خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-مرضیه ولی پور: در سلسله گفت و گو های خبرنگار مهر در رابطه با حجاب و پوشش به سراغ طاهره رهنوردی فعال فرهنگی رفتیم.

او در این گفت و گو به تبیین ابعاد مختلف مفهوم حجاب پرداخت و گفت: حجاب صرفاً یک پوشش فیزیکی نیست بلکه حجاب نماد نوعی نگاه به انسان، آزادی و کرامت است، زیرا در این نگاه کرامت انسان در جوهر درونی او نهفته است نه در بدن و ظاهر، در جسمش زمانی که حجاب باشد توجه‌ها به سوی شخصیت و توانایی فرد جلب می‌شود نه جسم و ظاهرش.

وی با اشاره به اینکه آنچه در وجود آدمی حائز اهمیت است کرامت درونی است، اظهار کرد: زمانی که ظاهر انسان به ابزاری برای جلب توجه جنسی تبدیل نشود رابطه میان انسان‌ها بر پایه‌ی شعور و گفت‌وگوی واقعی شکل می‌گیرد.

این فعال فرهنگی حجاب را دعوتی به سوی خویشتن‌داری و کنترل غریزه خواند و تصریح کرد: حجاب فلسفه عمیقی دارد که آن را می‌توان در چهار محور اصلی خلاصه کرد.

وی یکی از این محورها را کرامت انسانی عنوان کرد و گفت: بر این اساس شخصیت افراد صورت می‌گیرد نه ظاهر آنان، دیگری آرامش اجتماعی است که منجر به کاهش تحریک و نگاه ابزاری به انسان می‌شود.

رهنوردی خویشتن‌داری اخلاقی را از دیگر محورهای حجاب دانست و افزود: خویشتن داری موجب تمرین آزادی درونی از قید غریزه می‌شود و همچنین پیوستگی الهی و فرهنگی نیز که بیان‌کننده اتصال فرد با ارزش‌های معنوی و فرهنگی جامعه است از دیگر محورهای حجاب است.

ابعاد چندگانه حجاب

این فعال فرهنگی در ادامه حجاب را دارای ابعادی گسترده‌تر از صرف پوشش دانست و یادآور شد: بعد ظاهری یا پوشش فیزیکی، بعد رفتاری و گفتاری، بعد درونی یا حجاب قلب که به پوشش دل با نور تقوا تعبیر می‌شود، بعد اجتماعی و بعد فرهنگی از دیگر ابعاد حجاب است.

وی تصریح کرد: حجاب تنها مربوط به زنان یا مردان نیست بلکه بیانگر یک نظام اخلاقی حاکم بر ارتباطات انسانی در فضای جمعی است.

سیر تاریخی حجاب در ایران

رهنوردی در بخش دیگری از سخنانش به سیر تحول حجاب در تاریخ ایران پرداخت و گفت: در ایران باستان به ویژه در دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان پوشش زنان اشراف شامل روسری‌های بلند و گاهی روپوش صورت بود که نشان‌دهنده‌ی وقار، نجابت و جایگاه اجتماعی والای آنان محسوب می‌شد.

این فعال فرهنگی افزود: مفهوم حجاب پیش از اسلام نیز در ایران وجود داشت اما ریشه‌های آن بیشتر فرهنگی اجتماعی بود تا الزامات دینی و عبادی، که با ورود اسلام به ایران به ویژه در دوران صفویه که مذهب شیعه رسمیت یافت حجاب به عنصری برای هویت‌بخشی دینی ملی تبدیل شد.

از کشف حجاب اجباری تا احیای آن

رهنوردی به فرمان کشف حجاب در دوره رضاشاه پهلوی اشاره کرد و گفت: صدور این فرمان به کشمکشی آشکار میان هویت اصیل ایرانی اسلامی و الگوهای وارداتی غربی انجامید که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ قانون الزام رعایت حجاب در فضای عمومی به تصویب رسید و چادر مشکی به نماد رسمی زن ایرانی مسلمان تبدیل شد.

پاسخی به یک پرسش اساسی

این فعال فرهنگی در پاسخ به این پرسش که آیا حجاب پدیده‌ای مختص به یک دین یا دوره تاریخی خاص است، اینگونه جواب داد و گفت: خیر، حجاب متعلق به دین خاص و محدود به دوره تاریخی معینی نیست بلکه این پدیده فرازمانی، فرامکانی و چندمعنایی است و فلسفه آن ریشه در سرشت اجتماعی انسان دارد.

