تولید ملی، اولویت محوری و اصلی کشور است. صنعت ملی زیرساخت راهبردی و محرک اصلی برای تحقق اهداف کلان تولید ملی است، زیرا زیرساخت‌ها لازم برای تولید کالا و خدمات در کشور را فراهم می‌کند. صنعت ملی به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد، با افزایش تولید ناخالص داخلی و توسعه زیرساخت‌ها موجب پیشرفت کشور می‌شود، اما مدیریت صنعت ملی به مفهوم استفاده از دانش، مهارت‌ها، ابزارهای مدیریتی و فناوری های جدید برای پیشبرد فعالیت‌های مختلف صنعتی در کشور به منظور تحقق اهداف اقتصادی و توسعه کسب و کار است.

از این حیث هوش مصنوعی ( Artificial Intelligence )به عنوان یکی از فناوری‌های شاخص قرن بیست و یکم، در مدیریت صنعت ملی و ترویج تولید ملی کشور نقش بسزایی دارد و توانمندی‌های و قابلیت های بی شماری برای توسعه تولید نوآورانه، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت محصولات در صنایع مختلف فراهم خواهد آورد. از مهم ترین مزیت های این فناوری این است که سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی قادرند بسیاری از فرآیندهای تولیدی و صنعتی را با دقت و سرعتی فراتر از توان انسان بهینه کنند، با ارتقاء کارایی خطوط تولید، خطاهای ناشی از عوامل انسانی را به کمترین حد ممکن برسانند. این فناوری به ویژه در صنایع پیشرفته و دانش‌بنیان شرایطی را فراهم می‌کند که تولیدکنندگان با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده در طول فرآیند تولید، امکان اتخاذ تصمیمات راهبردی و عملیاتی مناسبی داشته باشند و بهره‌وری کلی سیستم‌های تولیدی و صنعتی را بهبود دهند.

هوش مصنوعی قادر است با تحلیل داده ها، مصرف مواد اولیه، میزان ضایعات، زمان کار ماشین‌آلات و استفاده از نیروی انسانی را بررسی و بهترین الگوهای تولید را پیدا ‌کند که منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری خواهد شد.

در برنامه‌ریزی زنجیره تأمین و مدیریت موجودی مواد اولیه، استفاده از هوش مصنوعی امکان پیش‌بینی نیازهای بازار و پیشگیری از کمبود یا انباشت منابع را مهیا می سازد، که نتیجه آن تولید پایدار و توسعه اقتصادی است. در حوزه کنترل کیفیت، به تولیدکنندگان امکان می‌دهد تا محصولات معیوب یا دارای نقص را به صورت دقیق شناسایی کنند و از ارسال آن‌ها به بازار جلوگیری کنند. این امر علاوه بر کاهش هزینه‌های ناشی از بازگرداندن و تعمیر محصولات در شبکه خدمات پس از فروش، موجب افزایش اطمینان و اعتماد مشتری شده و جایگاه رقابتی تولید ملی را مستحکم می‌سازد.

هوش مصنوعی همین طور در طراحی محصولات مورد نیاز تولید کنندگان، عملکردی بی نظیر دارد، زیرا با شبیه‌سازی مجازی و بررسی پارامترهای اثرگذار، امکان تولید طراحی‌های پیچیده و پیشرفته را در حداقل زمان و با کیفیتی مناسب فراهم می‌نماید. این موضوع به خصوص در خودروسازی، هوافضا، لوازم الکترونیکی و ماشین‌آلات سنگین اهمیت زیادی دارد و توان رقابتی کشور در حوزه صنعت را افزایش می‌دهد.

  امروزه سیستم‌های هوشمند قادر به بهینه سازی مسیرهای حمل و نقل داخلی و خارجی هستند، به این ترتیب که هزینه‌ها و زمان جابه‌جایی کالاها را کاهش داده و از مصرف بی‌رویه انرژی و منابع جلوگیری می کنند. مدیریت هوشمند انرژی در کارخانه‌ها و خطوط تولید، با استفاده از دستورالعمل پیش‌بینی و تحلیل داده، منجر به صرفه‌جویی انرژی و کاهش انتشارآلاینده‌ها می‌شود که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست محیطی به سود تولید ملی است. یک صنعت پیشرو، توسعه خود را در توسعه جامعه، حفاظت از محیط‌زیست و حقوق نسل‌های آینده برای زندگی بهتر می‌بیند و به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که علاوه بر تامین منافع خود، شرایط را برای حفظ محیط‌زیست و توسعه رفاه جامعه فراهم سازد.

هوش مصنوعی علاوه بر کاربردهای صنعتی، نگه داری و توسعه منابع انسانی را تسهیل می‌کند. به نحوی که آموزش کارکنان با سیستم‌های هوشمند، ارائه توصیه‌های عملیاتی و تحلیل عملکرد نیروی کار سبب ارتقای مهارت‌ها و افزایش بهره‌وری کارکنان می‌شود و نیروی کار ماهر و خبره تولید می‌کند. در زمینه ایمن سازی محیط کار نیز استفاده از سیستم‌های رباتیک مجهز به هوش مصنوعی باعث افزایش سرعت، دقت در تولید می‌شود و محیط‌ را برای کارکنان بخش تولید منعطف تر و ایمن‌ می‌سازد.

