خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: ملارد در غرب استان تهران، با جمعیتی رو به رشد و نزدیکی به پایتخت، یکی از مناطق کشاورزی و روستایی مهم ایران به شمار می‌رود.

با این حال، بخش تعاون روستایی این شهرستان همچنان با چالش‌های اساسی در زنجیره تولید و بازاریابی روبرو است، ابراهیم محمدی، سرپرست تعاون روستایی ملارد، در مصاحبه‌ای اختصاصی با خبرنگار مهر از برنامه احداث سه روستابازار خبر داده، اما تأکید کرده که نبود زیرساخت‌های تولید و ضعف در هماهنگی با جهاد کشاورزی، مانع اصلی پیشرفت است.

ملارد شامل بخش‌های روستایی متعددی است که کشاورزی، دامداری و تولیدات خانگی در آن‌ها نقش کلیدی دارد، طبق آمار رسمی سازمان مرکزی تعاون روستایی، شبکه تعاونی‌های روستایی کشور بیش از ۶۰ سال سابقه دارد و هدف آن حمایت از کشاورزان از طریق تأمین نهاده‌ها، توزیع سوخت و بازاریابی محصولات است.

در ملارد، تنها چهار تعاونی فعال در حوزه‌های توزیع نهاده‌های کشاورزی، سوخت و تولیدات خانگی وجود دارد، محمدی می‌گوید: اولین روستابازار ملارد در روستای یوسف‌آباد قریب‌الوقوع است و دو بازار دیگر با مشارکت شهرداری‌های بخش مرکزی و صفادشت در دستور کار قرار دارد.

این برنامه بخشی از سیاست ملی توسعه روستابازارها است، در سال جاری وزارت جهاد کشاورزی هدف‌گذاری کرده تا ۵۰۰ روستابازار تا پایان سال و ۳۰۰۰ بازار تا پایان دولت فعلی ایجاد شود.

وزیر جهاد کشاورزی، غلامرضا نوری قزلجه، در مراسم افتتاح همزمان ۶۴ روستابازار در تیرماه ۱۴۰۴ تأکید کرده بود: این بازارها برای کوتاه کردن مسیر «از مزرعه تا سفره» و حذف واسطه‌ها طراحی شده‌اند.

بدون ساماندهی زنجیره تولید، روستابازارها نمی‌توانند مؤثر باشند

روستابازارها، که اغلب با برند «تروکا» (تعاون روستایی و کشاورزی ایران) شناخته می‌شوند، امکان عرضه مستقیم محصولات را فراهم می‌کنند و می‌توانند قیمت‌ها را برای مصرف‌کننده تا ۳۰ درصد کاهش دهند و درآمد کشاورزان را افزایش دهند.

با وجود این سیاست‌های ملی، اجرای آن در سطح محلی مانند ملارد با موانع جدی مواجه است، سرپرست تعاون روستایی ملارد که در این خصوص با خبرنگار مهر گفتگو می‌کرد، افزود: نمایندگی تعاون روستایی ملارد فاقد شرکت تعاونی تولید است و تاکنون همکاری ساختاریافته‌ای با سازمان جهاد کشاورزی شکل نگرفته. این مسئله منجر به پراکندگی تولیدکنندگان و نبود انسجام در بازار محصولات شده است.

کارشناسان معتقدند، بدون ساماندهی زنجیره تولید، روستابازارها نمی‌توانند نقش مؤثری در تثبیت قیمت‌ها و حمایت از تولیدکنندگان محلی ایفا کنند.

یکی از نقاط روشن در ملارد، فعالیت تعاونی زنان کوثر است، این تعاونی با ۲۶ عضو از سال ۱۳۹۶ در حوزه تولیدات خانگی فعال بوده و حتی بخشی از اقلام نهاد ریاست‌جمهوری و تنظیم بازار عید را تأمین می‌کند.

سرپرست تعاون روستایی ملارد توسعه این تعاونی را منوط به حمایت مالی نهادهای مرتبط دانسته است.

«نگاه صرفاً دولتی» اصلی‌ترین چالش روستابازارها

تعاونی‌های زنان روستایی در سراسر کشور، مانند موارد مشابه در خراسان جنوبی یا تهران، نمونه‌های موفق کارآفرینی محلی هستند، اما اغلب با کمبود سرمایه مواجه‌اند.

چالش‌های ملارد منحصر به این شهرستان نیست. شبکه تعاون روستایی ایران با مشکلات ساختاری دست و پنجه نرم می‌کند، محمدرضا طلایی، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی، نیز در این خصوص از «نگاه صرفاً دولتی» به عنوان اصلی‌ترین چالش یاد کرد و به خبرنگار مهر گفت: اعتماد کشاورزان به این شبکه سرمایه‌ای ارزشمند است، اما باید با نگاه اقتصادی مدیریت شود.

وی افزود: با حمایت دولت، طرح گسترش روستابازارها در دست اجرا است و هدف نهایی آن کوتاه کردن فاصله بین مزرعه تا سفره و افزایش رضایت کشاورزان و مصرف‌کنندگان عنوان شده است.

طلایی تأکید کرد: این بازارها در قالب شبکه تعاون روستایی و با مشارکت فعال زنان روستایی و کشاورزان عضو تعاونی‌ها راه‌اندازی خواهند شد.

وی همچنین از توسعه فروش دیجیتال محصولات در این بازارها خبر داد و افزود: با اعتماد کشاورزان به تعاونی‌ها و عرضه مستقیم محصولات، قیمت نهایی برای مصرف‌کننده ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش می‌یابد که این امر به حذف واسطه‌های متعدد مربوط می‌شود.

رفع چالش‌های زیرساختی روستابازارها در ملارد ضروری است

در استان‌های دیگر مانند کرمانشاه، اردبیل و فارس، روستابازارها با سرعت بیشتری در حال گسترش هستند؛ برای مثال، کرمانشاه تاکنون ۱۴ بازار فعال دارد و برنامه ۱۳ بازار جدید تا دهه فجر را دنبال می‌کند.

فعالان محلی در ملارد معتقدند تا زمانی که ساختار تولید و بازاریابی ساماندهی نشود، روستابازارها به ابزاری ناکارآمد تبدیل خواهند شد.

نبود زمان‌بندی دقیق برای افتتاح بازارها و ابهام در سازوکارهای اجرایی، نگرانی‌هایی ایجاد کرده است، در سطح ملی، سازمان تعاون روستایی موظف است تشکل‌های محلی را تقویت کند، اما هماهنگی ضعیف بین‌دستگاهی مانع اصلی است.

در نهایت، برنامه احداث سه روستابازار در ملارد می‌تواند گامی مثبت برای حمایت از تولیدکنندگان محلی باشد، به شرطی که چالش‌های زیرساختی برطرف شود.

کارشناسان تأکید می‌کنند که موفقیت این طرح‌ها نیازمند همکاری نزدیک‌تر بین تعاون روستایی، جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها است، در غیر این صورت، ملارد مانند بسیاری از مناطق روستایی ایران، فرصت تنظیم بازار و افزایش درآمد کشاورزان را از دست خواهد داد.