خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- حامد عرب زاده*: استان بوشهر، دیاری در امتداد ساحل نیلگون خلیج فارس، با پیشینه‌ای کهن، فرهنگ غنی و طبیعتی بی‌همتا، یکی از ظرفیت‌های مغفول‌مانده گردشگری ایران به شمار می‌آید.

از نخلستان‌های بی‌پایان دشتستان گرفته تا موسیقی پرشور و دریای آرام بوشهر، این استان مجموعه‌ای از جلوه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی را در خود جای داده که هر یک می‌تواند مقصدی مستقل برای گردشگران داخلی و خارجی باشد.

استان بوشهر با وسعتی حدود ۲۳ هزار کیلومتر مربع، از شمال با خوزستان، از شرق با فارس، از جنوب‌شرق با هرمزگان و از غرب با خلیج فارس هم‌مرز است. این موقعیت ویژه سبب شده بوشهر دروازه جنوبی ایران لقب گیرد.

وجود بیش از ۹۰۰ کیلومتر نوار ساحلی، بوشهر را به یکی از مهم‌ترین نقاط استراتژیک و زیست‌محیطی کشور بدل کرده است؛ جایی که دریا نه‌تنها معیشت مردم بلکه هویت فرهنگی آنان را نیز رقم زده است.

میراث تاریخی و تمدنی؛ از گور دختر تا قلعه نصوری

تاریخ بوشهر به هزاران سال پیش از میلاد بازمی‌گردد و نشانه‌های تمدن عیلامی، هخامنشی و ساسانی در جای‌جای این استان یافت می‌شود.

در میان آثار تاریخی شاخص می‌توان به گور دختر در دشتستان اشاره کرد که کارشناسان آن را آرامگاه یکی از شاهزادگان هخامنشی می‌دانند.

همچنین کاروانسرای مشیرالملک برازجان، یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای خشتی ایران، با معماری کم‌نظیر خود، مقصدی محبوب برای گردشگران داخلی است.

در بندر طاهری، قلعه نصوری همچون نگینی تاریخی بر ساحل می‌درخشد؛ بنایی بازمانده از دوران قاجار که چشم‌اندازش به خلیج فارس، تصویری شاعرانه از تاریخ و دریا را در ذهن بیننده تداعی می‌کند.

بوشهر قدیم؛ موزه‌ای زنده از معماری بومی

بافت تاریخی شهر بوشهر یکی از منحصربه‌فردترین بافت‌های شهری ایران است. کوچه‌های باریک، بادگیرهای چوبی، درهای رنگارنگ و شیشه‌های آبی‌رنگ خانه‌ها، نشان از ذوق و دانش بومی مردمانی دارد که قرن‌ها با گرمای هوا و رطوبت دریا کنار آمده‌اند.

خانه‌های تاریخی «دهقانی»، «ملک»، و «قاضی» نمونه‌هایی از این معماری ارزشمندند که با مرمت اصولی، می‌توانند به مراکز فرهنگی و گردشگری تبدیل شوند.

سواحل و طبیعت بوشهر؛ از نایبند تا خارگ

سواحل بوشهر از بکرترین و آرام‌ترین سواحل ایران‌اند. خلیج نایبند در جنوب استان با آب‌های فیروزه‌ای، جنگل‌های حرا و تنوع بی‌نظیر آبزیان، یکی از زیباترین مناطق حفاظت‌شده دریایی کشور است.

جزیره خارگ نیز که علاوه بر اهمیت اقتصادی، پیشینه تاریخی و فرهنگی قابل‌توجهی دارد، می‌تواند با برنامه‌ریزی اصولی به مقصد گردشگری ویژه تبدیل شود.

در شمال استان، سواحل گناوه و دیلم با امکانات نسبی گردشگری، مقصد محبوب مسافران زمستانی هستند.

در کنار دریا، چشمه‌های آبگرم برازجان و تنگ ارم نیز از جاذبه‌های طبیعی و درمانی این منطقه به شمار می‌روند.

فرهنگ، آئین و موسیقی؛ روح بوشهر در ریتم دمام

فرهنگ بوشهر ریشه در تاریخ و دریا دارد. موسیقی محلی بوشهر، با سازهایی چون نی‌انبان، دمام و پیپه، یکی از اصیل‌ترین و پرشورترین موسیقی‌های نواحی ایران است.

