عصر ایران: در سال ۱۹۹۶ و در اوج جنگ کولاها، پپسی تصمیم گرفت مرزهای تبلیغات را جابه‌جا کند؛ آن هم نه با یک بیلبورد ساده، بلکه با اجاره‌ی هواپیمای افسانه‌ای کنکورد!

پپسی این پرنده‌ی تیزپای مافوق صوت را کاملاً آبی‌رنگ کرد و روی بدنه‌اش، لوگوی بزرگ برندش را کشید. این بخشی از کمپین عظیم Project Blue بود که ۵۰۰ میلیون دلار خرج داشت و هدفش نشان دادن روح مدرن و پیشرو پپسی بود. کنکورد آبی به شهرهای اروپا و خاورمیانه پرواز کرد و برای چند هفته، با پروازهای VIP و رسانه‌ای خود، دنیا را شگفت‌زده کرد.

اما پشت این نمایش خیره‌کننده، یک نگرانی فنی پنهان بود. مسافرانی که بلیت گران‌ترین پروازهای تبلیغاتی تاریخ را خریده بودند، درواقع در حال تجربه‌ی سفری کوتاه‌تر و کُندتر از پروازهای عادی کنکورد بودند!

اما چطور ممکن است یکی از گران‌ترین و پرسروصداترین پروژه‌های تبلیغاتی تاریخ هوانوردی، در عمل، مجبور شده باشد مهم‌ترین ویژگی کنکورد یعنی سرعت مافوق‌صوت بی‌رقیبش را فدای یک قوطی نوشابه‌ی آبی‌رنگ کند؟

ماجرا به بهار سال ۱۹۹۶ برمی‌گردد، وقتی یکی از جاه‌طلبانه‌ترین و غیرمعمول‌ترین پروژه‌های تبلیغاتی تاریخ هوانوردی به پرواز درآمد. هواپیمای کنکورد F-BTSD شرکت ایرفرانس که با نام «سیِرا دلتا» شناخته می‌شد؛ به‌طور موقت با طرح آبی درخشان و برندینگ جدید پپسی رنگ‌آمیزی شد. این اقدام بخشی از کمپین جهانی بازطراحی برند پپسی با عنوان Project Blue بود.

سال ۱۹۹۶، کنکورد برای مدتی کوتاه به سفیر پرنده‌ی برند پپسی تبدیل شد

حالا بدنه‌ی کشیده و سوزنی شکل کنکورد که همیشه به‌راحتی قابل‌تشخیص بود، لوگوی بزرگ پپسی را بر پهلو و دم خود داشت. طی چند هفته، این هواپیما به شهرهای مهم اروپا و خاورمیانه سفر کرد و میزبان پروازهای رسانه‌ای و وی‌آی‌پی بود: منظره‌ای دیدنی از همکاری مهندسی پیشرفته و تبلیغات تجاری.

بااین‌حال، پشت زیبایی جت آبی‌رنگ، محدودیتی فنی وجود داشت که کمتر کسی خارج از این پروژه از آن آگاه بود: این کنکورد دیگر نمی‌توانست با خیال راحت به‌سرعت معمول خود یعنی ماخ ۲ برسد.

رنگ سفید کنکورد از ابتدا برای زیبایی انتخاب نشده بود، بلکه نقشی کاملاً عملکردی داشت. در سرعت‌هایی تا حدود ماخ ۲، اصطکاک شدید هوا باعث می‌شد سطح بدنه‌ی هواپیما به‌شدت داغ شود. دماغه‌ی کنکورد می‌توانست به دمایی بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد و دمای بدنه معمولاً حدود ۹۰ درجه بود.

رنگ سفید کنکورد از ابتدا برای زیبایی انتخاب نشده بود، بلکه نقشی کاملاً عملکردی داشت. در سرعت‌هایی تا حدود ماخ ۲، اصطکاک شدید هوا باعث می‌شد سطح بدنه‌ی هواپیما به‌شدت داغ شود. دماغه‌ی کنکورد می‌توانست به دمایی بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد و دمای بدنه معمولاً حدود ۹۰ درجه بود.

مهندسان برای مدیریت این گرما، از نوعی رنگ سفید ویژه با خاصیت بازتابندگی بسیار بالا استفاده کردند تا حرارت را به‌سرعت پراکنده کند. این انتخاب، بخشی حیاتی از فلسفه طراحی کنکورد محسوب می‌شد و بدنه را در طول پروازهای طولانی مافوق‌صوت بر فراز اقیانوس اطلس در محدوده حرارتی ایمن نگه می‌داشت.

