خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: در یک روز پاییزی بهانه‌ای فراهم شد برای مصاحبه با دکتر محسن ایزدی دانشیار دانشگاه و از دانشمندان برتر دنیا… در همان مکالمه ابتدایی، اولین چیزی که به چشم می‌آید تواضع، آرامش و در عین حال انرژی این استاد دانشگاه است.

مردی که سال‌هاست با پشتکار و تمرکز، مسیر خود را از دانشجوی دکترای مهندسی مکانیک در دانشگاه صنعتی شاهرود تا عضویت در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان پیموده است.

دکتر ایزدی نه تنها علمی را دنبال می‌کند که با زندگی روزمره انسان‌ها پیوند خورده، بلکه با نگاه آینده‌نگر و دغدغه توسعه کشور، مسیر علمی خود را با خدمت به جامعه پیوند زده است.

مصاحبه با ایشان فرصتی است تا از زبان خود استاد، مسیر شکل‌گیری علاقه‌مندی، چالش‌های پژوهشی، دستاوردهای علمی و نگاه آینده‌نگرانه به آموزش و توسعه کشور را بشنویم. از روزهایی که به عنوان دانشجو، با شور و اشتیاق اولیه به رشته مهندسی مکانیک وارد شد، تا سال‌ها تجربه در دانشگاه لرستان و تلاش برای توسعه پژوهش‌های کاربردی، همه و همه نشان‌دهنده پیوندی عمیق میان علاقه، علم و هدفمند کردن پژوهش‌هاست.

دکتر ایزدی در این گفتگو، با زبانی ساده و صریح، چالش‌هایی را که هر پژوهشگر ایرانی در مسیر علمی تجربه می‌کند، از محدودیت‌های مالی و آئین‌نامه‌ای گرفته تا موانع همکاری بین‌المللی، روایت می‌کند و در عین حال راهکارهایی برای عبور از این موانع پیشنهاد می‌دهد.

یکی از نکات برجسته این مصاحبه، تمرکز ایشان بر انتقال حرارت و کاربردهای آن در صنایع مختلف است؛ از خودروسازی و فولاد گرفته تا تهویه مطبوع و فناوری‌های نوین الکترونیکی.

دکتر ایزدی با دقت و علاقه‌مندی درباره پروژه‌های اخیر خود در حوزه ذخیره‌سازهای انرژی خورشیدی صحبت می‌کند و نشان می‌دهد چگونه پژوهش‌های علمی می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و توسعه فناوری‌های پایدار منجر شود.

خواندن این مصاحبه، علاوه بر آشنایی با مسیر علمی یک پژوهشگر برجسته، دریچه‌ای است به چشم‌انداز توسعه علم و فناوری در ایران

در کنار جنبه فنی، ایشان بارها به اهمیت کار تیمی و همکاری علمی بین دانشگاه‌ها اشاره می‌کند و معتقد است که موفقیت پژوهشگران ایرانی و پیشرفت علمی کشور، در گرو فرهنگ‌سازی در این حوزه است.

در این گفت‌وگو، از یک سو با روایت شخصی دکتر ایزدی از مسیر زندگی و کار پژوهشی او مواجهیم و از سوی دیگر با تحلیل و دیدگاه‌های راهبردی ایشان درباره چالش‌های پژوهش در ایران، نیاز به ارتباط بین‌المللی و توسعه زیرساخت‌های دانشگاهی روبرو می‌شویم.

ترکیب این دو لایه، مصاحبه را به یک روایت جذاب و قابل‌فهم برای مخاطبان عمومی و حرفه‌ای تبدیل کرده است؛ جایی که علم، تجربه، و نگاه آینده‌نگرانه به توسعه کشور در هم تنیده شده‌اند.

خواندن این مصاحبه، علاوه بر آشنایی با مسیر علمی یک پژوهشگر برجسته، دریچه‌ای است به چشم‌انداز توسعه علم و فناوری در ایران؛ جایی که تلاش، همکاری، و نگاهی حرفه‌ای به پژوهش، می‌تواند گره‌گشای مشکلات جامعه و محرک پیشرفت کشور باشد.