حجاب در جامعه امروز ایران مصونیت است نه محدودیت

وی در تحلیل نقش حجاب در هویت‌سازی اجتماعی زنان ایران امروز، اظهار کرد: در جامعه معاصر حجاب همچون یک مرز فیزیکی عمل می‌کند که به زنان این امکان را می‌دهد تا نوع و حدود تعاملات خود با مردان و فضای عمومی را تعریف کنند.

رهنوردی افزود: امروزه حجاب دیگر یک پوشش ساده نیست بلکه متنی پیچیده است که زنان از طریق آن داستان هویت فردی و جمعی خود را در تقابل و تعامل با تاریخ، دین و حکومت می‌نویسند و حجاب در این خوانش نه یک محدودیت بلکه یک مصونیت است.

تأثیر حجاب بر خودارزشمندی زنان

این فعال فرهنگی درباره تأثیر حجاب بر احساس خود ارزشمندی در زنان، گفت: برای زنانی که حجاب را باوری قلبی، انتخابی شخصی و عاملی برای کرامت خود می‌دانند این عمل می‌تواند تأثیری مثبت و تقویت‌کننده داشته باشد و این نگرش از یک سو باعث کاهش ارزش‌گذاری بر اساس معیارهای ظاهری می‌شود و از سوی دیگر زنان را از رقابت بی‌پایان در عرصه زیبایی و پوشاک در فضای عمومی دور نگه می‌دارد.

رهنوردی با بیان‌اینکه چنین زنانی احساس قدرت و کفایت بیشتری می‌کنند، ادامه داد: این عمل آگاهانه حس مالکیت و اختیار بر بدن و زندگی را در آنان تقویت می‌کند و در نتیجه انرژی روانی کمتری صرف نگرانی از قضاوت دیگران بر اساس ظاهر می‌شود که منجر به معطوف شدن تمرکز بیشتری بر دستاوردهای واقعی می‌شود.

وی خطاب به سیاست‌گذاران گفت: باید به خوبی آگاه باشید که حجاب یک واجب شرعی قطعی است و اصل وجوب آن در اسلام مورد هیچ تردیدی نیست و شما به عنوان میراث‌داران خون شهدایی که برای احیای ارزش‌های دینی جان خود را نثار کردند با حفظ کرامت انسانی و با قدرت و تدبیر در برابر جنگ نرم دشمن که با تحمیل چالش‌های ظاهری قصد نابودی اسلام، نظام، رهبری، خانواده‌ها و جوانان ما را دارند ایستادگی کنید.

این فعال فرهنگی همچنین خطاب به خانواده‌ها، گفت: شما در خط مقدم تعامل و ارتباط با فرزندانتان قرار دارید و به یاد داشته باشید که فرزندان امروز سازندگان فردای این سرزمین هستند که باید در فضایی آکنده از عشق و احترام متقابل، آنان را برای انتخاب‌هایی آگاهانه و همسو با آرمان‌های انقلاب اسلامی و خون پاک شهدا تربیت کنید تا بتوانند جامعه‌ای با ایمان و متعالی در آینده بسازند.

شهدا را قطب نمای زندگی بدانید

رهنوردی خطاب به نسل جوان و آینده‌سازان ایران، اظهار کرد: بدانید که بزرگترین قدرت شما توانایی انتخاب آگاهانه است اگر حجاب را به عنوان بخشی از هویت زیبا و باورهای اصیل خود برگزینید این انتخاب به سپری دفاعی در برابر نفوذ فرهنگ‌های بیگانه تبدیل می‌شود که قصد تضعیف هویت ملی و دینی شما را دارند.

وی یاد آورشد: جوانان بدانند مسئولیت نهایی ساختن زندگی و هویتتان بر عهده خود شماست پس با تکیه بر خرد و عزت نفس فردی هویتی را بسازید که در برابر آن سرافراز باشید.

این فعال فرهنگی اضافه کرد: در انتخاب پوشش و و از سوی دیگر در تعامل با جهان پیرامون شهدا را نه تنها به عنوان خاطره که به عنوان قطب‌نمایی برای عمل و زندگی خود قرار دهید.