این فناوری فرصت‌های بازاریابی و فروش محصولات تولید ملی را افزایش می‌دهد. با تحلیل رفتار مصرف‌کننده، شناخت سلیقه‌ها و نیازهای بازار و ارائه توصیه‌های اصولی و موثر به برنامه ریزی تولید و عرضه، منجر به افزایش فروش و بهره‌وری در صنعت می‌شود. در تحلیل نیازهای جدید مصرف‌کنندگان و پیش‌بینی وضعیت بازار ، به تولیدکنندگان امکان می‌دهد محصولات خود را مطابق با تقاضای واقعی طراحی و تولید کنند که از اتلاف منابع جلوگیری کرده و سودآوری تولید ملی را افزایش می‌دهد.

در حوزه تحقیق و توسعه، هوش مصنوعی ابزارهای قدرتمندی برای تحلیل داده‌های تحقیقات، بررسی نتایج آزمایش‌ها و پیش‌بینی ویژگی‌های مواد و محصولات جدید در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد، که سرعت نوآوری و تولید محصول جدید را افزایش داده و قابلیت رقابت محصولات داخلی با مشابه خارجی را افزایش می دهد. همچنین، بهره‌گیری از فناوری‌های مختلف هوش مصنوعی در بخش خدمات پس از فروش، ارتباط با مشتری ((Customer Relationship و بهبود تجربه مشتری ( Customer Experience ) موجب افزایش رضایتمندی و وفاداری مشتریان داخلی و خارجی می‌شود.

در سطح کلان، هوش مصنوعی می‌تواند به پیش‌بینی مسیر اقتصادی و صنعتی کمک کند و با ارائه پیشنهادهای راهبردی به سیاست‌گذاران و مدیران، امکان اتخاذ تصمیمات مؤثر در راستای تحقق اهداف توسعه تولید ملی را فراهم می‌آورد.

 به طور کلی، هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های کلان و ایجاد مدل‌های پیش‌بینی موجب کاهش ضایعات، ارتقای کیفیت محصولات و خدمات، بهبود زمان بندی اصلی تولید (Master Production Schedule) و افزیش رقابت پذیری در تولیدات داخلی می‌شود. این فناوری امکان پیش‌بینی ایراد دستگاه‌ها و نگهداری پیشگیرانه را فراهم می‌آورد، که هزینه‌های تعمیرات اضطراری را کاهش داده و خطوط تولید را از توقف‌های غیرقابل پیش بینی محافظت می‌کند. به کارگیری هوش مصنوعی در کارخانه‌ها و خطوط تولید، امکان نظارت دقیق و کنترل آنی فرآیندها را فراهم کرده و اصلاح خطاها را در مدت کوتاهی ممکن می‌سازد، که منجر به افزایش بهره‌وری و کاهش خسارات احتمالی می‌شود.

کاربردهای هوش مصنوعی در صنایع مختلف ازجمله خودروسازی، داروسازی، نساجی و کشاورزی موجب کاهش زمان و هزینه تولید و ارتقای ایمنی کارکنان می‌گردد. هوش مصنوعی قابلیت استفاده در صنایع کشاورزی، نیمه‌صنعتی و صنعتی را نیز دارد و می‌تواند با بهینه‌سازی مصرف آب، انرژی و مواد اولیه، تولید پایدار و بهینه را تضمین کند و در بازارهای منطقه‌ای و جهانی سهم ایران را افزایش دهد.

در مجموع هوش مصنوعی با ایجاد هماهنگی میان پژوهش و توسعه، تولید مطابق با استاندارد جهانی، کنترل کیفیت، لجستیک، بازاریابی و فروش، خدمات فروش و خدمات پس از فروش، ضمن بهبود چرخه تولید، سبب ارتقای کیفیت، کاهش هزینه‌ها، تقویت رقابت‌پذیری و توسعه صادرات تولیدات ایرانی می‌شود. بنابراین بهره‌گیری مدیریت‌ شده از هوش مصنوعی موجب توسعه تولید داخلی و تقویت اقتصاد ملی خواهد شد، وابستگی به واردات تکنولوژی و کالاهای خارجی را کاهش داده و مسیر دستیابی به استقلال صنعتی و اقتصادی کشور را هموارتر می کند.

در حال‌ حاضر فرآیند تولید مبتنی بر دانش و فناوری های نو و توسعه محصول جدید برای بنگاه های تولیدی و خدماتی یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود. به این لحاظ استفاده از فناوری هوش مصنوعی نه تنها بهره‌وری و کیفیت تولید داخلی را افزایش می‌دهد، بلکه با ایجاد نوآوری، کاهش ضایعات، بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و ارتقاء مستمر مهارت های نیروی انسانی، در توسعه پایدار و رقابت‌پذیری صنایع کشور اثرگذار است و می‌تواند به پیشران در توسعه صنعتی و اقتصادی و ترویج هوشمند تولید ملی تبدیل شود.

 · شهرام شیرکوند ، حائز 35 رتبه برتر در جشنواره های بین المللی و ملی مطبوعات و خبرگزاری های کشور