بخش نخست این مصاحبه پیش روی مخاطبان خبرگزاری مهر قرار دارد.

معرفی و سوابق علمی

دکتر محسن ایزدی، عضو هیئت علمی و دانشیار گروه مهندسی مکانیک دانشگاه لرستان در گفت‌وگوی مشروح با خبرنگار مهر با اشاره به سابقه علمی خود اظهار داشت: بنده محسن ایزدی هستم، عضو هیئت علمی گروه مهندسی مکانیک دانشگاه لرستان. دوره دکتری مهندسی مکانیک با گرایش تبدیل انرژی را در دانشگاه صنعتی شاهرود گذرانده‌ام و در سال ۱۳۹۳ موفق به اخذ مدرک دکتری شدم. در سال ۱۳۹۵ نیز به عضویت هیئت علمی دانشگاه لرستان درآمدم.

وی افزود: در همان سال، با همکاری همکاران، موفق شدیم رشته مهندسی مکانیک را در مقطع کارشناسی در دانشگاه لرستان راه‌اندازی کنیم. این اقدام گامی مهم برای توسعه علمی و صنعتی منطقه و بسترسازی برای تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه مکانیک بود.

فرایند شکل‌گیری علاقه‌مندی به مهندسی مکانیک

این استاد دانشگاه با اشاره به روند شکل‌گیری علاقه‌اش به مهندسی مکانیک گفت: علاقه‌مندی به هر رشته علمی، فرآیندی زمان‌بر است و نیاز به درک عمیق از مفاهیم آن دارد. در ابتدای مسیر، هر دانشجو بر اساس اطلاعات و انگیزه‌های اولیه، رشته خود را انتخاب می‌کند؛ اما به مرور و با فهم بهتر از مبانی علمی و کاربردی رشته، علاقه‌مندی او تعمیق پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: در مورد بنده نیز همین‌طور بود. در ابتدا بر اساس شناختی که از رشته مهندسی مکانیک داشتم وارد این حوزه شدم، اما در ادامه و با مطالعه و تجربه بیشتر، دریافتم که مهندسی مکانیک دانشی بنیادین است که در تمام عرصه‌های زندگی بشر حضور دارد.

نقش مهندسی مکانیک در زندگی بشر

ایزدی با تأکید بر گستردگی کاربردهای مهندسی مکانیک تصریح کرد: این رشته در واقع بر تمامی جنبه‌های زندگی بشری سایه افکنده است. از کشاورزی و صنایع غذایی گرفته تا صنایع سنگین مانند فولاد، پتروشیمی، خودروسازی و حتی حوزه‌هایی چون پزشکی و هوافضا، ردپای علم مکانیک به‌وضوح دیده می‌شود.

وی افزود: دانشجویان مهندسی مکانیک می‌توانند در گرایش‌های مختلف این رشته از جمله طراحی جامدات، تبدیل انرژی، ساخت و تولید، کنترل، و مکانیک سیالات فعالیت کنند. این تنوع سبب می‌شود که فارغ‌التحصیلان این رشته در حوزه‌های مختلف صنعتی و پژوهشی جایگاه ویژه‌ای داشته باشند.

درک قوانین طبیعت با نگاه مهندسی

این استاد دانشگاه لرستان در ادامه اظهار داشت: یکی از جنبه‌های جذاب مهندسی مکانیک، ارتباط عمیق آن با قوانین حاکم بر طبیعت است. این رشته به ما می‌آموزد چگونه بتوانیم رفتار سیستم‌ها را در جهان فیزیکی درک کنیم و از این دانش برای بهبود کیفیت زندگی انسان استفاده نمائیم.

وی خاطرنشان کرد: در مجموع، از انتخاب این رشته رضایت کامل دارم. هرچند چالش‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد، اما از جنبه علمی و معرفتی، مهندسی مکانیک دیدگاه تازه‌ای از نظم و قانون‌مندی حاکم بر جهان طبیعت در اختیار ما قرار می‌دهد.

