به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با تشریح دستاوردهای سه‌دهه‌ای کشور در زمینه آموزش، پژوهش و سیاست‌گذاری اخلاق پزشکی، از ایران به عنوان یکی از پیشروترین کشورهای منطقه در این حوزه یاد کرد و گفت که کشور در مسیر دستیابی به مرجعیت اخلاق پزشکی اسلامی قرار دارد.

دکتر باقر لاریجانی، سه‌شنبه ۲۷ آبان، در دوازدهمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی ایران و نهمین کنگره اخلاق پرستاری در دانشگاه علوم پزشکی همدان، به بررسی تحولات مثبت کشور در زمینه اخلاق پزشکی پرداخت و اظهار داشت: «در سال‌های اخیر، تلاش‌های گسترده‌ای برای نهادینه‌سازی اخلاق پزشکی در نظام سلامت کشور صورت گرفته است و اکنون ایران در زمینه تدوین اسناد راهبردی، تولید منابع علمی، راهنماهای بالینی و مشارکت در عرصه‌های بین‌المللی یکی از پیشروترین کشورهای منطقه محسوب می‌شود.»

پیشرفت‌های کلیدی در سه دهه اخیر

لاریجانی در ادامه افزود: «کشور ما دارای تاریخ و فرهنگ غنی در زمینه اخلاق پزشکی است و در دهه‌های اخیر فاصله بین پژوهش، آموزش و کاربردهای عملی به طور قابل توجهی کاهش یافته است. امروز ملاحظات اخلاقی در بسیاری از برنامه‌های علمی و آموزشی نظام سلامت جایگاه ویژه‌ای دارد و منشور حقوق بیمار در تمام واحدهای درمانی کشور در دسترس قرار گرفته است.»

وی همچنین اشاره کرد که از سال ۱۳۷۰ که مرکز اخلاق پزشکی در وزارت بهداشت تأسیس شد، فعالیت‌های چشمگیری در این حوزه انجام شده است؛ از جمله انتشار مجلات تخصصی، راه‌اندازی مراکز دانشگاهی و ایجاد دوره‌های آموزشی و رشته‌های تحصیلات تکمیلی متناسب با فرهنگ اسلامی.

حضور ایران در عرصه بین‌المللی

رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی، با اشاره به فعالیت‌های ایران در عرصه‌های بین‌المللی، اظهار داشت: «در سال‌های اخیر، حضور ایران در صحنه‌های بین‌المللی اخلاق پزشکی جدی‌تر شده است. به‌ویژه، کرسی یونسکو و مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در ایران فعال شده‌اند و همکاری‌های گسترده‌ای در زمینه اخلاق پژوهش و توسعه منابع علمی انجام شده است.»

لاریجانی همچنین به تدوین اسناد راهبردی و راهنماهای بالینی در حوزه اخلاق پزشکی اشاره کرد و گفت: «امروز هیچ پروژه انسانی یا حیوانی بدون عبور از سامانه ملی اخلاق در پژوهش در کشور تصویب نمی‌شود. این سامانه به منظور نظارت دقیق‌تر بر مسائل اخلاقی پژوهش‌های پزشکی راه‌اندازی شده است.»

تدوین دایرةالمعارف اخلاق پزشکی اسلامی

یکی از اقدامات برجسته‌ای که لاریجانی به آن اشاره کرد، تدوین دایرةالمعارف اخلاق پزشکی اسلامی بود که با مشارکت ۱۵۰ نویسنده نوشته شده و شامل ۱۱۰ مدخل است. وی افزود: «نسخه انگلیسی این دایرةالمعارف نیز در حال پیشرفت است و قرار است در سمینار پزشکان شیعه رونمایی شود.»

وی همچنین از انتشار ویرایش سوم کتاب «اخلاق و ملاحظات اخلاقی» و تدوین درسنامه‌های متعدد برای دانشجویان و پژوهشگران اخلاق پزشکی خبر داد.

چالش‌های اخلاقی عصر جدید

دکتر لاریجانی به چالش‌های اخلاقی عصر حاضر نیز اشاره کرد و گفت: «مسائل مهمی مانند جنگ و نسل‌کشی در غزه، تحول فناوری‌های نو مانند هوش مصنوعی در پزشکی، گسترش فضای مجازی، پیشرفت‌های پزشکی فردمحور و همچنین داده‌های ژنومیک، چاپ زیستی اندام‌ها و روند سالمندی جامعه از جمله چالش‌های اخلاقی هستند که نیازمند توجه دقیق در اخلاق پزشکی می‌باشند.»

او در ادامه به پروژه‌های پزشکی نوین کشور مانند پروژه بزرگ هوش مصنوعی در تشخیص و درمان دیابت و پروژه فارماکوژنومیک ایرانیان با بررسی شش‌هزار بیمار اشاره کرد و گفت: «این پروژه‌ها مباحث اخلاقی پیچیده‌ای مانند امنیت داده‌ها، عدالت در دسترسی و نظارت دقیق را به همراه دارند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.»

ادغام پژوهش و ارائه خدمات

لاریجانی همچنین به اهمیت ادغام پژوهش و ارائه خدمات در زمینه اخلاق پزشکی اشاره کرد و افزود: «هدف نهایی ما در ایران این است که این کشور را به‌عنوان مرجع اصلی اخلاق پزشکی اسلامی در جهان اسلام معرفی کنیم. برای این منظور باید تعاملات بین‌المللی را گسترش دهیم و تلاش کنیم که پژوهش و آموزش در این زمینه به شکل مؤثرتری با هم ادغام شوند.»

با توجه به پیشرفت‌های قابل توجه ایران در زمینه اخلاق پزشکی، به نظر می‌رسد که این کشور به زودی به یکی از مراکز اصلی اخلاق پزشکی در سطح جهانی تبدیل خواهد شد. همچنین، توجه به چالش‌های اخلاقی جدید مانند هوش مصنوعی، پزشکی شخصی، و حریم خصوصی داده‌ها در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است و باید اقدامات منسجم‌تری در جهت تدوین راهنماهای دقیق‌تر برای مقابله با این چالش‌ها انجام شود.