خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان البرز سوم آذرماه باهدف کاهش ترددهای درون‌شهری و مدیریت شرایط ناسالم هوا، ساعت فعالیت اصناف را تا ۲۱ اعلام کرد؛ مصوبه‌ای که مطابق بررسی میدانی خبرنگار مهر، طی روزهای پس از ابلاغ نه‌تنها اجرا نشد، بلکه بسیاری از واحدهای صنفی تا ساعت ۲۳ نیز به فعالیت ادامه دادند و تردد پیاده و سواره در شهر همچنان پرحجم بود.

بازدید میدانی مهر؛ از درختی تا میدان کرج

خبرنگار مهر در روزهای سه‌شنبه چهارم و چهارشنبه پنجم آذر با حضور در محورهای پرتردد کرج به‌ویژه محدوده میدان کرج، خیابان درختی، چهارراه طالقانی و محدوده گوهردشت، شاهد باز بودن بخش عمده اصناف پس از ساعت ۲۱ بود؛ فروشگاه‌های پوشاک، مواد غذایی، فست‌فودها و حتی برخی واحدهای خدماتی تا پاسی از شب همچنان فعال بودند.

صدای کسبه: چرا اصناف؟ منبع اصلی آلودگی جای دیگری است

در گفت‌وگو با کسبه، چند محور مشترک دیده می‌شد، یک فروشنده لوازم یک‌بارمصرف در خیابان درختی به خبرنگار مهر، گفت: «اگر واقعاً دنبال کاهش آلودگی هستند، چرا به سراغ صنایع آلاینده نمی‌روند؟ ما مغازه‌دارها چه تأثیری داریم؟ مشتری‌های ما معمولاً با پای پیاده تردد می‌کنند».

یک فست‌فوددار نزدیک میدان کرج می‌گوید: «ساعت ۲۱ تازه زمان درآمد ماست، با این محدودیت‌ها فقط کاسبی ما آسیب می‌بیند. چرا کارخانه‌ها و خودروهای دودزا محدود نمی‌شوند؟»

یک شیرینی فروش در محدوده سه‌راه گوهردشت نیز پاسخ دیگری داد و گفت: «اصلاً چنین مصوبه‌ای را نشنیدیم! مگه اعلام‌شده؟ ما که هیچ پیام یا ابلاغی دریافت نکردیم».

برخی اصناف ضمن اعلام نارضایتی تأکید داشتند که «چرا باید بار کاهش آلودگی بر دوش مغازه‌داران باشد؟» و برخی دیگر اساساً از وجود چنین محدودیتی بی‌خبر بودند؛ موضوعی که خود، اشکال جدی در اطلاع‌رسانی رسمی را نشان می‌دهد.

شهروندان: آلودگی هست، اما کار و زندگی هم تعطیل نمی‌شود

در گفت‌وگو با شهروندان حاضر در خیابان نیز چند نکته تکرار می‌شد.

یک بانوی کارمند که در بخش خصوصی کار می‌کند و شرکت محل فعالیت به او دورکاری نداده است، به خبرنگار مهر، گفت: «مجبورم خریدهای روزانه رو همین موقع انجام بدم. نمی‌تونم به خاطر آلودگی خونه بمونم.»

یک دانشجوی ساکن حصارک نیز می‌گوید: «می‌دانستم آلودگی شدید است، اما از محدودیت اصناف خبر نداشتم، البته همه مغازه‌ها نیز باز هستند.»

یک راننده تاکسی اینترنتی که همسفر خبرنگار مهر شده بود بعد از اطلاع از موضوع گزارش، گفت: «اگر مغازه‌ها بسته باشند، مردم کمتر بیرون می‌آیند، اما به شرطی که مصوبات جدی اجرا شود. الآن که هیچ‌کس رعایت نمی‌کند.»

این بخش از نظرات نشان می‌دهد که نه‌تنها اصناف، بلکه بخش زیادی از شهروندان نیز از مصوبه اطلاع دقیقی نداشتند.

واکنش اتاق اصناف مرکز البرز؛ اصناف نقش بسزایی در آلودگی ندارند

برای پیگیری موضوع، خبرنگار مهر به سراغ محمد دادخواه، رئیس اتاق اصناف مرکز استان البرز رفت. هرچند پاسخی روشن درباره علت عدم تبعیت اصناف از مصوبه ارائه نشد، اما دادخواه در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: این نخستین بار است که چنین مصوبه‌ای برای اصناف اعلام می‌شود و به نظر من اصناف نقش تأثیرگذار و جدی در تشدید آلودگی هوا ندارند.

