خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: افتتاح کتابخانه مرکزی شهید آیت الله رئیسی (شهید جمهور) این روزها نه تنها نقطه پایانی پروژه‌ای که دهه‌ها انتظار آن می‌رفت نیست، بلکه خود به محور حاشیه‌ای تازه و بحث برانگیز تبدیل شده است.

این پروژه از سال ۱۳۸۰ با کلنگ‌زنی آغاز شد و از سال ۱۳۸۳ عملیات اجرایی آن در زمینی به مساحت ۸۶۰۰ مترمربع و زیربنای ۷۲۰۰ مترمربع شروع شد و در طول مسیر با پیشرفت‌های ناپیوسته، توقف‌های طولانی، کمبود منابع و پیگیری‌های متعدد همراه بوده است.

این پروژه حتی یک بار در مرداد ۱۴۰۰ به مراسم افتتاح رسمی رسید؛ آئین شتاب زده‌ای که با حضور محمدباقر نوبخت، معاون وقت رئیس‌جمهور و در اقدامی صوری برگزار شد، اما ساختمان آن فاقد تجهیزات و امکانات لازم بود و امکان بهره‌برداری واقعی وجود نداشت.

پس از آن و با شهادت آیت الله رئیسی و طبق مصوبه رسمی انجمن کتابخانه‌های عمومی استان گیلان مجموعه قرار بود با عنوان «کتابخانه مرکزی شهید آیت‌الله رئیسی (شهید جمهور)» ثبت شود، حتی تابلوی این مرکز هم تعویض و به نام کتابخانه مرکزی شهید آیت الله رئیسی (شهید جمهور) تغییر پیدا کرد و در میان مردم به این نام معروف شد.

با این حال، پس از مدتی و با تغییر دولت و در روز افتتاح، تابلوی جدیدی با عنوان «کتابخانه مرکزی رشت - ساختمان شهید آیت‌الله رئیسی» بر روی این کتابخانه دیده شد؛ تغییری ظاهراً کوچک اما تأمل برانگیز که ترکیب نام کتابخانه را جا به جا کرد و پرسش‌هایی درباره شفافیت و فرآیند تصمیم‌گیری ایجاد کرد.

همین تغییر ظاهری، آن هم درست در لحظه‌ای که این پروژه بزرگ فرهنگی پس از سال‌ها انتظار به بهره‌برداری رسیده بود، پرسشی اساسی را پیش روی شهروندان و همراهان فرهنگی استان قرار داد: آیا نام شهید آیت‌الله رئیسی از کتابخانه مرکزی رشت حذف شده است؟ یا اینکه ماجرا چیز دیگری است؟

ابهامی که در ساعات نخست پس از افتتاح، حساسیت‌ها و پیگیری‌ها را بیشتر کرد، این بود که این نامگذاری از ابتدا «مصوبه رسمی» داشت، بنابراین تغییر عبارت، ولو در ظاهر، طبیعی بود که با حساسیت و پیگیری رسانه‌ها رو به رو شود.

با این حال بررسی‌های خبرنگار مهر نشان می‌دهد ماجرا پیچیده‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به‌نظر می‌رسید، این تغییر نه محصول یک تصمیم تازه مدیریتی، نه نتیجه اختلاف نظر و نه نشانه حذف نام شهید جمهور بود؛ بلکه به گفته مدیرکل سابق کتابخانه‌های عمومی گیلان، موضوع به ابلاغ دستورالعمل جدید نامگذاری کتابخانه‌های مرکزی در کشور بازمی‌گردد، دستورالعملی که دقیقاً پیش از افتتاح صادر شد و ترکیب نام‌ها را تغییر داد!

با این حال، بسیاری از کارشناسان فرهنگی و علاقه مندان حوزه کتاب معتقدند که این تغییر می‌تواند برداشت‌های نادرست ایجاد کند و تجربه طولانی و پرچالش پروژه را تحت تأثیر قرار دهد.

این موضوع همچنین سوالاتی را درباره شفافیت در تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی در حوزه کتابخانه‌های عمومی برانگیخته است؛ به‌ویژه اینکه بسیاری از مردم و حتی برخی مسئولان محلی، از تغییر تابلو در روز افتتاح اطلاع دقیقی نداشتند.

پروژه‌ای که از کلنگ زنی تا بهره برداری واقعی، مسیر طولانی حدود بیش از دو دهه‌ای را پشت سر گذاشته، امروز با یک تصمیم ظاهراً جزئی اما پر حاشیه روبرو شده است.