چالش‌های مسیر علمی و دانشگاهی

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محسن ایزدی با اشاره به چالش‌هایی که در دوران تحصیل و فعالیت دانشگاهی با آن روبه‌رو بوده است، گفت: در مسیر تحصیلی و حتی پس از عضویت در هیئت علمی، با چالش‌های مختلفی مواجه بودم. این چالش‌ها هم در حوزه‌های تقنینی و آئین‌نامه‌ای بوده و هم در بخش‌های مالی و اجرایی. واقعیت این است که مشکلات مالی در آموزش عالی و پژوهش کشور، تأثیر بسیار زیادی بر روند توسعه علمی دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

وی افزود: دانشگاه به‌عنوان پایگاه توسعه کشور و یکی از زیرساخت‌های اصلی پیشرفت، باید مورد حمایت جدی قرار گیرد. هر میزان که این نهاد تقویت شود، تأثیر مستقیم بر رشد و توسعه ملی خواهد داشت.

لزوم نوسازی زیرساخت‌های پژوهشی

ایزدی با تأکید بر ضرورت به‌روزرسانی امکانات و تجهیزات علمی گفت: در زمینه زیرساخت‌های پژوهشی متأسفانه با مشکلات جدی مواجه هستیم. بسیاری از تجهیزات و امکانات آموزشی و پژوهشی نیاز به به‌روزرسانی دارند. انجام این کار با تأخیر همراه بوده و همین مسئله موجب کاهش بهره‌وری علمی در برخی حوزه‌ها شده است.

وی ادامه داد: احساس من این است که ارتباط دانشگاه‌های داخلی با دانشگاه‌های تراز اول جهان باید تقویت شود. این ارتباط علمی، زمینه‌ساز حرکت در مرزهای دانش و ارتقای توان پژوهشی کشور است. ما باید به سطحی برسیم که بتوانیم در حوزه‌های مختلف علمی، گره‌گشای مشکلات جامعه باشیم.

تجربه حضور در فهرست دانشمندان دو درصد برتر جهان

این استاد برجسته دانشگاه لرستان درباره حضورش در فهرست دانشمندان دو درصد برتر جهان اظهار داشت: طبیعتاً هر فردی وقتی به موفقیتی دست پیدا می‌کند، احساس خوبی دارد. چند سال پیش که خبر قرار گرفتن نامم در فهرست دو درصد دانشمندان برتر جهان در سایت دانشگاه منتشر شد، برایم افتخار بزرگی بود. این فهرست به‌صورت بین‌المللی توسط دانشگاه‌های معتبر دنیا منتشر می‌شود و نتایج آن به‌صورت عمومی در دسترس است.

در حال حاضر حدود شش سال است که به‌صورت پیاپی در این فهرست قرار دارم و در مقطعی نیز جزو دانشمندان یک درصد برتر بوده‌ام

ایزدی افزود: در حال حاضر حدود شش سال است که به‌صورت پیاپی در این فهرست قرار دارم و در مقطعی نیز جزو دانشمندان یک درصد برتر بوده‌ام. البته از ابتدای فعالیت حرفه‌ای، هدفم قرار گرفتن در این فهرست‌ها نبوده است بلکه به عنوان بخشی از نتایج مسیر علمی ام بوده است. همیشه سعی کرده‌ام پژوهش‌هایم را با دقت، پشتکار و نگاه حرفه‌ای دنبال کنم. قرار گرفتن در میان دانشمندان برتر، نتیجه سال‌ها تلاش پژوهشی است و به نوعی محصول طبیعی این مسیر به شمار می‌رود.

انتقال حرارت، علمی کلیدی در صنایع مادر و فناوری‌های نوین

دکتر ایزدی در بخش دیگری از سخنان خود در توضیح حوزه تخصصی خود اظهار داشت: زمینه‌های عمده پژوهشی بنده در حوزه انتقال حرارت است. اگر بخواهم عنوان کلی برای فعالیت‌های پژوهشی‌ام بیان کنم، می‌توانم بگویم «بهبود و توسعه روش‌های انتقال حرارت» محور اصلی کار من در این سال‌ها بوده است.

