خبرگزاری مهر، یادداشت مهمان- بهروز عباس‌زاده، کارشناس روابط فرهنگی بین‌المللی: اخیراً وقتی طبق عادت ولگردی‌های نوین خود (شما بفرمایید وبگردی) که آن را با رصد فضای فرهنگی بین‌المللی آمیخته‌ام متوجه شگرد جذاب دیپلماسی فرهنگی کشور عمان شدم جایی که در پهنه بیکران عرصه آبی دریا، جایی که تاریخ با امواج در هم می‌آمیزد، یک کشتی بادبانی، با شکوهی، که پرچم کشور عمان را حمل می‌کند. این شناور، (شباب عمان ۲) منام دارد که بسیار فراتر از یک کشتی آموزشی صرف برای نیروی دریایی سلطنتی عمان است هر چند مالکیت آن در دست نیروی دریایی این کشور است. این کشتی، تبلور یک میراث چند هزار ساله دریانوردی، یک سفیر فرهنگی پویا، و پیام‌آور صلح و دوستی در بنادر سراسر جهان است. داستان «شباب عمان ۲»، داستان ملتی است که دریا در شریان‌های تاریخشان جاری است؛ از سفرهای افسانه‌ای سندباد تا امپراتوری دریایی قدرتمند در قدیم. در این نوشتار که حاصل رصد اخیر من از فضای فرهنگی کشورهای همسایه است قصد دارم، روایتی مکفی از این نماد ملی را ارائه دهم ؛ از تاریخچه نسل اول آن گرفته تا مأموریت‌های جهانی و تأثیر آن بر روابط بین‌المللی و هویت نسل جوان عمان و البته در آخر پیشنهادی برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از این ایده اجرایی شده توسط عمان را ارائه خواهم داد.

میراثی که از نو زاده شد؛ از شباب عمان ۱ تا شباب عمان ۲

برای درک اهمیت «شباب عمان ۲»، باید به سرآغاز این حماسه در چهار دهه پیش بازگشت.

داستان این سفیر دریایی در سال ۱۹۷۷ و با درایت پادشاه سابق عمان، قابوس‌بن‌سعید، آغاز شد. او که به اهمیت احیای روحیه دریانوردی در میان جوانان عمانی واقف بود، دستور به خدمت گرفتن یک کشتی بادبانی آموزشی را صادر کرد. کشتی‌ای که برای این منظور انتخاب شد، پیش از آن زندگی پرماجرایی داشت. این شناور که در سال ۱۹۳۶ ساخته شده بود، در ابتدا «کاپیتان اسکات» نام داشت و به عنوان یک کشتی آموزشی برای جوانان بریتانیایی فعالیت می‌کرد.

با پیوستن این کشتی به ناوگان نیروی دریایی سلطنتی عمان، این کشتی با نام جدید شباب عمان (جوانان عمان) هویتی تازه یافت. برای ۳۷ سال، این کشتی پیشکسوت، اقیانوس‌ها را درنوردید و بنادر زیادی را به خود دید و هزاران کارآموز نظامی را بر عرشه خود آموزش داد. «شباب عمان ۱» نه تنها مهارت‌های دریانوردی، بلکه مفاهیم نظم، کار گروهی و استقامت را به جوانان آموخت.

این کشتی در طول دوران خدمت خود به یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی کشتی‌های بادبانی تبدیل شد. .

تولد شباب عمان ۲

با گذشت زمان و فرسودگی طبیعی کشتی اول، نیاز به یک جانشین شایسته که بتواند این میراث را با قدرت بیشتری ادامه دهد، احساس شد. این‌بار، عمان تصمیم گرفت تا شناوری بزرگ‌تر، مدرن‌تر و باشکوه‌تر بسازد که نمادی از عمان نوین باشد.

ساخت «شباب عمان ۲» به کارخانه کشتی‌سازی مشهور «دامن» سپرده شد. بدنه فولادی آن در رومانی ساخته شد و سپس برای تجهیزات نهایی و نصب دکل‌ها به هلند منتقل گردید. طراحی آن الهام‌گرفته از کشتی‌های بادبانی سریع قرن نوزدهم موسوم به «کلیپر» است که به سرعت و زیبایی شهرت داشتند. در سال ۲۰۱۴، این کشتی رسماً به نیروی دریایی سلطنتی عمان تحویل داده شد و پس از سفری باشکوه، برای اولین بار در بندر مسقط پهلو گرفت تا فصل جدیدی از دیپلماسی فرهنگی - دریایی عمان را آغاز کند.

