به گزارش سلامت نیوز به نقل از news، یک مطالعه روی موش‌ها که توسط دانشمندان علوم زیست‌پزشکی دانشگاه کالیفرنیا ریورساید انجام شده، نشان می‌دهد قرارگیری روزمره در معرض میکروپلاستیک‌ها ذرات ریزی که از بسته‌بندی‌ها، پوشاک و انواع محصولات پلاستیکی آزاد می‌شوند می‌تواند فرایند آترواسکلروز یا تنگی و انسداد عروق را تسریع کند؛ وضعیتی که به سکته و حمله قلبی منتهی می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که این اثرات زیان‌بار تنها در موش‌های نر دیده شد و همین مسئله سرنخ‌های جدیدی درباره تأثیر میکروپلاستیک‌ها بر سلامت قلب انسان ارائه می‌دهد.

چانگ‌چِنگ ژو، استاد علوم زیست‌پزشکی در دانشکده پزشکی UCR و پژوهشگر اصلی این مطالعه، می‌گوید:«یافته‌های ما با الگوی گسترده‌تری در تحقیقات قلب و عروق هم‌خوانی دارد؛ جایی که نرها و ماده‌ها معمولاً واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. هنوز سازوکار دقیق این تفاوت مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی، تفاوت‌های هورمونی و به‌ویژه اثر محافظتی استروژن می‌توانند نقش داشته باشند.»

میکروپلاستیک‌ها امروز تقریباً در همه‌جا یافت می‌شوند: در آب و غذا، هوا و حتی داخل بدن انسان. در سال‌های اخیر، مطالعات انسانی وجود میکروپلاستیک در پلاک‌های آترواسکلروتیک را تأیید کرده و نشان داده‌اند که مقادیر بالاتر این ذرات با افزایش خطر بیماری‌های قلبی مرتبط است. اما این که آیا این ذرات واقعاً باعث آسیب به عروق می‌شوند یا تنها همراه بیماری حضور دارند، هنوز روشن نبود.

ژو می‌گوید: «پرهیز کامل از میکروپلاستیک‌ها تقریباً ناممکن است، اما بهترین کار کاهش قرارگیری در معرض آنهاست؛ مانند کمتر استفاده کردن از ظروف پلاستیکی برای آب و غذا، کاهش مصرف پلاستیک‌های یک‌بارمصرف و پرهیز از غذاهای بسیار فراوری‌شده. فعلاً هیچ راه مؤثری برای خارج کردن میکروپلاستیک از بدن وجود ندارد، بنابراین کاهش تماس و حفظ سلامت قلب از طریق تغذیه مناسب، ورزش و مدیریت عوامل خطر بسیار مهم است.»

شرح آزمایش

در مقاله‌ای منتشرشده در مجله Environment International، پژوهشگران از مدل شناخته‌شده‌ای از موش‌های مستعد آترواسکلروز (موش‌های فاقد گیرنده LDLR) استفاده کردند. رژیم غذایی هر دو گروه نر و ماده کم‌چرب و کم‌کلسترول بود، مشابه رژیم یک فرد لاغر و سالم.

سپس به موش‌ها به‌مدت ۹ هفته، با دوزی برابر ۱۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن، میکروپلاستیک داده شد؛ میزانی که از نظر محیط‌زیستی واقعی بوده و مشابه آن چیزی است که انسان‌ها ممکن است از طریق غذا و آب آلوده دریافت کنند.

نتایج شگفت‌انگیز

پژوهش نشان داد میکروپلاستیک‌ها به‌طور چشمگیر آترواسکلروز را در موش‌های نر تشدید کردند، اما چنین اثری در موش‌های ماده دیده نشد.

• در موش‌های نر، مقدار پلاک در ریشه آئورت ۶۳ درصد و در شریان براکیوسفالیک ۶۲۴ درصد افزایش یافت.

• در موش‌های ماده، افزایش معناداری مشاهده نشد.

نکته مهم‌تر این است که میکروپلاستیک‌ها باعث افزایش وزن یا بالا رفتن چربی خون موش‌ها نشدند؛ بنابراین شدت آترواسکلروز ناشی از عوامل شناخته‌شده‌ای مثل اضافه‌وزن یا کلسترول بالا نبود.

تأثیر مستقیم بر سلول‌های عروقی

با استفاده از فناوری توالی‌یابی RNA تک‌سلولی، تیم پژوهشی دریافت که میکروپلاستیک‌ها فعالیت و نسبت چندین نوع سلول دخیل در آترواسکلروز ـبه‌ویژه سلول‌های اندوتلیال (سلول‌های پوشاننده دیواره رگ‌ها) ـرا مختل می‌کنند.

ژو توضیح می‌دهد: «اندوتلیوم نخستین بافتی است که در تماس با میکروپلاستیک‌های گردش‌کننده قرار می‌گیرد، و اختلال عملکرد آن می‌تواند آغازگر التهاب و تشکیل پلاک باشد.»

در این آزمایش‌ها، میکروپلاستیک‌های فلورسنت درون پلاک‌ها دیده شدند و در لایه اندوتلیال تجمع پیدا کردند؛ یافته‌ای که با مشاهدات اخیر در نمونه‌های انسانی سازگار است.

همچنین مشخص شد میکروپلاستیک‌ها ژن‌های مرتبط با تشکیل پلاک را در سلول‌های اندوتلیال موش و انسان فعال می‌کنند، که نشان‌دهنده یک پاسخ بیولوژیک مشترک است.

ژو می‌گوید: «مطالعه ما تاکنون یکی از قوی‌ترین شواهد را ارائه می‌دهد که میکروپلاستیک‌ها نه‌تنها با بیماری قلبی همبستگی دارند، بلکه احتمالاً به‌طور مستقیم در ایجاد آن نقش دارند. تفاوت چشمگیر در آسیب‌پذیری نرها و ماده‌ها می‌تواند کلید کشف سازوکارهای حفاظتی متفاوت باشد.»

گام‌های بعدی

پژوهشگران قصد دارند دلیل آسیب‌پذیری بیشتر نرها را بررسی کنند و اثر انواع مختلف میکروپلاستیک‌ها بر سلول‌های عروقی را بسنجند. با افزایش آلودگی میکروپلاستیک‌ها در سراسر جهان، فهم دقیق اثرات آنها بر سلامت انسان بیش از هر زمان دیگری ضروری است.

این مطالعه با همکاری پژوهشگرانی از بیمارستان کودکان بوستون و دانشکده پزشکی هاروارد و دانشگاه علوم پزشکی نیومکزیکو انجام شده و بخشی از بودجه آن را مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) تأمین کرده است.