زندگی و جابه‌جایی در کلانشهرها ملزومات بسیاری را طلب می‌کند. جمعیت زیاد، ازدحام و ترافیک، تقاضای فراوانی برای سفرهای درون‌شهری ایجاد می‌کند و برای رفع معضلات ترافیکی و زیست‌محیطی، گسترش هرچه بیشتر حمل‌ونقل عمومی و همگانی الزامی است. دسترسی همگانی به‌وسایل حمل‌ونقل و فضاهای عمومی با هدف تضمین حقوق همه افراد فارغ از سن، توانایی، درآمد و دیگر عوامل دهه‌هاست از سوی کارشناسان شهری مورد تاکید قرار گرفته و بر این موضوع صحه می‌گذارد که مسئولان در هر نقطه‌ای از کشور می‌توانند در طراحی و اجرای برنامه‌های توسعه، استراتژی خاص و ویژه‌ای را به‌کار ‌گیرند.

منظور از دسترسی همگانی در شهرها، طراحی و بهره‌برداری از محصولات، خدمات و سیستم‌هایی است که برای همه شهروندان بدون توجه به توانایی، سن و عوامل دیگر قابل استفاده باشد.

هدف نهایی دسترسی همگانی، ایجاد فضاها و تجربیات فراگیری است که برای همه افراد قابل دسترس است. به‌همین منظور در کنار سایر روش‌های حمل‌ونقل شهری مانند مترو، اتوبوس، بی‌آرتی، تاکسی و... در این خصوص شاهد به‌کارگیری ابزار تازه‌ای در پایتخت هستیم. متروباس، وسیله‌نقلیه‌ای است که به‌تازگی برای جابه‌جایی مسافران در کلانشهر تهران به‌کار گرفته شده است. البته فعلا استفاده از این وسیله بسیار محدود است و مراحل آزمایشی و اولیه خود را طی می‌کند. باید دید نتایج تست‌های گوناگون به‌کجا می‌رسد تا درصورت مثبت بودن آن‌ها شاهد افزایش استفاده از این ناوگان در سطح پایتخت باشیم.

متروباس چیست؟

اتوبوس‌های سه‌کابین یا به تعبیر تخصصی «سه اتوبوس» متروباس نام دارد. این خودروهای وارداتی ظرفیت جابه‌جایی ۳۰۰ نفر را دارند و به تازگی در بعضی مسیرهای بی‌آرتی دیده شده و به‌کار گرفته شده‌اند. درصورت افزایش این ناوگان جدید می‌توان امیدوار بود توان و ظرفیت حمل‌ونقل تهران بهبود پیدا کند.

متروباس‌ها درواقع همان اتوبوس‌های تندرویی هستند که ظرفیت بیشتری دارند و در خطوط ویژه تردد می‌کنند. متروباس‌هایی که در مسیرهای ویژه جابه‌جایی مسافران را انجام می‌دهند، دارای ظرفیت بالای مسافر و مجهز به‌سیستم سرمایشی در تابستان و گرمایشی در زمستان هستند.

متروباس نسبت ‌به سایر وسایل‌نقلیه عمومی دارای ایمنی و راحتی بیشتری برای معلولان بوده و طراحی آن امکان استفاده را برای تمام گروه‌های جامعه میسر کرده است. متروباس‌ها مجهز به صفحه‌نمایش هستند که نام ایستگاه‌ها را پیش از رسیدن به آن اعلام می‌کنند. به‌طور کلی متروباس همان اتوبوس بی‌آرتی است که حجیم‌تر، جادارتر و مجهزتر است.

ورود «متروباس» به‌ناوگان حمل‌ونقل عمومی موضوعی است که این روزها در راستای اقدامات ویژه شهرداری به‌منظور توسعه سیستم حمل‌ونقل و کاهش بار ترافیک از سوی شهردار تهران مطرح ‌شده و البته اعضای شورای شهر هم واکنش‌های متعددی نسبت به آن داشته‌اند.

زمزمه ورود «متروباس» در جلسه ستاد استقبال از مهر که در مرکز کنترل ترافیک تهران برگزار شد، مطرح شده بود و مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در این نشست از ورود نخستین «متروباس» به ناوگان حمل‌ونقل پایتخت خبر داد.

