مهدی متقیان، در گفت‌وگو با ایسنا گفت: فلسفه پدافند غیرعامل بر پایه کاهش آسیب‌پذیری‌ها، افزایش تاب‌آوری و تداوم خدمات حیاتی در برابر تهدیدات طبیعی، سایبری، بیولوژیکی و انسانی است.

مدیر کل پدافند غیر عامل استان قم اظهار کرد: هدف اصلی این حوزه آن است که بدون نیاز به استفاده از ابزارهای نظامی، سازوکارهایی طراحی شود که جامعه و زیرساخت‌های حیاتی در برابر حادثه یا حمله، کمترین خسارت را ببینند و بیشترین پایداری را داشته باشند.

مشاور عالی استاندار ادامه داد: پدافند غیرعامل تلاش می‌کند از ایجاد بحران جلوگیری کند، خسارات احتمالی را کاهش دهد، مدیریت صحیح شرایط اضطراری را فراهم کند و اجازه اختلال در روند زندگی مردم را ندهد.

 متقیان با بیان اینکه مردم ستون اصلی موفقیت در پدافند غیرعامل هستند و نقش آنان در سه محور تعریف می‌شود، گفت: ابتدا آگاهی و آموزش، لذا مردم باید نسبت به تهدیدات، اصول ایمنی، سواد رسانه‌ای، رفتار صحیح در بحران‌ها و شیوه‌های مقابله با شایعات آشنا شوند. در همین راستا آموزش‌های عمومی، مانورهای محلی و برنامه‌های فرهنگ‌سازی در این زمینه ضروری است.

وی همکاری و مشارکت در زمان وقوع حوادث را مورد توجه قرار داد و افزود: اجتماعی که همدل و منسجم باشد، سریع‌تر می‌تواند شرایط را کنترل کند؛ همکاری با نهادهای امدادی، رعایت دستورالعمل‌ها و پرهیز از رفتارهای هیجانی از جمله مصادیق مشارکت مردمی است.

متقیان مسئولیت‌پذیری اجتماعی را از دیگر نقش‌های محوری مردم در پدافند غیرعامل دانست و گفت: هر شهروند باید بداند که حفاظت از زیرساخت‌ها و کاهش آسیب‌پذیری تنها وظیفه دستگاه‌های دولتی نیست. رعایت استانداردهای ساخت‌وساز، حفاظت از اطلاعات شخصی در فضای مجازی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی نمونه‌هایی از این مسئولیت‌پذیری است.

وی با بیان اینکه استان قم طی سال‌های اخیر در حوزه پدافند غیرعامل با پیشرفت‌های قابل توجهی همراه بوده است، گفت: این پیشرفت‌ها را می‌توان در چند محور اصلی از جمله ارتقای ساختارها و هماهنگی بین دستگاهی، افزایش تاب‌آوری زیرساخت‌های حیاتی، توسعه آموزش و فرهنگ‌سازی، توجه ویژه به تهدیدات نوین و بهبود آمادگی در مدیریت بحران ارزیابی کرد.

مدیرکل پدافند غیر عامل استان قم با اشاره به ارتقای ساختارها و هماهنگی بین دستگاهی، اظهار کرد: در سطح استان، امروز هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی، خدمات‌رسان و مراکز حیاتی بسیار بهتر از گذشته است. تشکیل شورای پدافند غیر عامل به ریاست استاندار، تدوین طرح جامع پدافند غیر عامل استان، تشکیل کارگروه‌های تخصصی، تدوین سناریوهای مشترک و اجرای مانورهای دوره‌ای، نشانه رشد بلوغ مدیریتی در این حوزه است.

وی تصریح کرد: با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، به‌ویژه در حوزه‌های انرژی، آب، ارتباطات و حمل‌ونقل، اقدامات مؤثری برای کاهش آسیب‌پذیری انجام شده است. بسیاری از پروژه‌ها با پیوست پدافند غیرعامل طراحی و اجرا می‌شوند.

متقیان با تأکید بر اهمیت توسعه آموزش و فرهنگ‌سازی، یادآور شد: اجرای دوره‌های آموزشی برای مدیران، کارکنان دستگاه‌ها و همچنین برنامه‌های اطلاع‌رسانی عمومی، موجب افزایش شناخت نسبت به تهدیدات جدید، به‌ویژه در حوزه سایبری و رسانه‌ای شده است.

