به گزارش خبرنگار مهر، مصطفی معین در مراسم بزرگذاشت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه که صبح امروز دوشنبه ۱۹ آبان در سالن شهدای جهاد علمی وزارت علوم برگزار شد، با قدردانی از برگزاری مستمر روز جهانی علم گفت: کشور ما زمانی پیشرفت واقعی خواهد کرد که مقامات از رئیس‌جمهور و وزرا گرفته تا سایر مسئولان، اخلاق را سرلوحه عملکرد خود قرار دهند.

وی با اشاره به پیامدهای خشونت و جنگ در قرن بیستم، افزود: تجربه جنگ‌ها و تلفات انسانی نشان داده است که انتخاب صلح، نه تنها یک ضرورت انسانی بلکه یک انتخاب اخلاقی حیاتی است.

معین، خانواده را نخستین و مهمترین نهاد برای آموزش و نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی و فرهنگ صلح دانست و این نهاد را دارای نقش محوری در تربیت کودکان و شکل‌دهی رفتارهای اجتماعی آنها توصیف کرد و افزود: با توجه به سابقه طولانی مسائل اخلاقی و اهمیت تقویت فرهنگ مدارا و عدم خشونت، خانواده به عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی، پایه‌گذار توسعه ارزش‌های همدلی، همبستگی و احترام به کرامت انسانی در جامعه است.

رئیس انجمن اخلاق در علم و فناوری، بر ضرورت نهادینه‌سازی فرهنگ صلح در نظام‌های قانون‌گذاری و دستگاه قضائی تأکید کرد و آن را پیش‌شرط زندگی در جامعه‌ای عادلانه و بدون خشونت دانست.

معین گفت: علاوه بر نقش بنیادین خانواده، نظام‌های قانونگذاری و دستگاه قضائی نیز از اهمیت بالایی در تحقق صلح برخوردارند. زندگی در جامعه صلح‌آمیز نیازمند برخورداری از فرهنگی است که خشونت در آن ریشه نگیرد و تفاوت‌ها، رقابت‌ها و تضادها منجر به خدشه‌دار شدن کرامت انسانی نشود.

صلح واقعی مستلزم پرهیز از دیگرسازی مبتنی بر نژاد، مذهب، جنسیت و فرهنگ است

وی ادامه داد: صلح واقعی مستلزم پرهیز از دیگرسازی مبتنی بر نژاد، مذهب، جنسیت و فرهنگ است؛ زیرا تبدیل دیگران به موجوداتی مادون انسان، پایه‌های عدالت و کرامت انسانی را تضعیف می‌کند.

معین با اشاره به نابرابری‌های اقتصادی جهانی، افزود: این چالش‌ها نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان دیده می‌شود و نیازمند توجه جدی به عدالت اجتماعی و تقویت ساختارهای قانونی و قضائی برای پیشگیری از خشونت و تبعیض است.

وی بر نقش خانواده، آموزش و پرورش و نهادهای قانونی در ترویج فرهنگ صلح و احترام به کرامت انسانی تأکید کرد و آن را زمینه‌ساز شکل‌گیری نسل آینده معماران صلح پایدار دانست.

معین با بیان اینکه آموزه‌های دینی و فرهنگی ایران، از جمله «گفتار نیک»، نقش مهمی در شکل‌گیری اخلاق و فرهنگ صلح دارد، گفت: تاریخ و تکثر قومی ساکنان ایران نشان می‌دهد که شهروندان می‌توانند از پایین به بالا تغییر ایجاد کرده و در کنار یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشند.

وی افزود: خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی است و نقش محوری در آموزش ارزش‌هایی مانند دیگر دوستی و همبستگی اجتماعی دارد. رفتار روزمره والدین الگویی برای کودکان است و می‌تواند آنها را به سمت همدلی و همکاری سوق دهد.

رئیس انجمن اخلاق در علم و فناوری تأکید کرد: گفت‌وگو و ارتباط مؤثر، بیان آزادانه احساسات و افکار، گوش دادن فعال و حل مسالمت‌آمیز اختلافات، مهارت‌های ضروری برای پیشگیری از خشونت در جامعه‌اند. این مهارت‌ها باید از دوران مهدکودک تا دبستان آموزش داده شود، زیرا اعتماد به نفس فردی و توانایی تفاهم با دیگران را افزایش می‌دهد و پایه‌های همبستگی ملی و احترام به کرامت انسانی را تقویت می‌کند.

معین ادامه داد: آموزش ارزش‌های بنیادین در تمامی سطوح سیاست، از جمله تخصیص عادلانه منابع، برخورداری از امنیت، حق دفاع، آزادی‌های قانونی و سلامت عمومی، به همراه عملکرد بی‌طرفانه دستگاه قضائی و استقلال قضائی، از اصول اساسی تحقق صلح و عدالت در جامعه است.

