه دام و همچنین تولید عسل بوده است. در نتیجه این خشکسالی تولید عسل استان حدود ۲۰ درصد کاهش یافته و تعداد کلونی‌ها نیز بر اساس آمارگیری مهر و آبان، حدود ۵ درصد کمتر شده است.

وی افزود: افزایش هزینه‌ها از جمله دارو، دستمزد کارگری و دیگر نهاده‌ها نیز از عوامل موثر در کند شدن روند افزایش بهره‌وری بوده است.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به وظایف حاکمیتی جهاد کشاورزی در حوزه آموزش و توانمندسازی، بیان کرد: یکی از اقدامات انجام‌ شده، برگزاری نشست‌های تخصصی با همکاری اتحادیه پرورش‌دهندگان زنبورعسل و سازمان تعاون روستایی است.

وی با ارائه آخرین آمار زنبورستان‌های استان، اظهار کرد: بر اساس اطلاعات ثبت‌ شده در مهر و آبان، حدود ۳۱۵۰ زنبورستان با ۳۷۰ هزار کلونی در استان فعال است. میانگین تولید عسل در استان ۷.۲ کیلوگرم به ازای هر کلونی است که در مقایسه با میانگین کشوری عدد پایینی محسوب می‌شود و نیازمند حرکت به سمت شیوه‌های نوین پرورش و بهره‌گیری از دانش دانشگاه‌ها و تجربیات متخصصان است.

امیرزاده، با اشاره به ضرورت ایجاد تحول ساختاری در حوزه زنبورداری، پیشنهاد داد: همان‌گونه که در بخش طیور سامانه‌ای برای رصد زنجیره تولید از جوجه یک‌روزه تا عرضه گوشت وجود دارد، لازم است در زنبورداری نیز سامانه مشابهی طراحی و اجرا شود. اگر از مرحله تولید ملکه و کلونی تا زمان عرضه عسل این زنجیره قابل رصد باشد، بسیاری از تقلب‌ها در بازار عسل از بین خواهد رفت.

وی تأکید کرد: اجرای چنین سامانه‌ای ممکن است یک تا دو سال زمان ببرد، اما پس از راه‌اندازی، بخش زیادی از مشکلات موجود را کاهش می‌دهد.

معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی، همچنین با اشاره به تجربه زنجیره‌های ارزش در حوزه دام، گفت: در این بخش حدود ۲۶ زنجیره ارزش فعال است که مالکیت و مدیریت واحد از ابتدای تولید تا انتها را فراهم می‌کند.

وی افزود: دستورالعمل زنجیره ارزش چهار سال پیش ابلاغ شده و زنبورداران می‌توانند از طریق نظام مهندسی برای اخذ مجوز اقدام کنند. حداقل‌های لازم برای ورود به زنجیره شامل داشتن حداقل ۱۰۰۰ کندو، واحد پرورش ملکه و فروشگاه عنوان شده است.

امیرزاده تاکید کرد: زنجیره‌های تولید در شرایط بحرانی مانند خشکسالی سال گذشته نقش مهمی در کاهش تنش و ریسک سرمایه‌گذاری دارند. در حال حاضر حدود ۴۵ درصد تولید گوشت مرغ استان در قالب زنجیره‌های ارزش انجام می‌شود و اگر همین الگو در حوزه زنبورداری نیز اجرا شود، می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را به‌شدت کاهش دهد.

وی در ادامه بیان کرد: دو پیشنهاد اصلی مطرح‌ شده، راه‌اندازی سامانه رصد زنجیره تولید عسل و توسعه زنجیره‌های ارزش در زنبورداری در صورت اجرا می‌تواند آینده این بخش را متحول کند.

ضرورت سامان‌دهی حوزه دارو و تقویت نقش تشکل‌ها در حمایت از تولید عسل

در بخش دیگر این مراسم، فرهاد فرخ‌منش، سرپرست مدیریت تعاون روستایی خراسان رضوی، با بیان اینکه همایش‌های تخصصی علاوه بر ارتقای دانش علمی فعالان، برخی از کاستی‌ها و چالش‌های موجود را نیز نمایان می‌کند، اظهار کرد: متاسفانه مافیای دارو تنها به بخش انسانی محدود نیست و در حوزه‌های دام، طیور، کشاورزی و حتی سموم نباتی نیز فعالیت دارد و این مساله ضرورت دقت و نظارت بیشتر را دوچندان کرده است.

