فرادید: چند روزی است که در شبکه‌های اجتماعی، بار دیگر جنگنده دو منظوره آموزشی – رزمی یاک ۱۳۰ مورد توجه قرار گرفته است. علت این توجه، انتشار اخباری مبنی بر پرواز هواپیماهای ترابری سنگین روسی به ایران طی روزهای گذشته، انتشار تصاویری مبنی بر حضور یاک‌های جدید در پایگاه‌های شکاری ایران و داغ شدن دوباره موضوع خرید جنگنده‌های سوخو - ۳۵ است.

به گزارش فرارو، نخستین بار نام جت یاکوولف یاک-۱۳۰ در سال ۱۴۰۲ به صورت جدی در اخبار شنیده شد. زمانی که طی انعقاد قراردادهای تسلیحاتی میان ایران و روسیه بعد از برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل به موجب توافق برجام، مشخص شد که این جنگنده‌ها به ایران وارد شدند. اولین فروند این هواپیما شهریور ۱۴۰۲ در ایران عملیاتی شد.

 هواپیمای یاک - ۱۳۰ نیروی هوایی در جریان رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۳

بر خلاف آنچه بعضی رسانه‌های غیررسمی می‌گویند، یاک – ۱۳۰ جنگنده قدرتمندی نیست و البته بر اساس اظهارات و تحلیل‌های کارشناسان، هدف از خرید این جنگنده نیز استفاده رزمی نبوده. یاک – ۱۳۰ یک جت آموزشی و جنگنده سبک محسوب می‌شود که هدف اصلی آن، آموزش و آمادگی خلبانان ایرانی برای پرواز با جنگنده‌های نسل چهارم سوخو -۳۵ است. مهرماه گذشته برخی رسانه مدعی شدند که ایران طرحی ۶ میلیارد یورویی برای خرید ۴۸ فروند سوخو – ۳۵ به مسکو ارائه داده است.

یاک – ۱۳۰ که از سال ۲۰۱۰ به عنوان جنگنده آموزشی در نیروی هوایی روسیه خدمت می‌کند، یک پرونده فروصوت سبک با دو صندلی است. این هواپیما در واقع جایگزین جت آموزشی L-39 شد که سال‌ها جت آموزشی اصلی نیروی هوایی روسیه بود. یاک – ۱۳ از دو موتور توربوفن تعبیه شده زیر بال‌ها استفاده می‌کند که هوای ورودی آن از دریچه‌های کوچک تعبیه شده روی بدنه پرنده تامین می‌شود. دو مخزن سوخت زیر هر بال نصب می‌شود و یک مخزن نیز داخل جنگنده قرار دارد. هر دو خلبان از سه نمایشگر رنگی در هر دو کابین بهره‌مند هستند که با دوربین دید در شب نیز هماهنگ است. رادار تعبیه شده در دماغه هواپیما با برد ۶۰ کیلومتر، قابلیت رهگیری هشت هدف و درگیری با دو هدف را دارد. این هواپیما همچنین قابلیت دارد که با تجهیزات جنگ الکترونیک تجهیز شود و از سیستم فلر برای مقابله با پرتابه‌های پدافندی حرارتی استفاده می‌کند. یاک – ۱۳۰ مجهز سامانه ناوبری روسی کلنوس است اما در نسخه‌های صادراتی، این سیستم با تجهیزات GPS جایگزین می‌شود.

هواپیمای آموزشی بازنشسته L-۳۹

این هواپیما در اصل برای آموزش خلبانان جهت پرواز با جنگنده‌های نسل 4+ و 5 روسی مانند سوخو - ۳۵ و سوخو - ۵۷ ساخته شده است. اما قابلیت تسلیح و استفاده در ماموریت‌های سبک را هم دارد. این هواپیما می‌تواند ۳۰۰۰ کیلوگرم مهمات حمل کند و ۱۰ جایگاه خارجی برای نصب تسلیحات و تجهیزات دارد. در توضیحات تخصصی درباره این جنگنده آمده است که اگر چه سرعت آن فروصوت بوده اما در درگیری‌های هوایی چالاک ارزیابی می‌شود و حتی قابلیت جایگزینی با جنگنده‌های قدیمی مانند اف – ۵ و سوخو - ۲۵ را نیز دارد.