او درباره ارتباط فعالیت واحدهای صنفی با افزایش تردد نیز، گفت: ممکن است در پنجشنبه‌شب‌ها کمی تأثیر داشته باشد، اما در روزهای عادی فعالیت اصناف باعث افزایش ترافیک و آلودگی نمی‌شود.

رئیس اتاق اصناف مرکز استان البرز افزود: سلامت مردم اولویت است و اگر الزام اجرایی وجود داشته باشد، تذکرات لازم به واحدهای صنفی داده خواهد شد.

پاسخ محیط‌زیست البرز؛ عدم اجرای مصوبات، تضییع حقوق عامه است

در ادامه، خبرنگار مهر دیدگاه قربانعلی محمد پور رودپشتی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز را جویا شد.

محمد پور با تأکید بر لازم‌الاجرا بودن مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا گفت: سلامت مردم خط قرمز ماست و مطابق ماده ۳ قانون هوای پاک، تمام دستگاه‌ها بدون استثنا موظف به اجرای مصوبات هستند و هرگونه سهل‌انگاری یا تأخیر، مصداق تضییع حقوق عامه است.

او توضیح داد که تیم‌های پایش محیط‌زیست در تمام شهرستان‌ها فعال هستند و هرگونه تخلف از مصوبات کمیته اضطرار را ثبت و به مراجع قانونی گزارش می‌کنند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز درباره علت تعیین ساعت ۲۱ برای تعطیلی اصناف نیز اظهار داشت: در شب‌ها به دلیل وارونگی دما، میزان آلایندگی افزایش می‌یابد و جدای از جلوگیری از تردد منابع آلاینده متحرک مانند خودروها کاهش تردد شهروندان و تعطیلی اصناف نقش مهمی در جلوگیری از قرار گرفتن مردم در معرض آلودگی دارد.

محمدپور رودپشتی افزود: آلودگی هوا مرگ خاموش است و حتی باید سخت‌گیرانه‌تر از دوران کرونا با آن برخورد شود به‌خصوص برای کودکان، سالمندان و بیماران تنفسی که گروه‌های آسیب‌پذیر هستند.

مصوبات روی کاغذ، آلودگی در هوا

بررسی میدانی مهر نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از اصناف از محدودیت ساعت کاری اطلاع نداشتند؛ عده‌ای نسبت به مصوبه معترض بودند و آن را بی‌اثر در مدیریت آلودگی می‌دانستند؛ شهروندان هم یا مطلع نبودند یا امکان تبعیت نداشتند؛ نهادهای مسئول نیز در اجرای مؤثر مصوبه هماهنگ عمل نکرده‌اند.

پیش‌تر نیز در گزارشی ذکر شد که مصوبه «دورکاری در روزهای آلودگی» در استان البرز به‌صورت سلیقه‌ای اجرا می‌شود و بین کارکنان دولتی و خصوصی اختلاف فراوان وجود دارد. بخش خصوصی عملاً از اجرای آن معاف بوده و تصمیم درباره دورکاری بخش دولتی هم بر عهده مدیران واگذارشده است، بنابراین بسیاری از کارکنان و مراجعه‌کنندگان، گرفتار «سردرگمی» شده بودند.

درنهایت، به نظر می‌رسد مشکل نه‌فقط در اجرای مصوبات، بلکه در مدل اطلاع‌رسانی، نبود سازوکار الزام‌آور و عدم جدی گرفتن خطر آلودگی هوا در همه سطوح است. مصوباتی که در استانداری تصویب می‌شود، اگر به‌صورت دقیق ابلاغ، تبیین و نظارت نشود، نمی‌تواند به کاهش آلودگی و حفظ سلامت شهروندان منجر شود.

سوال مهم همچنان پابرجاست که آیا ایراد از متن مصوبات است یا روش اطلاع‌رسانی یا حتی نبود ضمانت اجرایی یا بی‌اهمیتی موضوع برای بخشی از جامعه لذا تا زمانی که پاسخ روشنی برای این پرسش‌ها و سازوکاری مؤثر برای اجرا وجود نداشته باشد، آلودگی هوا همچنان نفس البرز و کلان‌شهرهای دیگر را تنگ خواهد کرد.