رنگ سفید اصلی کنکورد نه برای زیبایی، بلکه برای حفظ تعادل حرارتی در پروازهای مافوق صوت انتخاب شده بود

اما رنگ آبی خیره‌کننده‌ی پپسی داستان دیگری داشت. رنگ‌های تیره گرمای بیشتری جذب می‌کنند و بازتاب کمتری دارند و همین ویژگی روی بدنه‌ی آلومینیومی کنکورد خیلی زود دردسرساز شد.

مهندسان صنایع ایرفرانس اینداستریز و آئروسپاسیال محاسبه کردند که اگر هواپیما با این پوشش آبی برای مدتی طولانی با سرعت ماخ ۲ پرواز کند، دمای سطح بدنه به‌قدری بالا می‌رود که به مرز تحمل ساختاری آن نزدیک می‌شود؛ نکته‌ای که بعدها وب‌سایت Avions Legendaires هم به آن اشاره کرد.

در نتیجه، مهندسان محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای وضع کردند. در دوره‌ی تبلیغاتی پپسی، به «سیِرا دلتا» توصیه شد بیش از حدود ۲۰ دقیقه در سرعت ماخ ۲ باقی نماند. همچنین به هواپیما اجازه داده شد تا آزادانه با سرعت تقریباً ۱٫۷ ماخ پرواز کند. به‌عبارتی بیشتر پروازهای این تور تبلیغاتی برای سرعت‌های زیرصوت یا فوق‌صوتی کاهش‌یافته برنامه‌ریزی شدند.

برای محافظت بیشتر از هواپیما، راه‌حلی هوشمندانه در پیش گرفته شد. فقط بدنه‌ی اصلی هواپیما با رنگ آبی تیره پوشانده شد، درحالی‌که بال‌ها سفید باقی ماندند. این موضوع ربطی به تعادل طراحی یا زیبایی‌شناسی نداشت، بلکه مدیریت حرارتی بود، زیرا بال‌ها مخازن سوختی را در خود جای می‌دادند که در سرعت‌های بالا نقش جذب‌کننده‌ی حرارت (heat sink) را ایفا می‌کردند.

باوجود این تدبیر احتیاطی بازهم مهندسان مشاهده کردند که پنل‌های آبی‌رنگ خیلی سریع‌تر از انتظار گرم می‌شوند و زمان بیشتری برای خنک‌شدن نیاز دارند.

رنگ آبی تیره گرما را جذب می‌کرد و باعث می‌شد بدنه‌ی کنکورد بیش از حد داغ شود

این آزمایش کوتاه‌مدت بار دیگر نشان داد که رنگ سفید بازتابنده کنکورد برای عملکرد ایمن هواپیما در بالاترین سرعتش ضروری است.

همکاری پپسی و کنکورد تنها بخشی از یک کارزار تبلیغاتی عظیم بود. طبق گزارش‌ها پروژه‌ی ری‌برند Project Blue، که بازطراحی کامل هویت بصری پپسی را در بر می‌گرفت، در سراسر جهان حدود ۵۰۰ میلیون دلار هزینه داشت. در مقایسه با این رقم، هزینه‌ی رنگ‌آمیزی و سپس بازگرداندن کنکورد به حالت اصلی، مبلغی نسبتاً ناچیز دیده می‌شد: رقمی در حدود چند صدهزار دلار.

مراسم رونمایی در فرودگاه گتویک لندن به شکلی مجلل برگزار شد؛ با حضور چهره‌های مشهور، جلوه‌های نوری ویژه و پوشش گسترده‌ی رسانه‌های بین‌المللی. برای پپسی، کنکورد آبی نمادی از روح پیشرفت و مدرنیته‌ای بود که این شرکت می‌خواست در دهه ۱۹۹۰ به نمایش بگذارد.

چند هفته بعد، با پایان پروازهای تبلیغاتی، سیِرا دلتا دوباره به رنگ سفید استاندارد ایرفرانس رنگ‌آمیزی شد و به سرویس عادی بازگشت. فاز آبی تنها نشانه‌هایی جزئی از افزایش دما در نزدیکی برخی درزها و لبه‌ی پنجره‌ها بر جای گذاشت، اما هیچ آسیبی ماندگار به هواپیما وارد نشد.

این هواپیما تا زمان بازنشستگی‌اش در سال ۲۰۰۳ به پرواز خود ادامه داد و اکنون در موزه هوا و فضا در لو بورژه نگهداری می‌شود.

کنکوردِ پپسی همچنان یکی از عجیب‌ترین و غیرمنتظره‌ترین لحظه‌ها در تاریخ هوانوردی به‌شمار می‌آید؛ دورانی کوتاه که سریع‌ترین هواپیمای مسافربری جهان، عملکرد را با تبلیغات معاوضه کرد.