مهدی علیزاده، مدیرعامل اتوبوسرانی تهران با بیان این‌که بعد از پنج سال از ورود چهار دستگاه اتوبوس ۲۶ متری متروباس «تست گرم» یک دستگاه در مسیر خط خاوران ـ آزادی با موفقیت انجام شده، عنوان کرده سه دستگاه اتوبوس متروباس تا پایان مهرماه برای خدمت‌رسانی به مردم وارد خطوط می‌شود.

این اتوبوس‌ها از سال ۱۳۹۶ به‌دلیل نواقص فنی متعدد به‌نوعی زمین‌گیر ‌شده بودند و به هر دلیل در میان مدیران گذشته مدیریت شهری نیز انگیزه‌ای برای راه‌اندازی آن‌ها وجود نداشت. اما در دوره فعلی، باهدف استفاده حداکثری از ظرفیت ناوگان موجود برای خدمات‌رسانی مطلوب به شهروندان با تاکید مدیرعامل شرکت، بازسازی و به‌روزرسانی آن‌ها در دستور کار قرار گرفت.

درهمین راستا محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران با بیان این‌که طی سفر به‌چین قرارداد ۷۵ دستگاه متروباس برقی منعقد شده است، گفت:
«قرار بر این است که این تعداد طی ماه‌های آتی تحویل تهران شود. متروباس‌ها با طول ۲۶ متر دارای ظرفیت جابه‌جایی حدود ۳۰۰ نفر مسافر هستند و در خط پایانه شرق تا میدان آزادی فعالیت خواهند کرد. البته قرار است به‌تدریج این ناوگان گسترش پیدا کرده و در مسیرهای دیگر هم مورد استفاده شهروندان قرار گیرد.»

احسان تقدسی، سخنگوی شرکت واحد اتوبوسرانی تهران نیز گفته تاکنون ۲ دستگاه از این اتوبوس‌ها به‌صورت آزمایشی در خط ۲ اتوبوس‌های تندرو حدفاصل پایانه خاوران به‌پایانه آزادی فعال شده تا نقاط ضعف آن‌ها برطرف شود.

قرار است تا پایان مهرماه متروباس به‌ظرفیت حمل‌ونقلی شهر تهران افزوده شود. این روزها که فصل بازگشایی مدارس و دانشگاه‌هاست شرکت واحد اتوبوسرانی علاوه‌بر به‌کارگیری اتوبوس‌های سه کابینه تلاش دارد اتوبوس‌های بیشتری به ناوگان تزریق کند تا تردد شهروندان درسطح شهر تسهیل شود.

در روزهای اخیر علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز در حاشیه بهره‌برداری از طرح نوسازی و بازسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر تهران در هفتاد و چهارمین پویش امید و افتخار در جمع خبرنگاران به ورود اتوبوس‌های سه کابین (متروباس) به‌سیستم حمل‌ونقل پایتخت اشاره کرد و گفت:
«۴ دستگاه از این مدل اتوبوس‌ها درگذشته فعال بودند؛ اما به‌دلایلی در دوره پنجم مورد استفاده قرار نگرفتند و ما در این دوره از مدیریت شهری ۲ دستگاه از این اتوبوس‌ها را بازسازی و وارد چرخه حمل‌ونقل کردیم و به‌زودی با توجه به تفاهمنامه‌ای که منعقد شده ۱۰۰ دستگاه دیگر نیز وارد چرخه حمل‌ونقل خواهد شد.»

بر اساس گزارش‌های تخصصی در خصوص متروباس، این اتوبوس‌های هیبریدی تقریبا سه برابر سایر اتوبوس‌ها عمر مفید دارند و مصرف انرژی‌ آن‌ها نیز ۴۰ درصد کمتر از سایر انواع اتوبوس‌هاست. همچنین هزینه تعمیر و نگهداری این نوع اتوبوس‌ها بسیار ناچیز است.

این اتوبوس‌ها بدنه صددرصد آلومینیومی دارند و مطابق آخرین استانداردهای روز جهانی طراحی و تولید شده‌اند؛ همچنین از دستگاه‌های مناسب تهویه و صندلی‌ها و امکانات رفاهی کامل برخوردارند.

از آن‌جا ‌که در تمام جهان به سمت استفاده از وسایل‌نقلیه پاک و خودروهای هیبریدی پیش می‌روند، متروباس می‌تواند نقش بسزایی در حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی داشته باشد.