علی داوودی تولیدکننده صنعت مد و لباس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مشکلاتی در حوزه تأمین مواد اولیه گفت: یکی از چالش‌های اصلی در صنعت پوشاک، تامین مواد اولیه است. به دلیل نوسانات قیمت دلار، هزینه‌های مرتبط با مواد اولیه از جمله پارچه، آستر، دکمه و سایر ملزومات هر روز با افزایش تورم روبه‌رو است. این در حالی است که در بخش تولید، امکان تطبیق قیمت‌ها با وضعیت اقتصادی و توان خرید مصرف‌کنندگان برای ما وجود ندارد.

وی ادامه داد: شرایط اقتصادی کشور و محدودیت بودجه مردم به‌گونه‌ای شده که پوشاک اکنون در اولویت‌های پایین‌تر سبد خانواده‌ها قرار گرفته و در رتبه‌های هشت یا نهم است. امکان افزایش قیمت محصولات تولیدی را نداریم زیرا توان خرید مردم بسیار محدود است. این وضعیت ما را در میان فشار بازار و نیاز مصرف‌کنندگان گرفتار کرده است. به همین دلیل ناچار هستیم سود حاصل از تولیدات قبلی را صرف تأمین مواد اولیه جدید کنیم تا بتوانیم روند تولید را ادامه دهیم.

اگر دولت می‌توانست برنامه‌ای جدی برای صادرات تنظیم کند، شرایط به‌کلی تغییر می‌کرد

این تولیدکننده گفت: به هر حال، مسائل مختلفی باعث ورشکستگی صنعت پوشاک شده است. یکی از این دلایل، فعالیت مزون‌هایی است که به‌صورت خانگی و بدون مجوز نزدیک به ۱۰ تا ۱۵ سال مشغول به کار هستند. این افراد نه مالیات پرداخت می‌کنند، نه بیمه‌ای ارائه می‌دهند و نه قوانینی را که باید رعایت کنند می‌شناسند یا به آن احترام می‌گذارند. ما از همین فعالیت‌های غیرمجاز آسیب دیده‌ایم.

وی یادآور شد: علاوه بر این وضعیت بد اقتصادی شرایطی ایجاد کرده که شاید شما به‌عنوان مصرف‌کننده پوشاک، خرید لباس را در اولویت‌های آخر خود قرار دهید. در حالی که همه ما مثل هر فرد دیگری، دوست داریم بتوانیم با مردم و جامعه همراه باشیم؛ مثلاً یک پالتو یا بارانی بخریم. اما وضعیت اقتصادی چنان تأثیرگذار شده که نه مصرف‌کننده توان خرید دارد و نه تولیدکننده توان ادامه کار. طبیعی است که این وضعیت به ورشکستگی تولیدکنندگان نیز منجر شود؛ چراکه مواد اولیه با تورم بالا مواجه هستند و از سوی دیگر، فروش پایین هم چالش‌های بیشتری ایجاد می‌کند.

داوودی گفت: اگر دولت می‌توانست برنامه‌ای جدی برای صادرات تنظیم کند، شرایط به‌کلی تغییر می‌کرد. درست مثل کاری که کشور ترکیه ۲۵ تا ۳۰ سال پیش انجام داد. اگر صادرات محصولات پوشاک، چه به کشورهای اطراف خلیج فارس، چه اروپایی یا حتی بازارهایی مانند روسیه، برنامه‌ریزی شده و از طریق نمایشگاه‌های بین‌المللی حمایت می‌شد، تولید داخلی جان تازه‌ای می‌گرفت. در نتیجه ما علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، می‌توانستیم در حوزه صادرات هم فعالیت کنیم. این اقدام نه‌تنها برای کشور ارزآوری داشت، بلکه فرصت‌های شغلی زیادی برای جوانان ایجاد می‌کرد؛ امری که نیاز امروز جامعه ماست.

وی خاطرنشان کرد: شرایط فعلی به گونه‌ای شده که بسیاری از همکاران ما در کارگاه‌ها و تولیدی‌ها دیگر توان ادامه فعالیت را ندارند و مجبور به تعطیلی کسب‌وکارشان شده‌اند. حالا می‌بینیم متخصصینی که باید هنر و مهارت‌شان را در زمینه دوخت‌ودوز و تولید نشان دهند، برای تأمین معیشت خود و خانواده‌های‌شان به مشاغلی مانند اسنپ پیک موتوری روی آورده‌اند. این در حالی است که صنعت پوشاک در کشورهای اروپایی و آمریکایی به‌عنوان یک صنعت درآمدزا و ارزشمند شناخته می‌شود، اما در کشور ما نه تنها به این صنعت احترام و بها داده نمی‌شود، بلکه حتی زیرساخت‌های لازم برای پیشرفت آن هم فراهم نیست.