«یاسر تقوی» مدیرکل سابق کتابخانه‌های عمومی استان گیلان و سرپرست کنونی اداره‌کل امور استان‌ها و انجمن‌های نهاد کتابخانه های کشور در گفتگو با خبرنگار مهر در توضیحاتی که برای مخاطب کمتر قانع کننده به نظر می‌رسد با بیان اینکه برداشت‌های رسانه‌ای درباره تغییر نام درست نیست، اظهار کرد: نام کتابخانه مرکزی رشت هیچ‌گونه تغییری نکرده است این ساختمان همان کتابخانه مرکزی رشت - ساختمان شهید آیت‌الله رئیسی است و همان نامی که از ابتدا مصوب شد، همچنان پابرجا است. تنها اتفاقی که افتاده، جابه‌جایی ترکیب کلمات روی تابلوها است؛ نه حذف نام شهید.

وی ادامه داد: پیش‌تر عنوان به صورت کتابخانه مرکزی شهید رئیسی رشت درج شده بود، اما طبق دستورالعمل جدید، نام شهر باید ابتدا بیاید. بنابراین ترکیب عبارت اصلاح شد اصل نامگذاری هیچ تغییری نکرده است.

تابلوها بر اساس دستورالعمل کشوری اصلاح شد

تقوی توضیح داد: دو تابلو در کتابخانه جابه‌جا و اصلاح شد این تغییر تنها شامل چینش واژه‌ها بود در واقع، دفترکل کتابخانه‌های عمومی کشور دستورالعمل تازه‌ای برای نامگذاری کتابخانه‌های مرکزی صادر کرد و ما ملزم به تبعیت بودیم تابلوی سر درب بخش اداری هم طبق ساختار کشوری، عنوان کتابخانه مرکزی را دارد.

وی افزود: اگر افتتاح این کتابخانه پنج ماه زودتر انجام می‌شد، چون دستورالعمل جدید هنوز صادر نشده بود، همان ترکیب قبلی باقی می‌ماند. اما پس از ابلاغ دستورالعمل، مجبور شدیم عنوان را طبق آئین‌نامه جدید اصلاح کنیم.

مدیرکل سابق کتابخانه‌های عمومی گیلان با اشاره به سابقه مصوبه نامگذاری گفت: اینکه ساختمان کتابخانه مرکزی رشت به نام شهید آیت‌الله رئیسی ثبت شود، در انجمن کتابخانه‌های عمومی استان تصویب شده بود ما نیز همان مصوبه را اجرا کردیم.

وی افزود: این نامگذاری از ابتدا رسمی، قانونی و مصوب بوده است تغییر چینش عبارت به معنای تغییر نام نیست.

کل ساختمان رسمی و قانونی به نام شهید آیت‌الله رئیسی ثبت است

تقوی ابهامات مطرح شده را ناشی از سوءتفاهم دانست و گفت: این موضوع را صریح می‌گویم، کل ساختمان کتابخانه مرکزی رشت، به طور رسمی و مصوب، به نام شهید آیت‌الله رئیسی نامگذاری شده است نه تنها هیچ تغییری رخ نداده، بلکه تمام اسناد و مصوبات همچنان برقرار است.

وی در پایان اضافه کرد: موضوع فقط جابه‌جایی واژه‌ها است؛ نه تغییر نام. بنابراین جای هیچ نگرانی وجود ندارد. کتابخانه مرکزی رشت، با همان عنوان شهید رئیسی افتتاح شده و به همین نام نیز ادامه خواهد یافت.

«محمود محمدی» سرپرست کنونی کتابخانه های عمومی استان گیلان که پیش از این در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر درباره تغییر نام کتابخانه مرکزی رشت گفته بود: نام این مجموعه فرهنگی پیش تر به‌عنوان «آیت‌الله رئیسی» ثبت شده و هم‌اکنون نیز بر سر در ساختمان نصب است، علیرغم تلاش‌های خبرنگار مهر تا زمان انتشار گزارش توضیح جدیدی در این خصوص ارائه نداد.

با این حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در حوزه نامگذاری فضاهای عمومی، به‌ویژه اماکن فرهنگی که سابقه مصوبه و افتتاح رسمی دارند، بهتر است دستورالعمل‌های جدید به صورت عطف به ماسبق اعمال نشود. چرا که کتابخانه مرکزی رشت یک بار پیش از این افتتاح شده و نام آن نیز طبق مصوبه رسمی تغییر یافته بود؛ بنابراین هرگونه اصلاح شکلی یا اداری بدون اطلاع‌رسانی شفاف، ناخواسته حساسیت‌ها و برداشت‌های نادرست را افزایش می‌دهد و می‌تواند تجربه طولانی و پرچالش این پروژه را تحت‌الشعاع قرار دهد.