خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محمد حسین عابدی: شاخه‌ها می‌سوزند و درد را به جان و اشک را به چشم‌های علاقمندان به این آب و خاک می‌آورند. جنگل‌های هیرکانی عمرشان بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون سال تخمین زده شده و اهمیت شأن برای ایران این است که یک کمربندی حفاظتی بین اقلیم شمال و مرکز ایران ایجاد کرده‌اند.

در نبود هیرکانیان ایران به سرعت به سمت بیابانی شدن پیش می‌رود اما این کمربندی حفاظتی خدادادی همان قدر که در زندگی همه ما تأثیر شگفت‌انگیز دارد به همان اندازه مهجور است و درباره اثر زیستی مهم آنها کمترین اطلاعات وجود دارد.

سمنان و هیرکانیان

۳۶۷ هزار هکتار از جنگ‌های هیرکانی ایران در استان سمنان و در شاهرود قرار دارد که حالا کمبود بارش‌ها، خشکسالی و آتش سوزی‌ها به خصوص در پاییز که فصل خشک و البته پر از وزش باد است، این نگرانی را تقویت می‌کند که شرایط حفاظت از این جنگل‌ها چگونه است؟ جنگل‌های با ارزشی که برای محیط زیست و منابع طبیعی و همچنین زیست انسانی و وحوش و پوشش گیاهی بسیار اهمیت دارند.

از آنجا که شهرستان شاهرود با در برگرفتن «جنگل ابر» میزبان مهمترین بخش از جنگل‌های هیرکانی است و با وجود فرودگاه بین‌المللی شاهرود، همجوار استان گلستان و همچنین نزدیکی به استان مازندران، این روزها پیشنهاد پایلوت شدن این شهرستان در مقوله اطفای هوایی آتش جنگل‌های هیرکانی مطرح شده است.

پیشنهادی که در کنار بررسی وضعیت کنونی تجهیزات اطفای حریق منابع طبیعی در استان سمنان تلاش داریم در گزارش پیش رو به آن بپردازیم با این توضیح که در فرودگاه بین‌المللی شهدای شاهرود با افزایش طول باند، امکان نشست و برخاست هواپیماهای پهن پیکر حتی هواپیماهای غول‌آسای هرکولس نظامی هم وجود دارد و تحقیقات خبرنگار مهر، نشان می‌دهد که امکان نشست و برخاست و حتی سوخت‌گیری ایلیوشین هم در این فرودگاه ایجاد شده است.

خشکسالی و کمبود بارش‌ها

قبل از هر چیز باید به تجهیزات و ظرفیت‌ها و امکانات استان سمنان نگاهی بیاندازیم. علیرضا رهایی مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به آتش سوزی جنگل‌های هیرکانی در شمال کشورمان، گفت: شرایط ما نه تنها در استان سمنان بلکه در دیگر استان‌های کشور هم در سال‌های اخیر به واسطه خشکسالی و کمبود بارش‌ها، متأسفانه شرایط مستعدی برای بروز آتش سوزی‌ها است.

رهایی با بیان اینکه احتمال بروز هر گونه مخاطره مانند حریق در این شرایط بیشتر است، ابراز کرد: برای ارتقای آمادگی در مواجهه با این دست مخاطرات اقدامات خوبی از طریق آماده سازی تجهیزات و امکانات، نیروهای حفاظتی، اعلام اخطار آماده‌باش به دهیاری‌ها و شوراهای اسلامی روستاهای استان، آموزش تشکل‌ها و همیاران منابع طبیعی و طبیعت و جوامع محلی و … صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه همه امکانات بسیج و در حالت آماده‌باش قرار دارند تا اگر حریقی در جنگل‌های هیرکانی و غیر هیرکانی استان رخ دهد بلافاصله از دهیاری‌ها و شوراها تا بخشداری‌ها و مجامع محلی و … از طریق سامانه ۱۵۰۴ و ۱۳۹ اطلاع رسانی صورت گرفته و بلافاصله وارد عمل شویم، افزود: همه تلاش ما این است که بتوانیم برای مواجهه با بروز مخاطرات احتمالی بالاترین آمادگی را داشته باشیم.

آماده عمل هستیم

مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان با بیان اینکه جلسات متعددی نیز با حضور سران استان به خصوص استاندار سمنان و معاون عمرانی استاندار و دستگاه‌های عضو مدیریت بحران برگزار شده و هماهنگی خوبی نیز در استان وجود دارد، گفت: از لحاظ آمادگی و امکانات و تجهیزات شرایط خوبی در استان سمنان داریم.

رهایی با بیان اینکه مانوری که سه هفته پیش در سمنان با موضوع مخاطرات طبیعی با حضور ۳۹ دستگاه اجرایی و خدماتی و امدادرسان و … برگزار شد هم توانسته تا حد زیادی در بسیج امکانات و تجهیزات ما را همفکر و همدل کند و در ارتقای آمادگی نقش بسزایی داشته است، تاکید کرد: از آنجا که نزدیک به ۳۷۰ هزار هکتار جنگل‌های ارزشمند هیرکانی را در استان داریم حراست از این سرمایه برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد.