برخلاف ظاهر کلاسیک، این کشتی به مدرن‌ترین تجهیزات ناوبری و ارتباطی مجهز است. از سیستم‌های موقعیت‌یاب جهانی (GPS) و رادارهای پیشرفته گرفته تا سیستم‌های اطفاء حریق خودکار و قایق‌های نجات مدرن، همه چیز برای تضمین بالاترین سطح ایمنی در سفرهای طولانی اقیانوسی طراحی شده است. با این حال، روح دریانوردی سنتی همچنان در آن زنده است و به کارآموزان، کار با ابزار ناوبری با ستارگان و نقشه‌های کاغذی نیز آموزش داده می‌شود تا پیوند با دانش نیاکان خود را حفظ کنند.

مأموریتی چندوجهی؛ فراتر از آموزش نظامی

اگرچه مأموریت بنیادین (شباب عمان ۲) تربیت نسل آینده افسران نیروی دریایی است، اما اهداف آن بسیار گسترده‌تر و در هم تنیده‌اند.

آکادمی شناور رهبری

عرشه کشتی یک کلاس درس عملی برای کارآموزان است. آنها در شرایط واقعی با چالش‌های دریا دست و پنجه نرم می‌کنند. صعود از دکل‌های مرتفع برای باز و بسته کردن بادبان‌ها، نگهبانی در شیفت‌های شبانه‌روزی، کار با طناب‌های سنگین در هوای طوفانی و زندگی در فضایی محدود، درس‌هایی از شجاعت، اعتماد به نفس، مسئولیت‌پذیری و کار تیمی به آنها می‌آموزد که در هیچ کلاس تئوری دیگری یافت نمی‌شود. این کشتی می تواند کارخانه‌ای برای ساختن رهبرانی باشد که قادرند تحت فشار تصمیمات حیاتی بگیرند.

سفیر فرهنگی و دیپلماتیک

«شباب عمان ۲» یک سفیر فرهنگی سیار است. هرگاه در بندری پهلو می‌گیرد، به یک نمایشگاه زنده از فرهنگ، تاریخ و هنر عمان تبدیل می‌شود. رویدادهای «روز باز کشتی» به هزاران نفر از مردم محلی اجازه می‌دهد تا بر عرشه قدم بگذارند و با مهمان‌نوازی عمانی‌ها آشنا شوند. نمایشگاه‌های داخلی، صنایع دستی، لباس‌های سنتی، عطر کندر و قهوه عمانی را به نمایش می‌گذارند. این تعامل مستقیم، تصویری مثبت و ماندگار از عمان در اذهان عمومی جهان ایجاد می‌کند و به تقویت روابط دیپلماتیک کمک شایانی می‌نماید.

پل دوستی میان ملت‌ها

این کشتی در سفرهای خود که اغلب تحت عنوان «پل‌های دوستی و صلح» انجام می‌شود، کارآموزانی از کشورهای دیگر را نیز میزبانی می‌کند. این جوانان با ملیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف، در کنار یکدیگر زندگی و کار می‌کنند و در این فرآیند، یاد می‌گیرند که تفاوت‌ها را درک کرده و به یکدیگر احترام بگذارند. این تجربه، بذرهای دوستی و تفاهم بین‌المللی را در قلب نسل آینده می‌کارد.

سفرهای حماسی و جوایز جهانی

از زمان آغاز به کار، «شباب عمان ۲» سفرهای طولانی و مهمی را به انجام رسانده است:

سفر به اروپا (۲۰۱۵): اولین سفر بزرگ کشتی که بنادری در دریای بالتیک و شمال اروپا را پوشش داد و با استقبال گسترده‌ای روبرو شد.

سفر به شبه‌قاره هند و آسیای جنوب شرقی (۲۰۱۸): این سفر با هدف تقویت روابط تاریخی عمان با کشورهای این منطقه انجام شد.

سفر به دور اروپا (۲۰۱۹): یکی از طولانی‌ترین سفرها که شامل عبور از دریای مدیترانه، اقیانوس اطلس، دریای شمال و بازگشت از طریق دریای سرخ بود و جوایز متعددی را برای کشتی به ارمغان آورد.

برنامه‌هایی برای سفرهای بین‌قاره‌ای به آمریکا نیز در دستور کار قرار دارد تا پیام صلح عمان را به آن سوی اقیانوس اطلس نیز برساند.

در طول این سفرها، «شباب عمان ۲» با شرکت در مسابقات کشتی‌های بادبانی، میراث پرافتخار نسل قبلی خود را ادامه داده است. این کشتی توانسته است بارها جایزه دوستی بین‌المللی را از آن خود کند که نشان‌دهنده تعهد عمیق خدمه آن به اصول برادری و همکاری بین‌المللی است. این جایزه، بیش از هر عنوان دیگری، بیانگر موفقیت کشتی در تحقق مأموریت دیپلماتیک خود است.

