به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در سنت سیاسی و رسانه‌ای حزب عدالت و توسعه در ترکیه، اظهار نظر مقامات سیاسی، نظامی و حتی تحلیلگران سیاسی آمریکایی درباره ترکیه، اهمیت ویژه‌ای دارد.

در نتیجه وقتی که در یک روزنامه یا اندیشکده مهم آمریکایی، مطلبی درباره ترکیه و عملکرد دولت اردوغان منتشر می‌شود، رسانه‌های نزدیک به حزب حاکم، فوراً سراغ آن می‌روند و اگر متن مزبور، احیاناً ابعاد ایجابی و تحسین آمیزی داشته باشد، فوراً آن را بازنشر می‌کنند.

اما این بار درباره اردوغان و ترکیه، مطلبی در روزنامه نیویورک تایمز چاپ شد که داوری درباره محتوای آن، حتی برای روزنامه نگاران قدیمی تیم اردوغان نیز دشوار بود. چرا که در تحلیل نیویورک تایمز، به نکاتی اشاره شده که نشان می‌دهد، آمریکا در مقطع کنونی و به ویژه بر اساس رویکرد معامله گرانه ترامپ، تا چه اندازه نگاهی موقتی به ترکیه دارد.

اول بخش‌های مهم تحلیل روزنامه نیویورک تایمز درباره اردوغان و ترکیه را مرور می‌کنیم و سپس به این موضوع خواهیم پرداخت که روزنامه های طرفدار اردوغان، چه نگاهی به این متن دارند.

یک تیتر فریبنده، یک سیاستِ آشکار

«اردوغانِ اجتناب ناپذیر» عنوان تحلیلی است که در نیویورک تایمز منتشر شده و درباره شرایط کنونی فضای سیاسی ترکیه و روابط آنکارا – واشنگتن می‌گوید: «در ماه سپتامبر، تنها چند روز پس از آن که ده‌ها هزار ترک برای اعتراض به سرکوب مخالفان سیاسی رئیس جمهور ترکیه و اقتصاد رو به زوالش به خیابان‌ها ریختند، آقای اردوغان در کنار رئیس جمهور ترامپ در کاخ سفید ایستاد و لبخند زد. اگر برنامه‌ریزی برای این دیدار، هزینه اقتصادی گزافی برای ترکیه داشت. علاوه بر موضوع خرید هواپیماهای بویینگ و لغو تعرفه‌های اضافی بر کالاهای آمریکایی و یک قرارداد 20 ساله برای خرید گاز طبیعی مایع از آمریکا، امتیازاتی بود که اردوغان آنها را اعطا کرد تا به دیدار ترامپ بورد. اما به زعم خود آقای اردوغان، مطمئناً ارزشش را داشت. چرا که همراهی سیاست خارجی او با غرب، به او یک سپر و پوشش سیاسی و یک راه نجات اقتصادی داده است. درست در زمانی که اردوغان برای از بین بردن آخرین ستون‌های باقی مانده دموکراسی ترکیه اقدام می‌کند، با این دیدار، قدرت خود را تقویت کرد و عکس گرفتن او با رئیس جمهور ایالات متحده، جایزه ویژه‌ای بود و پیام قدرتمندی را به داخل کشور ارسال می‌کرد».

نیویورک تایمز به این نیز اشاره کرده که اردوغان، در اوج تنگنا و بحران اقتصادی، با فریدریش مرتس صدر اعظم آلمان و کی‌یر استارمر نخست وزیر انگلیس هم دیدار کرد تا در سیاست داخلی ترکیه، از این دیدارها، برگ برنده و ابزاری برای تبلیغ دولت خودش بسازد.

این تحلیل، در ادامه به شرایط جهانی پرداخته و می‌گوید: «اکنون زمان سیاست واقع‌گرایانه است و جهان آماده است تا با مردان قدرتمند مفیدی مانند آقای اردوغان تجارت کند. حتی اگر این تجارت، مبارزه را برای صداهای طرفدار دموکراسی در ترکیه و جاهای دیگر بی‌نهایت سخت‌تر کند. با آن که اکرم امام‌اوغلو شهردار استانبول و رقیب اصلی آقای اردوغان، در کنار صدها نفر از اعضا و مقامات حزب جمهوری خلق زندانی شده‌اند و موج سرکوب مخالفان دولت ادامه دارد، ولی هیچ نشانه‌ای از نگرانی در چهره اردوغان نیست و اتفاقاً سرکوب را تشدید کرده و این بار برای آقای امام‌اوغلو، اتهام جاسوسی سیاسی هم مطرح شد».