وی با تاکید بر اینکه سلامت انسان وابسته به کیفیت غذایی است که مصرف می‌کند، گفت: داروها و نهاده‌هایی که در فرآیند تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شود، به‌طور مستقیم بر سلامت جامعه اثرگذار است و این موضوع اهمیت برخورد جدی با تخلفات دارویی را نشان می‌دهد.

فرخ منش با اشاره به نقش مهم تشکل‌ها در نظام حکمرانی، افزود: اتحادیه‌ها و اتاق‌های اصناف کشاورزی دارای وجاهت قانونی و مورد حمایت دستگاه‌های مختلف هستند و ظرفیت بزرگی برای پیگیری مطالبات بخش‌های تخصصی محسوب می‌شوند. وزارتخانه‌هایی همچون جهاد کشاورزی، محیط زیست، بهداشت و درمان، قوه قضاییه، وزارت کشور و دیگر نهادها در ساختار اتاق اصناف کشاورزی کشور نقش دارند و این موضوع قدرت مطالبه‌گری تشکل‌ها را افزایش می‌دهد.

وی در خصوص اینکه امروز دولت بسیاری از امور را به نهادهای مردم‌نهاد و تشکل‌ها واگذار کرده، بیان کرد: اتحادیه‌ها و اتاق‌های اصناف موظف‌ هستند از بخش تخصصی خود صیانت و آن را حمایت کنند، از آموزش گرفته تا ایجاد ارتباطات دو یا چندجانبه با دستگاه‌های اجرایی، تحقیقاتی، دانشگاهی و قضایی. به همین منظور، پیشنهاد می‌شود اتحادیه زنبورداران با این دستگاه‌ها تفاهم‌نامه‌های همکاری امضا کند.

سرپرست مدیریت تعاون روستایی خراسان رضوی با اشاره به جایگاه ایران در تولید عسل، اظهار کرد: ایران یکی از پنج کشور تولیدکننده برتر عسل در جهان است، اما در صورت بی‌توجهی به استانداردها و کنترل باقیمانده سموم و داروها، جایگاه خود را از دست خواهد داد.  

وی تاکید کرد: اکنون کشورهای منطقه از جمله حوزه خلیج فارس و آسیای میانه بازار مصرف عسل ایران را تشکیل می‌دهند، اما ورود محصول غیر استاندارد به‌طور قطع این بازارها را تهدید می‌کند.

وی با بیان اینکه صادرات سالانه عسل ایران حدود ۶ میلیون دلار برآورد می‌شود، یادآور شد: با وجود تولید قابل توجه، حجم صادرات کشور بسیار پایین است و این نشان می‌دهد که باید بر فرآوری، دیپلماسی اقتصادی، بازاریابی و ارتقای استانداردها تمرکز بیشتری صورت گیرد. چنانچه اصول فنی رعایت نشود، بازار داخلی هرچند مصرف‌کننده است، اما بازارهای صادراتی در آینده نزدیک از دست خواهد رفت.

وی بر لزوم توجه به بورس عسل، راهکارهای نوین فروش بین‌المللی و توسعه تولید عسل تک‌محصولی و دارویی تاکید کرد و گفت: مطالعات بازار نشان می‌دهد عسل‌های دارویی و تک‌محصولی از مزیت صادراتی بالاتری برخوردارند.

فرخ‌منش همچنین از آمادگی کامل تعاون روستایی استان برای همکاری با اتحادیه زنبورداران خبر داد و افزود: تعاون روستایی در حوزه‌های حقوقی، فنی و حتی مالی آماده حمایت است و در صورت وجود اختلاف یا مسائل داخلی بین اعضا یا شرکت‌ها، این مجموعه می‌تواند به ساماندهی امور کمک کند. از اتحادیه‌ها انتظار می‌رود مطالبه‌گری کنند و ما نیز پاسخگو خواهیم بود.

ضرورت پایش بیماری‌های مرتبط با زنبور عسل

در ادامه این همایش، محمدرضا شریعتی، کارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم اداره کل دامپزشکی استان، با تشریح وضعیت زنبورستان‌ها نسبت به تأثیر شدید خشکسالی بر کاهش منابع گرده و تضعیف ایمنی زنبورها هشدار داد و اظهار کرد: ضرورت دارد که برنامه‌ریزی دقیق در تغذیه و پایش بیماری‌های مرتبط با زنبور انجام شود. همچنین زنبورداران باید از مباحث علمی بهره‌ گیرند.  