وی بیان کرد: در حوزه‌های زیستی، سایبری و فناوری‌های نوین، استان قم رویکردی پیش‌دستانه اتخاذ کرده است و این موضوع در برنامه‌های پیشگیرانه کاملاً مشهود است. همچنین تمرین و مانورهای عملیاتی، شناسایی نقاط ضعف و برنامه‌ریزی برای اصلاح آن‌ها، آمادگی استان را در مواجهه با حوادث افزایش داده است.

تکمیل نقشه استقرار فضاهای اضطراری استان قم

مشاور عالی استاندار گفت: در خصوص پناهگاه‌ها و فضاهای اضطراری استان قم بر اساس دستورالعمل و ابلاغیه‌ها و الزامات کمیته دائمی، به‌ویژه «دستورالعمل شهید شاطری» که به‌عنوان محور تکمیل پوشش پناهگاهی در سطح کشور شناخته می‌شود، اقدامات مهمی در چند سطح انجام شده است.

متقیان ادامه داد: در گام نخست، بررسی دقیق و به‌روزرسانی اطلاعات فضاهای قابل‌استفاده به‌عنوان پناهگاه و مکان‌های اضطراری انجام شده است. این بانک اطلاعاتی به‌صورت دوره‌ای تکمیل و اصلاح می‌شود تا در شرایط اضطرار، تصمیم‌گیری سریع و هدفمند امکان‌پذیر باشد.

وی استفاده از ظرفیت ساختمان‌های عمومی و حیاتی را مورد توجه قرار داد و گفت: با همکاری دستگاه‌های اجرایی، برخی فضاهای عمومی مانند مراکز درمانی، اماکن مذهبی بزرگ، سالن‌های ورزشی، مدارس و ساختمان‌های مقاوم، در قالب طرح‌های اضطراری برای اسکان موقت و تأمین پناه به‌روزرسانی و امتیازدهی شده‌اند.

متقیان با اشاره به اهمیت توسعه فضاهای امن در پروژه‌های جدید، یادآور شد: تمام پروژه‌های جدید خدماتی و عمرانی استان، موظفند پیوست پدافند غیرعامل را لحاظ کنند. بر همین اساس، طراحی فضاهای امن و پناهگاهی در ساختمان‌های بلندمرتبه و مراکز پرتردد در حال اجراست.

وی تاکید کرد: در حوزه آب و برق، ارتباطات و حمل‌ونقل، اصلاحاتی با رویکرد کاهش آسیب‌پذیری انجام شده است تا این زیرساخت‌ها در مواقع بحران دچار اختلال جدی نشوند و قابلیت پشتیبانی از فضاهای اضطراری را داشته باشند.

مدیرکل پدافند غیر عامل استان قم عنوان کرد: با هدف افزایش آمادگی مردم و کارکنان دستگاه‌ها، مانورهای تخلیه اضطراری، تمرین‌های مدیریت جمعیت و دوره‌های آموزشی مرتبط به‌صورت مداوم اجرا در حال برنامه‌ریزی است.

متقیان اضافه کرد: شهرداری قم در طراحی فضاهای شهری، پارک‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و فضاهای تجمع عمومی مکلف است الزامات پناهگاهی را در نظر بگیرد. این همکاری موجب افزایش پوشش پناهگاهی در مناطق پرجمعیت شده است.

وی با اشاره به تکمیل نقشه استقرار فضاهای اضطراری تصریح کرد: در حوزه برنامه‌ریزی راهبردی، نقشه استان از نظر نقاط امن و آسیب‌پذیر اولویت‌بندی و در شورای پدافند غیرعامل استان تصویب شده است.

 نقش رسانه‌ها در ارتقای آگاهی مردم و مقابله با نفوذ جریانی

متقیان در رابطه با نقش رسانه‌ها در ارتقای آگاهی مردم و مقابله با نفوذ جریانی و جنگ شناختی، اظهار کرد: امروزه تهدیدات صرفاً ماهیت نظامی و فیزیکی ندارند؛ بلکه بخش مهمی از آن‌ها در عرصه ذهن، باور و ادراک عمومی شکل می‌گیرد. دشمن با بهره‌گیری از جنگ شناختی، تلاش می‌کند ادراک مردم را نسبت به امنیت، آینده، اعتماد عمومی و کارآمدی نظام مخدوش کند. در این شرایط، رسانه‌ها به‌عنوان خط مقدم آگاهی‌بخشی، نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای دارند.