آئین‌های مذهبی چون دمام‌زنی در ایام محرم، نه‌تنها بخشی از باور دینی مردم بلکه یکی از جلوه‌های هنری و اجتماعی جنوب کشور محسوب می‌شود.

غذاهای محلی همچون قلیه‌ماهی، میگوپلو، خورش خرما و نان تُمُشی نیز بازتابی از ذائقه‌ی دریایی و گرم‌مزاج مردم این خطه‌اند.

همچنین لباس‌های رنگارنگ زنان جنوبی، رقص‌های محلی و شعرخوانی‌های ساحلی، بخش دیگری از هویت فرهنگی بوشهر را شکل می‌دهند.‌

ظرفیت‌های گردشگری دریایی؛ فرصت طلایی توسعه

وجود بنادر متعدد از جمله بندر بوشهر، گناوه، دیلم، دیر و کنگان بستر مناسبی برای گردشگری دریایی فراهم کرده است.

راه‌اندازی خطوط منظم قایق‌سواری، تورهای تفریحی، ورزش‌های آبی، غواصی، ماهیگیری و سفر به جزایر اطراف از جمله اقداماتی است که می‌تواند اشتغال پایدار ایجاد کند.

کارشناسان بر این باورند که توسعه گردشگری دریایی در بوشهر نه‌تنها ظرفیت اقتصادی بالایی دارد، بلکه موجب معرفی فرهنگ بومی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز خواهد شد.

اقلیم معتدل؛ مزیتی برای گردشگری زمستانی

در حالی که بیشتر مناطق کشور در فصل زمستان با سرمای شدید مواجه‌اند، بوشهر با دمایی معتدل و هوایی مطبوع، مقصدی ایده‌آل برای گردشگران زمستانی است.

هر ساله هزاران مسافر از استان‌های شمالی و مرکزی ایران در ماه‌های سرد سال، برای فرار از سرمای زمستان به سواحل بوشهر سفر می‌کنند. این ویژگی می‌تواند زمینه‌ساز برگزاری جشنواره‌های زمستانی، تورهای فرهنگی و بازارچه‌های صنایع‌دستی باشد.

چالش‌ها و نیازهای توسعه گردشگری

با وجود همه ظرفیت‌ها، بوشهر هنوز به جایگاه واقعی خود در گردشگری ملی نرسیده است.

کمبود زیرساخت‌های اقامتی، حمل‌ونقل هوایی و ریلی محدود، نبود تبلیغات مؤثر، و فقدان برنامه‌ریزی جامع از جمله چالش‌های جدی این بخش است.

کارشناسان معتقدند توسعه گردشگری بوشهر نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند، آموزش نیروی انسانی، حفاظت از محیط زیست دریایی و تدوین نقشه جامع گردشگری استانی است.

طرح‌های جدیدی که از سوی وزارت میراث فرهنگی و استانداری بوشهر در دست اجراست، از جمله پروژه‌های گردشگری دریایی، احداث اسکله تفریحی و توسعه زیرساخت‌های بندر بوشهر، می‌تواند چهره گردشگری استان را متحول کند.

همچنین احیای بافت تاریخی شهر بوشهر و تبدیل آن به منطقه ویژه گردشگری فرهنگی، گامی مهم در معرفی هویت تاریخی این شهر به گردشگران داخلی و خارجی خواهد بود.

استان بوشهر را می‌توان سرزمین “طلوع و نخل و دریا” نامید؛ جایی که طبیعت، تاریخ و فرهنگ در هم تنیده‌اند و چهره‌ای ماندگار از جنوب ایران را به تصویر می‌کشند.

توسعه متوازن و پایدار گردشگری در این استان نه‌تنها می‌تواند به رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی کمک کند، بلکه فرصتی است برای حفظ و احیای میراث فرهنگی و زیست‌محیطی خلیج فارس.
بوشهر اگر آن‌گونه که شایسته است دیده شود، می‌تواند به نگین درخشان گردشگری جنوب ایران و حتی منطقه خلیج فارس بدل شود.

*خبرنگار