نیویورک تایمز در انتقاد از رویکرد سیاسی رئیس جمهور ترکیه می‌گوید: «آقای اردوغان با وعده مبارزه با فساد، کاهش فقر و گسترش آزادی‌ها به قدرت رسید. او برای مدتی به وعده‌های خود عمل کرد و ترکیه حتی مذاکرات الحاق به اتحادیه اروپا را در سال 2005 آغاز کرد. اما سال‌ها سوء مدیریت اقتصادی و عقب‌گرد دموکراتیک، نه تنها دستاوردهای سال‌های اولیه ریاست جمهوری او را از بین برد، بلکه ترکیه را فقیرتر و متفرق‌تر کرده و دامنه آزادی را هم محدودتر کرده است. رأی‌دهندگان ناراضی در انتخابات شهرداری‌های سال 2019 میلادی، مخالفین را ترجیح دادند و ضربه بزرگی به اردوغان وارد کردند. با کاهش محبوبیت او و تضعیف اقتصاد ترکیه، آقای اردوغان برای به دست آوردن پول و اعتبار، از ابزار سیاست خارجی استفاده کرد تا هر جوری شده، برخی از کشورهای غرب، ولو با اکراه، همکاری با ترکیه را بپذیرند. اردوغان دلیل خوبی برای باور به این موضوع داشت. در اوایل سال 2016، اتحادیه اروپا، که به شدت به دنبال جلوگیری از هجوم پناهندگان از سوریه بود، با ترکیه یک توافق مهاجرتی امضا کرد. این اتحادیه متعهد به پرداخت 6 میلیارد یورو برای حمایت از پناهندگان شد. اروپا در مقابل، حتی انتشار گزارش انتقاد از وضعیت حقوق بشری ترکیه را به تعویق انداخته بود تا اردوغان را در این توافق نگه دارد! این معامله به اردوغان نشان داد که ترکیه چگونه می‌تواند در خدمت منافع اروپا باشد و راه انتقادات آنها را سد کند. از آن زمان، ارزش استراتژیک ترکیه افزایش یافته و به ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین، اردوغان همکاری خود را با دولت‌های غربی تعمیق بخشیده است. همچنین شرکت‌های دفاعی ترکیه به عنوان تأمین‌کنندگان حیاتی اوکراین ظهور کرده‌اند. حالا یک کارخانه مهمات‌سازی در تگزاس آمریکا، از خطوط تولید ساخت ترکیه - که توسط کارگران ترک در محل مونتاژ می‌شوند - استفاده می‌کند و انتظار می‌رود حدود یک سوم از هدف تولید پنتاگون را تأمین کند».

نیویورک تایمز در ادامه به این اشاره کرده که دو موضوع مهم جنگ اوکراین و بازگشت ترامپ به کاخ سفید، اروپا را وادار کرده تا برای تقویت ظرفیت دفاعی خود اقدام کند و ترکیه نیز می‌خواهد از این وضعیت به نفع خود استفاده کند و گنجاندن ترکیه در طرح جدید دفاع مشترک اروپا اهمیت زیادی دارد. در نتیجه با وجود اتهام سنگینی که علیه امام اوغلو و دیگر مخالفین اردوغان مطرح شده، بسیاری از کشورهای اروپایی با ترکیه در حوزه دفاعی همکاری می‌کنند. 