یک تولیدکننده گفت: ما نیروی متخصص داریم، اما به دلیل شرایط اقتصادی و نبود حمایت، یا مجبور به ترک کشور می‌شوند یا در کارهای دیگر مشغول می‌شوند. از طرف دیگر، موضوع صادرات که می‌توانست راه‌گشای بسیاری از این مشکلات باشد، با پیچیدگی‌های اداری، رقابت‌های ناسالم و انحصارگرایی مواجه شده است. مثلاً ایجاد نمایشگاه‌های تخصصی یکی از روش‌های متداول در دنیا برای گسترش صادرات است؛ اما نه تنها نمایشگاه‌های داخلی محدود و کم‌کیفیت هستند، بلکه هزینه‌های برگزاری نمایشگاه در خارج از کشور نیز بسیار بالاست. وقتی یک غرفه ساده چند صد میلیون هزینه دارد و هیچ حمایتی توسط دولت یا سندیکاها وجود ندارد، تولیدکننده چطور می‌تواند در این مسیر قدم بردارد؟ حتی وام‌هایی که بتوانند بخشی از این هزینه‌ها را جبران کنند نیز ارائه نمی‌شود.

وی ادامه داد: تا کنون چند نمایشگاه کوچک و ضعیف در مکان‌هایی مثل شهر آفتاب یا نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شده، اما این برنامه‌ها اصلاً تأثیر چشمگیری نداشته‌اند، چون کشورهای خارجی هدف یا سرمایه‌گذاران کلیدی در آن حضور نداشته‌اند. در برخی مواقع، مشتریانی از عمان یا عراق به صورت شخصی آمده‌اند و خریدهای خوبی انجام داده‌اند، اما وقتی صحبت از ایجاد مسیر صادرات به شکل جدی می‌شود، با مشکلات متعدد روبه‌رو هستیم. در مجموع، حوزه پوشاک در کشور ما روان نیست و موانع زیادی سر راهش قرار دارد.

داوودی گفت: این وضعیت وقتی قابل‌تأمل‌تر می‌شود که ترکیه را در نظر بگیریم. کشوری که بدون منابع نفتی توانسته بخش بزرگی از درآمد خود را از گردشگری و همچنین تولید و صادرات پوشاک به دست آورد. ما هم اگر زیرساخت مناسبی داشتیم یا بخش خصوصی به درستی حمایت می‌شد، این صنعت می‌توانست بازگشت سرمایه قابل‌توجهی داشته باشد. اما متأسفانه شرایط برای رشد تولیدکنندگان ما فراهم نشده و این روند باعث شده بسیاری از آن‌ها با وجود سال‌ها تجربه و تخصص، ناامید شوند و فعالیتشان را متوقف کنند.

وی افزود: صنعت پوشاک واقعاً جذاب و پرسود است، اما طبیعتاً به شبکه‌ها و ارتباطات خاص خودش نیاز دارد. ایجاد این شبکه‌ها از توان من به‌تنهایی خارج است. برای مثال، همکاری با طرف‌های عراقی یا عمانی، که حتی تأمین نیازهای‌شان برای من با سختی زیادی همراه است، نشان می‌دهد که مشکلات موجود تنها بر دوش تولیدکننده‌ها افتاده است. چه در زمینه تهیه مواد اولیه داخل کشور و چه در صادرات محصولات، مشکلات زیادی پیش رو داریم. اما واقعیت این است که گره اصلی کار با تلاش‌های فردی باز نمی‌شود.

این تولیدکننده گفت: کلید حل مشکلات در دست وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین تشکل‌هایی مثل اتحادیه خیاطان و اتحادیه پوشاک است. آنها باید تولیدکنندگان و کارآفرینانی مثل ما را حمایت کنند. اکنون بیش از ۷۰ تا ۸۰ نفر در کارگاه من مشغول فعالیت هستند و این افراد نیازمند پشتوانه و فرصت‌های بیشتری هستند. برگزاری نمایشگاه‌ها و ایجاد بستری برای دریافت سفارش‌ها می‌تواند ابزار موثری برای رونق تولید باشد.

