یوسف رحیمی شاعر آیینی و پژوهشگر شعر هیأت در گفتگو با خبرنگار مهر درباره کتاب «چهل نوحه،‌ چهل نکته» که به تازگی به قلم او منتشر شده است،‌ گفت: چند سال پیش دوست شاعرمان آقای حسن بیاتانی کتابی با عنوان «چهل شعر، چهل نکته» منتشر کردند که در آن چهل شعر شاخص را انتخاب کرده و درباره‌ آنها نکاتی را نوشته بودند که می‌توانست برای دوستان شاعر در خلق آثار جدید الهام‌بخش باشد. من دیدم در فضای نوحه‌سرایی جای چنین کارهایی بسیار خالی است. به همین دلیل تصمیم گرفتم بر اساس همان الگو، نوحه‌های شاخص دهه‌های اخیر را بررسی کنم.

اثر مکتوب درباره نوحه و نوحه‌سرایی تولید نشده است

رحیمی ادامه داد: نوحه‌سرایی چون یک امر شفاهی است، خیلی اثر مکتوب در این زمینه تولید نشده است. این ایده به ذهنم رسید چهل نوحه را که با خلاقیت سروده شده یا نکته قابل توجهی دارد و می‌تواند برای نوحه‌سرایان الگو باشد و کمتر به آن توجه شده است، انتخاب کنم و طی چهل یادداشت به آنها بپردازم. به‌عنوان مثال، نوحه‌ای داریم که از دریچه سوژه‌یابی خلاقانه درباره‌اش صحبت کردیم. همچنین نوحه‌ای داریم که از دریچه نگاه‌های کشف‌نشده درباره‌اش صحبت کردیم؛ یا موضوع توصیف و تصویرسازی در نوحه. به همین شکل به نوحه‌هایی پرداختم که هر یک، ویژگی شاخصی داشتند و می‌توانستیم از آنها برای خلق نوحه‌های جدید بهره بگیریم.

این شاعر و نوحه‌سرا درباره بازه زمانی نوحه‌های انتخاب‌شده در این کتاب، گفت: ما از نوحه «ای لشکر صاحب زمان، آماده باش آماده باش» حاج صادق آهنگران داریم، تا نوحه‌ای که همین دهه محرم امسال خوانده شده است. یعنی دنبال آن شاخصه‌ها بودیم و از ابتدای انقلاب تا همین محرم اخیر، آثاری که این شاخصه‌ها را داشتند انتخاب کردیم.

وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا به ویژگی‌های ادبی و شعری این نوحه‌ها هم توجه شده یا نه، گفت: طبیعتا در انتخاب این آثار هدف اصلی این بوده که هرکدام از جهتی شاخص باشند و تمایزی با سایر آثار داشته بانشد. یکی از ویژگی‌هایی که مورد توجه من بود، همین ویژگی شعری و ادبی بود. مثلا توصیف و تصویرسازی در نوحه خودش یک آرایه ادبی است و وجه هنری نوحه را افزایش می‌دهد. یا مثلا مقوله‌هایی مثل تشخیص و جان‌بخشی به اشیاء و یا تلمیح، همه جنبه‌های شعری و ادبی نوحه‌ها است. نوحه سه ضلع دارد؛ محتوا، شعر و ملودی. ما سعی کردیم به هر سه ضلع آن در این کتاب بپردازیم که یکی از آن ضلع‌ها، ضلع ادبی آنها بود.

رحیمی در پایان درباره مخاطبان کتاب «چهل نوحه، چهل نکته»، گفت: مخاطبان اصلی کتاب ابتدا کسانی هستند که نوحه می‌گویند، سپس شعرایی هستند که ممکن است با خواندن این کتاب به نوحه گفتن ترغیب بشوند و در نهایت دوستان مداحی که با خواندن این کتاب می‌توانند در انتخاب نوحه عیار بالاتر و بهتری را لحاظ کنند و هر نوحه‌ای را برای خواندن انتخاب نکنند.