نیویورک تامیز می‌گوید: «ترکیه هزاران نیرو در سوریه مستقر کرده است. این همان جایی است که حفظ ثبات برای اروپا در جلوگیری از موج دیگری از پناهندگان بسیار مهم است. ترکیه همچنین حضور نظامی خود را در لیبی حفظ کرده و از اهرم فشار بر درگیری دیگری که دولت‌های اروپایی نگران آن هستند که مهاجران را به سمت سواحل اروپا سوق دهد، استفاده می‌کند. در قفقاز جنوبی، که یک کریدور حیاتی برای تجارت و حمل و نقل برای اروپا است، بسیاری از دولت‌های اروپایی اکنون به ترکیه به عنوان واسطه‌ای که بیشترین توانایی را برای تحت فشار قرار دادن آذربایجان به سمت صلح پایدار با ارمنستان دارد، نگاه می‌کنند. این تأکید بر عمل‌گرایی، نشانه‌ای از زمانه است. آمریکای معامله‌گر، روسیه‌ای مهاجم و خاورمیانه‌ای تب گرفته. در چنین وضعیتی، اروپا نگران موضوعات دفاعی است و با توجه به جغرافیای ترکیه، با نزدیکی به مناطق درگیری، قدرت نظامی و گسترش صنعت دفاعی، همکاری با اردوغان بیشتر می‌شود. در این فضا، طبیعتاً نگاه کشورهای غربی این است که دموکراسی در ترکیه، باید به عنوان یک کالای لوکس تلقی شود و نه یک ضرورت!»

سردبیر حریت چه گفت؟

احمد هاکان سردبیر روزنامه حریت که در اغلب سفرهای خارجی، اردوغان را همراهی می‌کند و از طرفداران مهم او به شمار می‌آید، درباره تحلیل نیویورک تایمز می‌گوید: «این روزنامه از اردوغان خوشش نمی‌آید و بیش از حد تمایل دارد جنبه‌های منفی را برجسته کند. این روزنامه، آرزوی ترکیه‌ای بدون اردوغان را دارد و این را به طرز باورنکردنی آشکار می‌کند. اما در این تحلیل جدید، به گونه‌ای از اردوغان انتقاد کرده که گویی این متن، توسط اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق نوشته شده است! اما همین روزنامه به اردوغان نیز بها می‌دهد. برای مثال، به این اشاره کرده که جهان اکنون ترجیح می‌دهد با رهبران عملگرا تجارت کند و مردان قدرتمندی مانند اردوغان بازیگران این دوران جدید هستند. صنعت دفاعی ترکیه به یک تأمین‌کننده قابل اعتماد برای اروپا تبدیل شده است».

سردبیر حریت، درباره یادداشت روزنامه نیویورک تایمز، به گونه‌ای قضاوت کرده که گویی، نام اردوغان به عنوان یک رهبر و سیاستمدار مهم جهان مطرح شده است. این در حالی است که در تحلیل مزبور، آشکارا از رئیس جمهور ترکیه انتقاد شده و این مساله برجسته شده که روابط کنونی غرب با اردوغان، دلایل گذرا و موقت دارد و نمی‌تواند به عنوان یک رابطه طولانی مدت و راهبردی تعریف شود.

نیویورک تایمز، آشکارا از اردوغان انتقاد کرده و بر این باور است که اردوغان با تبدیل اهرم سیاست خارجی به مشروعیت داخلی، می‌خواهد از هر بحران داخلی جان سالم به در ببرد. در این شرایط، دولت‌های غربی، اگرچه از اقتدارگرایی و تکروی او ناراحت هستند، اما به خاطر کنترل مهاجرت، انرژی و دفاع با او تعامل می‌کنند و این معامله، به اردوغان ابزار و پوششی برای سرکوب مخالفین داخلی می‌دهد.

نیویورک تایمز چنین استدلال می‌کند که بازیگران غربی می‌دانند رویکرد اردوغان دموکراسی را تضعیف می‌کند، اما به خاطر کنترل مهاجرت، تدارکات ناتو و قراردادهای دفاعی، در این مقطع، از بیان انتقاد خودداری می‌کنند. کما این که آماندا اسلوت تحلیلگر موسسه بروکینگز نیز در اظهارات مشابهی گفته است: «ترکیه یک متحد حیاتی اما پیچیده است. غرب باید ضمن مقابله با گرایش اقتدارگرایانه اردوغان، به صورت عمل‌گرایانه با او تعامل کند».
انتهای پیام/