نقش نهادهای مدنی در ایجاد و ترویج فرهنگ صلح

معین، بر اهمیت قانونگذاری منافع محور و جامعه مدنی فعال در ترویج فرهنگ صلح تأکید کرد و آن را زمینه‌ساز تعامل سازنده میان شهروندان و حاکمیت دانست.

وی با بیان اینکه قوانین و سیاست‌ها باید منافع ملی را اولویت قرار دهند، گفت: قانونگذاری صلح محور یعنی پرهیز از تعارض منافع فردی، گروهی یا جناحی، حرفه‌گرایی در تدوین قوانین و تأکید بر رفع منازعات از طریق مذاکره فراگیر با همه ذی‌نفعان. حکمرانی خوب، تضمین‌کننده تحقق این رویکرد است.

وی افزود: جامعه مدنی، به عنوان نقطه کانونی دیگر، باید در جهت صلح و نهادینه سازی آن فعالیت کند. نهادهای مدنی، از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی گرفته تا رسانه‌ها، خیریه‌ها، سندیکاها و انجمن‌های علمی، به عنوان پل ارتباطی میان شهروندان و حاکمیت می‌توانند نقش بی‌بدیلی در ایجاد و ترویج فرهنگ صلح ایفا کنند.

فناوری باید در خدمت کاهش شکاف‌ها و تبعیض‌های اجتماعی باشد

رئیس انجمن اخلاق در علم و فناوری، درباره مراسم روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه بر نقش بنیادین فناوری، نهادهای مدنی، رسانه‌ها، سازمان‌های دینی و نظام بین‌الملل در ترویج صلح و کاهش نابرابری‌های اجتماعی تأکید کرد و آن‌ها را پنج نقطه کانونی در ایجاد جامعه‌ای پایدار و عادلانه دانست.

معین با بیان اینکه فناوری باید با التزام به ارزش‌هایی چون آزادی پژوهش، استقلال دانشگاه، مسئولیت اجتماعی و تفکر انتقادی، در خدمت کاهش شکاف‌ها و تبعیض‌های اجتماعی باشد، گفت: اولویت نهادهای علمی و دانشگاهی توسعه علوم و فناوری‌هایی است که فقر و نابرابری را کاهش دهند و دسترسی به دانش و ابزارها را برای همه فراهم کنند.

وی افزود: نهادهای مدنی، از جمله اتحادیه‌ها و سندیکاها، پلی میان مردم و حاکمیت هستند و به گروه‌های حاشیه‌نشین و بی‌صدا امکان ابراز وجود می‌دهند. همچنین بسیاری از جوانان خودجوش با فعالیت‌های محیط زیستی، مانند پاکسازی مناطق عمومی، نقش مستقیم در حفاظت از محیط زیست و ارتقای فرهنگ مدنی ایفا می‌کنند.

رئیس انجمن اخلاق در علم و فناوری، سازمان‌های دینی را دیگر نقطه کانونی معرفی کرد و گفت: فرهنگ دینی باید در خدمت صلح باشد، نه خشونت و افراط‌گرایی؛ با تأکید بر عقلانیت و آموزه‌های اخلاقی و رحمانی دین می‌توان دین را به نیروی وحدت‌بخش در جامعه تبدیل کرد.

وی نقش رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های دیجیتال را در ترویج گفتگو، دیگرپذیری، تنوع فرهنگی و جلوگیری از انتشار اخبار نادرست کلیدی دانست و افزود: رسانه‌ها می‌توانند افکار عمومی را به سوی شفافیت، همگرایی و تفاهم هدایت کنند.

معین با تأکید بر اهمیت نظم بین‌الملل و سازمان‌های بین‌المللی، گفت: سازمان‌های جهانی مانند یونسکو و یونیسف با هماهنگی و همکاری بین‌المللی می‌توانند از بروز تنش‌ها پیشگیری کنند و بحران‌ها را به شکل صلح‌آمیز مدیریت کنند. دادگاه‌های بین‌المللی و ائتلاف‌های تخصصی نیز نقش حیاتی در مقابله با افراط‌گرایی، نسل‌کشی و پاکسازی‌های قومی و مذهبی ایفا می‌کنند.

وی تأکید کرد: صلح، گزینه‌ای دوردست نیست، بلکه ساختنی است و همه ما در برقراری آن نقش داریم. انجمن اخلاق در علوم و فناوری ایران خود را متعهد به ارزش‌های صلح‌محور می‌داند و در تمامی برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های خود، همکاری با نهادها و سازمان‌ها را برای تحقق این اهداف دنبال می‌کند.