وی افزود: استان سمنان دو ویژگی بارز دارد یکی همجواری با هشت استان کشور و دیگری استفاده از ظرفیت فرودگاه‌های بین‌المللی شاهرود و سمنان است که می‌تواند مدت رسیدن به محل وقوع آتش سوزی در جنگل‌های شمال کشور را کوتاه کند

رهایی افزود: پیشنهاد پایلوت شدن استان سمنان به عنوان مرکز اطفای حریق جنگل‌ها پیشنهاد خوب و قابل بررسی است اما باید منابع مادی و البته آبی مورد نیاز این امر را با توجه به خشکسالی استان لحاظ کرد.

ترویج فرهنگ حفاظت و علل آتش سوزی جنگل‌ها

آنطور که مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان هم اشاره دارد ترویج فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی یکی از مهمترین موضوعات در حوزه مراقبت از داشته‌های منابع طبیعی و محیط زیست در استان سمنان است موضوعی که می‌تواند هم در پیشگیری و هم در خودمراقبتی از منابع طبیعی مؤثر بوده و اساساً نگذارد که جنگل‌های استان سمنان با مخاطراتی مانند آتش سوزی روبرو شود.

اما آنطور که یک کارشناسان منابع طبیعی اعتقاد دارند این آموزش‌ها آنقدر اهمیت دارند که حتی می‌توان آن را هم پای نیاز به تجهیز کردن یگان‌های حفاظت و اطفای حریق در عرصه‌های طبیعی و جنگل‌های کشورمان دانست زیرا متأسفانه عامل بسیاری از این حریق‌ها انسان‌ها به صورت عمدی و سهوی است.

دیدگاه‌ها باید اصلاح شود

علیرضا سعیدی کارشناس منابع طبیعی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه شاید مسئولان استان سمنان تمایلی به بیان این موضوع نداشته باشند اما بیش از دوم سوم آتش سوزی‌های عرصه‌های طبیعی در استان سمنان به صورت عمدی است و انسان در آن دخیل است، بیان کرد: این آتش سوزی‌ها عمدتاً به چهار دلیل رخ می‌دهد نخست اینکه امکان دارد فرد توسط نیروهای محیط زیست و یا منابع طبیعی بر اثر تخلف صید و شکار یا دخل و تصرف در محیط زیست دستگیر شده باشد و یا خودش یا اقوامش برای تلافی این کار را کنند که بارها و بارها در جنگل ابر همین موضوع را در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم.

وی می‌افزاید: عامل دوم واقعاً تفریح و بیماری‌های روانی است که فرد از این کار لذت می‌برد. عامل سوم مرتع است کسانی که از دیرباز مرتع دارند و حالا به خاطر مسائل محیط زیستی و ثبت جهانی ابر و … با منابع طبیعی طرح دعوی دارند اقدام به آتش سوزی می‌کنند تا زمین به ویرانه‌ای بایر بدل شود و عامل چهارم هم متأسفانه دامدارانی هستند که بنا به برخی دلایل این اقدام را می‌کنند.

این کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه بخش دیگری از بروز حوادث هم اصلاً غیرعمد است و برای مثال یک ته سیگار ساده می‌تواند ۱۰۰ هکتار جنگل را در ظرف شش ساعت به خاکستر بدل کند، گفت: همه این موارد با آگاه سازی جوامع محلی می‌تواند کنترل شود زیرا اگر افراد بدانند که این جنگل‌ها مستقیماً بر نانی که سر سفره شأن قرار دارد تأثیر می‌گذارد به مال خودشان آتش نمی‌کشند.

سمنان می‌تواند پایلوت اطفای حریق کشور باشد

یک محقق عرصه‌های طبیعی هم در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره موقعیت استان سمنان می‌گوید: اینکه به واسطه قرارگیری استان سمنان در نیمه شمالی کشور و استقرار فرودگاه بین‌المللی شاهرود با باند سه هزار متری بتوانیم پایلوت اطفای حریق شمال کشورمان شویم امری دست نیافتنی نیست زیرا این استان کوتاه‌ترین مسیر دسترسی را بین نیمه شمالی کشورمان و حتی استان خراسان شمالی و گلستان دارد.

وی گفت: این موضوع اما می‌طلبد که منابع مالی و اعتباری مدیریت بحران کشورمان برای این استان تأمین شود.

حسین نیک سرشت با بیان اینکه چالش‌هایی البته در این زمینه وجود دارد که یکی عدم درک درست از اهمیت حفاظت منابع طبیعی در بین مدیران استان سمنان است، گفت: اگر این درک وجود داشت شاهد بروز اتفاقاتی تلخ مانند تخریب شاهوار و تخریب عرصه‌های طبیعی به بهانه انتقال آب در سمنان و مهدیشهر و … نبودیم. در این بین رسانه‌ها می‌توانند به عنوان مطالبه گران و تبیین کنندگان هم بر مردم و هم مسئولان تأثیرگذار باشند.

وی با بیان اینکه مانع بعدی این است که ما همچنان به صورت سنتی از آب برای خاموش کردن آتش در جنگل‌ها بهره‌گیری می‌کنیم در صورتی که در برخی کشورها این‌طور نیست و علاوه بر آب، از آتش خاموش کن‌های قوی بهره‌گیری می‌کنند، افزود: مشکل تأمین آب نیز در صورتی که استان سمنان بخواهد به عنوان پایلوت اطفای حریق کشورمان مطرح شود، نیاز است که مورد مدیریت قرار گیرد.