مدیرکل پدافند غیر عامل استان قم بیان کرد: رسانه‌های معتبر می‌توانند با تولید محتواهای آموزشی، قدرت تمییز مردم بین خبر صحیح و شایعه را افزایش دهند. وقتی جامعه تحلیل‌گر باشد، شایعه و عملیات روانی کم‌اثرتر خواهد شد. همچنین رسانه‌های مسئول می‌توانند با تبیین واقعیت‌ها، پاسخگو بودن، شفاف و دقیق اطلاع‌رسانی کردن زمینه سوءاستفاده رسانه‌های معارض را کاهش دهند.

وی با اشاره به نقش رسانه‌ها در ایجاد آرامش روانی و مدیریت افکار عمومی در بحران‌ها، اضافه کرد: در مواقع حادثه یا اختلال زیرساختی، انتشار اطلاعات سریع و صحیح از تشویش اذهان جلوگیری می‌کند و مانع ایجاد رفتارهای هیجانی می‌شود. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که پدافند غیرعامل بر آن تأکید دارد. همچنین رسانه‌ها با تولید محتوا در حوزه آمادگی خانواده، رفتار صحیح در بحران، ضرورت حفظ زیرساخت‌ها و مقابله با تهدیدات سایبری، می‌توانند مشارکت عمومی را تقویت و فرهنگ تاب‌آوری و مسئولیت‌پذیری ترویج کنند.

متقیان گفت: اعتماد عمومی سرمایه اصلی امنیت ملی است. رسانه‌های رسمی با عملکرد حرفه‌ای و اخلاق‌مدار، در تحکیم اعتماد مردم به نهادهای خدمت‌رسان نقشی محوری دارند. از طرفی رسانه‌های آگاه می‌توانند تکنیک‌های جنگ شناختی از جمله القای ناکارآمدی، برجسته‌سازی خطاها و نادیده‌گرفتن خدمات، تحریک احساسات منفی و تولید دوقطبی‌های مخرب را خنثی کنند.

مدیرکل پدافند غیر عامل استان قم افزود: بازتاب رسانه‌ای برنامه‌ها، مانورها و آموزش‌های عمومی پدافند غیرعامل منجر به افزایش مشارکت مردم، ارتقای آمادگی عمومی و فرهنگ‌سازی بلندمدت می‌شود.

پدافند غیرعامل بدون آموزش ساختارمند به نتیجه مطلوب نخواهد رسید

وی با تأکید بر اهمیت تربیت نسل آگاه و تحلیل‌گر بیان کرد: مدارس، نخستین محیط رسمی یادگیری هستند. آموزش مهارت‌های مدیریت بحران، رعایت اصول ایمنی و تاب‌آوری از کودکی، باعث شکل‌گیری نسل مسئول و آماده می‌شود. همچنین دانشگاه‌ها با تشکیل کارگروه‌های علمی، پایان‌نامه‌ها و تولید دانش بومی، نقش مهمی در شناخت تهدیدات نوین مانند سایبری، زیستی و فناورانه دارند. این تولید علم، تصمیم‌سازی استان را دقیق‌تر می‌کند.

وی برگزاری دوره‌های آموزشی، مانورها و کارگاه‌های تخصصی پدافند غیر عامل را ضروری دانست و گفت: مدارس و دانشگاه‌ها بستر بسیار مناسبی برای اجرای مانور تخلیه اضطراری، دوره‌های سواد رسانه‌ای، آشنایی با اصول حفاظت از اطلاعات، هستند که به‌صورت دوره‌ای اجرا می‌شود.

مشاور عالی استاندار بیان کرد: مشارکت کانون‌های فرهنگی و تشکل‌های دانشجویی ابزار بسیار مؤثر برای ترویج فرهنگ پدافند غیرعامل در میان جوانان هستند. همکاری آنان موجب گسترش گفتمان امنیت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌شود.

وی در پایان تصریح کرد: بسیاری از تهدیدات آینده نیازمند کارشناسانی در حوزه‌های امنیت شبکه، زیست‌دفاع، معماری ایمن و فناوری اطلاعات است، لذا دانشگاه‌ها نقش اصلی را در تربیت چنین نیروهایی دارند.

انتهای پیام