وی با اشاره به آخرین آمارهای ثبت‌شده در سامانه‌های جهاد کشاورزی استان بیان کرد: هم‌اکنون بیش از ۳۱۰۰ زنبورستان در خراسان رضوی فعال است و میزان تولید عسل استان در سال جاری به حدود ۲۶۰۰ تن رسیده است. تولید سایر محصولات زنبورعسل از جمله گرده گل، ژل رویال، زهر و موم همچنان بسیار کمتر از ظرفیت بالقوه بوده و نیازمند توسعه جدی است.

شریعتی با اشاره به فعالیت‌های دامپزشکی استان در حوزه پایش بیماری‌ها توضیح داد: سامانه GIS برای ثبت مشخصات زنبورستان‌ها فعال است و پایش بیماری‌ها به‌صورت سالانه در قالب سامانه مراقبت فعال و غیرفعال انجام می‌شود. هرگونه گزارش بیماری، تلفات یا درخواست خدمات دامپزشکی در سراسر استان توسط کارشناسان بررسی و پیگیری می‌شود.

وی خشکسالی شدید را مهم‌ترین چالش کنونی زنبورداری در استان دانست و بیان کرد: کمبود گرده در طبیعت موجب کاهش ورودی پروتئین به کندوها شده و این موضوع به‌طور مستقیم بر تخم‌ریزی ملکه، جمعیت کندو و نهایتاً مقاومت زنبورها در فصل زمستان اثر می‌گذارد. بسیاری از زنبورداران تنها از شربت شکر استفاده می‌کنند، درحالی‌که نبود پروتئین کافی می‌تواند با نخستین تنش سرمایی خسارت جدی به کلنی‌ها وارد کند.

این کارشناس حوزه زنبور عسل تاکید کرد: در حوزه آموزش، بازدیدهای میدانی و ارائه خدمات تخصصی آمادگی کامل داریم تا در کنار زنبورداران باشیم و مشکلات این صنعت کمتر شود. امیدواریم؛ که با بهبود شرایط جوی، افزایش بارندگی و نزول رحمت الهی، بخشی از فشارهای ناشی از خشکسالی بر زنبورداران کاهش یابد.

زنبورداری حرفه‌ای عبادی و مرتبط با اعجاز علمی قرآن است

حجت الاسلام فاخر، نماینده ولی‌فقیه در تعاون روستایی خراسان رضوی نیز در بخش دیگر این مراسم با اشاره به جایگاه ویژه زنبور عسل در آفرینش، بیان کرد: زنبور از مخلوقات ارزشمند الهی است که پیش از انسان در کره زمین وجود داشته و همواره به بشریت خدمت کرده است. این موجود کم‌توقع و پرفایده در تامین امنیت غذایی و تولید غذای سالم نقش مهمی دارد و به همین دلیل زنبورداری امروز در سراسر جهان شغلی جذاب و مورد توجه است.

وی زنبورداری را حرفه‌ای دارای بُعد عبادی دانست و اظهار کرد: قرآن کریم از زنبور به‌عنوان یکی از نشانه‌های الهی یاد می‌کند و این امر نشان می‌دهد که انسان با یکی از آیات خداوند در ارتباط است. قرآن معجزه‌ای الهی است که اعجاز آن در ابعاد ادبی، علمی و اخبار غیبی متجلی شده است.  

نماینده ولی‌فقیه در تعاون روستایی خراسان رضوی، همچنین اعجاز علمی قرآن را از دیگر وجوه اعجاز دانست و بیان کرد: بسیاری از نکات علمی که در زمان نزول قرآن قابل درک نبود، امروزه با گسترش علوم روشن شده است. از جمله این موارد، اشاره قرآن به نوع هدایت تکوینی زنبور و بیان ظرافت‌های زندگی این موجود است.

وی افزود: قرآن هنگام بیان رفتار زنبور عسل، از فعل مؤنث استفاده می‌کند و این موضوع سال‌ها محل پرسش مفسران بود تا اینکه امروز علم ثابت کرده زنبورهای کارگر  یعنی عاملان تولید عسل همگی ماده هستند و نقش اصلی در تولیدات کندو را بر عهده دارند.

فاخر با اشاره به جایگاه علمی ایران در زنبورداری اظهار کرد: ایران از نظر سطح علمی و تخصصی در حوزه تولید عسل، رتبه‌های قابل توجهی دارد و حتی از برخی کشورهای مطرح مانند آمریکا نیز در برخی بخش‌ها پیش‌تر است؛ لازم است افق‌های جدیدی پیش‌روی تولیدکنندگان قرار گیرد و تنها به وضعیت موجود اکتفا نشود.

انتهای پیام