وی افزود: انتقال حرارت یکی از پایه‌ای‌ترین شاخه‌های علم مهندسی مکانیک است و تقریباً در تمامی بخش‌های صنعت و فناوری نقش دارد. از صنایع پتروشیمی و فولاد گرفته تا صنایع خودروسازی، تهویه مطبوع، ساختمان، الکترونیک و حتی فناوری‌های نوینی مانند خنک‌سازی تراشه‌های الکتریکی و نیمه‌هادی‌ها، همه و همه به این علم وابسته‌اند.

انتقال حرارت؛ علمی در خدمت صنعت و زندگی روزمره

ایزدی با اشاره به گستره وسیع کاربرد انتقال حرارت تصریح کرد: در هر جایی که فرآیند خنک‌کنندگی یا گرمایش نیاز باشد، پای علم انتقال حرارت در میان است. از سیستم‌های تهویه مطبوع گرفته تا فرایند خنک‌کاری موتورهای صنعتی یا تجهیزات حساس الکترونیکی، همه وابسته به عملکرد دقیق و علمی سیستم‌های انتقال حرارت هستند.

وی ادامه داد: در طول این سال‌ها روی پارامترهای مختلف تأثیرگذار بر فرآیند انتقال حرارت کار کرده‌ام. تمرکز اصلی پژوهش‌هایم بر روی روش‌ها و تکنیک‌هایی بوده که بتوانند این فرآیند را بهبود دهند و کارایی سیستم‌های حرارتی را افزایش دهند. این شامل بررسی ساختارها، مواد، سیالات و فناوری‌های نوین در خنک‌سازی صنعتی و میکروسیستمی بوده است.

پژوهش در زمینه ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی

دکتر ایزدی با اشاره به جدیدترین مطالعات پژوهشی خود اظهار داشت: اگر بخواهم به آخرین محور پژوهش‌هایم اشاره کنم، باید بگویم که تمرکز ما در سال‌های اخیر روی ذخیره‌سازهای انرژی خورشیدی بوده است. این ذخیره‌سازها عملکردی مشابه باتری‌های الکتریکی دارند با این تفاوت که به‌جای ذخیره برق، انرژی حرارتی خورشید را ذخیره می‌کنند.

وی افزود: هدف اصلی این پژوهش‌ها، افزایش بازدهی و پایداری سامانه‌های ذخیره‌سازی حرارت خورشیدی است. این فناوری‌ها می‌توانند نقش بسیار مهمی در کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی و بهبود بهره‌وری انرژی ایفا کنند و به سمت استفاده از منابع پاک و تجدیدپذیر هدایت‌مان کنند.

مطالعه بر روی عملکرد و پارامترهای مؤثر در ذخیره‌سازها

ایزدی با تشریح جزئیات فنی پروژه گفت: در این طرح، ما پارامترهای مختلفی را که بر عملکرد سیستم‌های ذخیره‌ساز حرارتی تأثیر دارند، مورد مطالعه قرار داده‌ایم.

وی ادامه داد: ما بررسی کردیم که هرکدام از این متغیرها چگونه می‌توانند بر عملکرد کلی سیستم اثر بگذارند. در واقع هدف این است که بتوانیم سامانه‌هایی طراحی کنیم که ضمن برخورداری از ظرفیت ذخیره‌سازی بالا، انرژی گرمایی لازم را در مواقع نیاز تأمین کند.

همکاری علمی، زیربنای توسعه دانش و فناوری

یکی از اصول بنیادی در کارهای پژوهشی و آکادمیک، همکاری‌های علمی است. چه در قالب تیم‌های داخلی و چه در همکاری‌های بین‌المللی

دکتر ایزدی در ادامه مصاحبه خود با اشاره به ضرورت همکاری‌های بین‌المللی در عرصه علم و فناوری اظهار داشت: یکی از اصول بنیادی در کارهای پژوهشی و آکادمیک، همکاری‌های علمی است. چه در قالب تیم‌های داخلی و چه در همکاری‌های بین‌المللی، کار گروهی باعث رشد و پیشرفت می‌شود. بسیاری از مسائل پیچیده علمی در جهان امروز، با هم‌فکری و تبادل دانش میان محققان از کشورهای مختلف حل می‌شود.