وی خاطرنشان کرد: با تقویت صادرات حتی اگر در بازار داخلی به دلیل محدودیت‌های اقتصادی مردم تقاضای کافی وجود نداشته باشد، می‌توان محصولات را در بازارهای خارجی عرضه کرد. به این ترتیب، می‌توان دلار و یورو وارد کشور کرد و علاوه بر اشتغال‌زایی، به اقتصاد کمک بیشتری رساند.

زخم‌هایی که بر جای مانده‌اند، همچنان بر بستر تولید تأثیرگذار هستند

داوودی گفت: در سیاست‌های کلان ضعف‌های جدی وجود دارد. طی این ۴۶ سال گذشته، بارها در جریان تغییرات متعدد و سیاست‌های متغیر، عدم ثبات دیده شده است. روزی قوانینی وضع می‌شد که حتی طول لباس افراد را مشخص می‌کرد و حالا در بسیاری از موارد، دیگر نظارت‌ها و حساسیت‌های گذشته وجود ندارد. به عنوان یک تولیدکننده، در این سال‌ها با مشکلات زیادی مواجه بودم. بارها به نهادهای نظارتی، امنیتی یا تعزیراتی مراجعه کرده‌ام تا بابت هر قدمی که در تولید برداشته‌ام، توضیح بدهم. هرچند این سختگیری‌ها با گذر زمان کمتر شده‌اند، اما زخم‌هایی که بر جای مانده‌اند، همچنان بر بستر تولید تأثیرگذار هستند.

وی یادآور شد: امروزه شاید پوشیدن لباس‌های متفاوت در خیابان کمتر مورد اعتراض قرار گیرد، اما گذشته‌ای را فراموش نمی‌کنم که سختگیری‌ها و محدودیت‌ها در صنعت ما به مراتب بیشتر بود. وقتی سیاست‌های کلی یک کشور مدون و پایدار نباشند و دائماً بر اساس شرایط و جو اجتماعی تغییر کنند، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی مانند ما بیشتر تضعیف می‌شوند. این ناپایداری نه‌تنها مانع پیشرفت ما شده، بلکه باعث شده است بسیاری از فعالان یا توان پیشرفت نداشته باشند یا به‌کلی از عرصه محو شوند.

این تولیدکننده گفت: صادرات باید با یک نگاه تخصصی دنبال شود. اما متأسفانه در برخی بخش‌ها از نیروی انسانی استفاده می‌شود که دانش لازم درباره صنعت ندارند. کسانی برای نظارت بر بازار انتخاب می‌شوند که از ماهیت واقعی صنعت پوشاک بی‌خبر هستند. وقتی فردی که هیچ اطلاعی از زنجیره تولید ندارد صرفاً به فروشگاه‌ها سر می‌زند و قیمت‌ها را بررسی می‌کند، این دخالت به یک نمایش غیرکارشناسانه تبدیل می‌شود. به طور مثال او بدون آگاهی از مواد اولیه، مالیات‌ها، هزینه‌های انرژی، دستمزد پرسنل و دیگر مخارج تولید، قیمت‌ها را قضاوت می‌کند و انتظار کاهش غیرمنطقی آن را دارد؛ چرا که بیشتر به دنبال نشان دادن کنترل قیمت‌ها به جامعه است تا حمایت اصولی و پایدار از تولیدکننده.

کنترل مد در جامعه رویکرد اشتباه است

وی خاطرنشان کرد: کنترل مد در جامعه رویکرد اشتباهی است. مد یک پدیده سلیقه‌ای و فرهنگی است که دستوری نمی‌توان آن را محدود کرد. هر فردی ذائقه‌ای خاص دارد؛ یکی شلوار دمپا گشاد می‌پوشد و دیگری علاقه‌ای به آن ندارد. این تفاوت‌های سلیقه‌ای نباید عاملی برای دخالت شود. اگر نگرش سطحی کنار گذاشته شود، صنعت پوشاک می‌تواند به یک منبع درآمد پایدار تبدیل شود؛ حتی در سطح درآمدی مشابه با صنعت نفت! ایران نیروی انسانی خلاق و توانمندی دارد و بسیاری از جوانان با استعداد و علاقه‌مند هستند اما زیرساخت‌های کافی برایشان فراهم نیست. واقعیت تلخ این است که طی یکی دو سال اخیر، این صنعت عملاً با رکود و ورشکستگی روبه‌رو شده است.