خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مجتبی شجاعی*: در میدان نبرد نوین، دشمن با سلاح‌های روانی شامل تردید، یأس، تفرقه و شبهه‌پراکنی، و با استفاده از رسانه‌های مجازی و نیابتی، عزم خود را برای تضعیف اراده ملی جزم کرده است. اما ایران آگاه با تکیه بر اراده ملی، خرد جمعی، امید و وحدت، در برابر این طوفان روانی ایستادگی می‌کند.

در کشوری مانند ایران که مشابه بسیاری از کشورهای دنیا در حال تجربه تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی و رشد جمعیت است و البته بی توجهی و غفلت‌های تاریخی سیاست گذاران بخش انرژی و منابع و جامعه هم طی سالیان متوالی در این بخش نیز غیر قابل کتمان است اما اینگونه هم نیست که متولیان و سیاست گذاران و مجریان کشور بی تفاوت بوده و دست روی دست گذاشته باشند و حاکمیت طرح‌های متنوع فراوانی در حوزه تأمین و انتقال آب و کلان پروژه‌های انتقال آب از دریا با پیشرفته‌ترین متدهای تصفیه آب در حال اجرا دارد، که انعکاس هر کدام می‌تواند بارقه‌های امید را در جامعه برجسته‌تر کند آن هم در شرایطی پساجنگ که انتشار و بازانتشار موضوع کمبود آب موجب اضطراب عمومی، نگرانی مزمن و کاهش اعتماد مردم به نهادهای مدیریت بحران می‌شود در حالی که همانطور که اشاره شد دولت و در کلان حاکمیت بیکار ننشسته و در همه حوزه‌های حکمرانی آب در حال تلاش است.

چالش آب واقعی است، اما راهکارهای علمی و عملی نیز موجود است. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و تنها ۸ درصد به شرب و صنعت اختصاص دارد.

با مدیریت هوشمند بر اساس حکمرانی مطلوب آب و جابجایی منابع بین بخش‌ها می‌توان مشکل کم‌آبی شرب را موقتاً حل کرد. از سوی دیگر، ۳۰ درصد آب شرب به دلیل فرسودگی شبکه‌ها هدر می‌رود که با نوسازی قابل بازیابی است.

راهکارهای امید بخش دیگری نیز در دسترس است: بازیافت ۸۰ درصد آب شرب از طریق سیستم‌های تصفیه فاضلاب، بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی که ۵۵ درصد ذخایر آبی را تشکیل می‌دهد، و استفاده از موقعیت استثنایی دسترسی به دریای عمان و خلیج فارس برای شیرین‌سازی آب در مقیاس بزرگ.

در کشور نسبت منابع آب زیرزمینی به آب سطحی ۵۵ به ۴۵ درصد است این بدان معناست که منابع آب زیرزمینی در ایران که به صورت چاه و چشمه و قنات برداشت می‌شود و معمولاً با با یک تأخیر زمانی نسبت به خشکسالی حساسیت دارند در مقابل منابع آب سطحی سهم بیشتری دارد و می‌تواند در مدیریت خشکسالی و گذراندن سال‌های خشک به ما کمک نماید این فرصت در بسیاری از کشورهای کوهستانی که آبخوان‌های کمتری دارند محدود است چرا که از ویژگی‌های چاه این است که می‌توان آن را در بیشتر قسمت‌های آبخوان در یک زمان کوتاه و با هزینه مناسب ایجاد و منبع آب جدید را برای مصرف ضروری تشکیل داد.

یکی از ویژگی‌های منابع آب شرب این است که با عنایت به اینکه بیشتر شهرهای بزرگ ایران مجهز به سیستم‌های تصفیه آب فاضلاب شهری هستند بیش از ۸۰ درصد آب تولیدی برای شرب را می‌توان توسط شبکه‌های جمع آوری فاضلاب تصفیه و مجدد مورد استفاده قرار داد. بسیاری از تصفیه‌خانه‌ها کیفیت آب خروجی آن‌ها در حد کشاورزی است و بدین وسیله می‌توانیم علاوه بر حل مشکل شرب تأمین آب کشاورزی را هم در بسیاری از شهرها مرتفع کنیم.

به دلیل فرسودگی شبکه‌های آبرسانی شهرها حدود ۳۰ درصد آب ورودی برای شرب در شبکه‌ها از دست خارج می‌شود و مجدد به آب‌های زیرزمینی می‌پیوندد به همین دلیل با یک برنامه مدون حساب شده می‌توان شبکه‌ها را اصلاح و نیاز آب شرب را حتی با افزایش مصرف تأمین نمود.

یکی از نعمت‌های خدادادی که خداوند به کشور ایران اهدا کرده وجود دریا در شمال و جنوب کشور هست در جنوب کشور این دریا به آب‌های آزاد متصل است مهمترین منبع آب شور جهان دریاها و اقیانوس است، با شیرین‌سازی این آب‌ها که الحمدالله به کمک شرکت‌های داخلی دستگاه‌های آب شیرین کن طراحی و ساخته می‌شود می‌توان حجم زیادی از منابع آب شیرین مورد نیاز شرب و صنعت را تولید کرد و استفاده نمود و از بحران‌های موقتی به سلامتی عبور کرد.

بهترین پدافند غیرعامل در برابر پروژه یأس‌آفرینی دشمن، آگاهی‌بخشی شفاف، اطلاع‌رسانی دقیق از برنامه‌های در دست اجرا و دعوت از مردم برای مشارکت در مدیریت مصرف است. ایران با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی و خرد جمعی، از این چالش نیز همانند گذشته، سربلند بیرون خواهد آمد. آنچه دشمن را ناامید می‌کند، اراده ملتی است که در سخت‌ترین شرایط، راه حل‌های نوآورانه می‌آفریند.

* معاون استاندار خراسان رضوی و فرماندار تربت حیدریه