وی افزود: تجربه نشان داده است که همکاری علمی، پژوهشگر را چندین گام به جلو می‌برد. گاهی یک ایده یا نگاه متفاوت از یک همکار بین‌المللی می‌تواند مسیر تحقیق را تغییر دهد و به نتایجی منجر شود که در کار انفرادی ممکن نیست. در واقع، پیشرفت علمی در جهان امروز مبتنی بر شبکه‌سازی علمی و هم‌افزایی فکری است.

چالش‌های همکاری علمی در ایران

ایزدی در ادامه با اشاره به مشکلات موجود در مسیر همکاری‌های بین‌المللی گفت: با وجود اهمیت بالای تعاملات علمی جهانی، متأسفانه در سال‌های اخیر ارتباط دانشگاه‌های ما با مراکز علمی تراز اول دنیا محدودتر شده است. این مسئله ریشه در چند عامل دارد؛ بخشی از آن ناشی از تحریم‌های بین‌المللی است که عملاً مسیر همکاری‌های رسمی و تبادل علمی را دشوار کرده، و بخش دیگر به محدودیت‌های مالی و اجرایی دانشگاه‌ها بازمی‌گردد.

وی افزود: وقتی دانشگاه‌ها با کمبود بودجه روبه‌رو هستند، این مسئله، در سطح کلان، ضربات قابل‌توجهی به پویایی علمی کشور وارد کرده است.

چالش اصلی پژوهشگران ایرانی

دکتر ایزدی در ادامه مصاحبه خود با اشاره به مهم‌ترین چالش پیش‌روی پژوهشگران ایرانی گفت: به نظر من بزرگ‌ترین مشکلی که پژوهشگران ایرانی در حال حاضر با آن مواجه هستند، کمبود توانایی و فرهنگ کار تیمی است. شاید آموزش ندیده ایم، یا روش‌های کار تیمی به‌صورت مؤثر به ما منتقل نشده است. در واقع، توسعه کار گروهی و همکاری بین دانشگاه‌های مختلف می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر موفقیت‌های علمی داشته باشد.

وی افزود: برخی دانشگاه‌ها امکانات بیشتری دارند و برخی دیگر محدودیت‌های بیشتری دارند. اگر بتوانیم ظرفیت‌ها و زیرساخت‌ها را بین دانشگاه‌ها به اشتراک بگذاریم و اساتید با یکدیگر همکاری کنند، قطعاً می‌توانیم به نتایج پژوهشی بهتر و دستاوردهای علمی بیشتری برسیم.

ضرورت فرهنگ‌سازی برای کار تیمی

اگر کارهای تحقیقاتی در قالب برنامه‌های مدون و تیمی انجام شود، امکان استفاده بهینه از پتانسیل‌های دانشگاه‌های مختلف فراهم می‌شود و نتایج علمی بسیار اثرگذارتر خواهند بود

ایزدی با تأکید بر اهمیت ایجاد برنامه مدون برای تحقیقات تیمی گفت: اگر کارهای تحقیقاتی در قالب برنامه‌های مدون و تیمی انجام شود، امکان استفاده بهینه از پتانسیل‌های دانشگاه‌های مختلف فراهم می‌شود و نتایج علمی بسیار اثرگذارتر خواهند بود. این کاری است که دانشگاه‌های موفق دنیا انجام می‌دهند و متأسفانه ما در این زمینه ضعیف هستیم.

وی ادامه داد: یکی از آرزوهای من این است که بتوانیم فرهنگ کار تیمی را در دانشگاه‌ها نهادینه کنیم و پژوهش‌ها را از حالت فردی به حالت گروهی و تعاملی منتقل کنیم. چنین رویکردی باعث افزایش کیفیت تحقیقات و سرعت پیشرفت علمی خواهد شد.

این دانشیار دانشگاه لرستان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تجربه شخصی‌اش افزود: حتی در دوره دانشجویی نیز متوجه اهمیت کار تیمی بودم. وقتی مشاهده می‌کنیم دانشگاه‌های برتر دنیا چگونه پروژه‌های بزرگ و پیچیده را با کار تیمی به سرانجام می‌رسانند، متوجه می‌شویم که موفقیت بدون همکاری سازمان‌یافته تقریباً غیرممکن است.

ادامه دارد…