زندگی بر امواج؛ روایتی از عرشه

زندگی بر عرشه «شباب عمان ۲» ترکیبی منحصر به فرد از سنت‌های دریایی و نظم نظامی است. روز با مراسم برافراشتن پرچم آغاز می‌شود. کارآموزان به سه گروه نگهبانی تقسیم می‌شوند و به صورت چرخشی مسئولیت‌های کشتی را در تمام ۲۴ ساعت شبانه‌روز بر عهده دارند.

یکی از هیجان‌انگیزترین و در عین حال چالش‌برانگیزترین وظایف، کار بر روی دکل‌هاست. کارآموزان با استفاده از تجهیزات ایمنی، تا ارتفاع بیش از ۵۰ متری از سطح دریا بالا می‌روند تا بادبان‌ها را تنظیم کنند. این کار نه تنها نیازمند قدرت بدنی و شجاعت است، بلکه اعتماد کامل به هم‌تیمی‌ها را می‌طلبد. در این ارتفاع، با منظره‌ای بی‌کران از اقیانوس در زیر پا، کارآموزان درس‌هایی عمیق از غلبه بر ترس و محدودیت‌های خود می‌آموزند.

فضای محدود کشتی، افراد را به همکاری و احترام متقابل وادار می‌کند. صرف غذا در سالن مشترک، تمیز کردن فضاهای عمومی و شرکت در کلاس‌های آموزشی، همگی به تقویت روحیه جمعی کمک می‌کنند.

خلاصه اینکه این کشتی تنها یک کشتی نیست؛ بلکه روح یک ملت است که بر آب‌ها شناور است. این کشتی، نمادی زنده از پیوند عمیق عمان با دریا و تجلی اراده این کشور برای ایفای نقشی سازنده در عرصه جهانی است. هر بادبانی که برافراشته می‌شود، هر بندری که در آن پهلو گرفته می‌شود و هر جایزه دوستی که کسب می‌گردد، داستانی از غرور، صلح و امید را روایت می‌کند.

اما بهره‌برداری از این ایده برای کشور عزیز خودمان: یعنی راه‌اندازی کشتی بادبانی آموزشی «جوانان ایران» برای دیپلماسی فرهنگی و دریایی

الهام‌گیری از میراث دریانوردی ایرانی

ایران با سابقه‌ای بیش از هزار سال در دریانوردی خلیج فارس و دریای عمان، از دوران هخامنشیان تا امپراتوری صفوی، می‌تواند ایده موفق عمان در کشتی شباب عمان را ایرانیزه کند. این طرح، یک کشتی بادبانی مدرن آموزشی را به عنوان نماد ملی، سفیر فرهنگی و ابزار دیپلماتیک معرفی می‌کند تا هویت دریایی ایران را احیا، جوانان را تربیت و روابط بین‌المللی را تقویت کند.

مثلاً می‌توان از ظرفیت‌های داخلی بهره‌برداری کرد ساخت بدنه و تجهیزات توسط شرکت صدرا (صنایع دریایی ایران) و سازمان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران انجام شود. طراحی الهام‌گرفته از کشتی‌های سنتی ایرانی اما با فناوری مدرن. کشتی می‌تواند با ظرفیت ۱۰۰ کارآموز، دکل‌های بلند برای بادبان‌ها و فضاهای نمایشگاهی برای فرهنگ ایرانی تجهیز شود.

برای پوشش هزینه‌ها نیز می‌توان از جذب سرمایه‌های برندهای ایرانی از طریق اسپانسری بهره برد. در مقابل، برندها در نمایشگاه‌های کشتی تبلیغ شوند و محصولاتشان (مانند فرش ایرانی، زعفران یا صنایع دستی) در بنادر خارجی معرفی گردد، که این امر گردش مالی ایجاد می‌کند.

مأموریت‌های چندوجهی

آموزش نظامی و رهبری: تحت نظارت نیروی دریایی ارتش، با تمرکز بر جوانان توانمند. برنامه شامل مهارت‌های دریانوردی سنتی، کار تیمی در شرایط سخت و آموزش‌های زیست‌محیطی برای حفاظت از خلیج فارس و…می توان انجام داد . این کشتی به عنوان آکادمی شناور، مدیران آینده را پرورش می‌دهد.

دیپلماسی فرهنگی: سفرهای بین‌المللی تحت عنوان «پل‌های دوستی ایرانی» به بنادر اروپا، آمریکا، آسیای جنوب شرقی و آفریقا. میزبانی کارآموزان خارجی برای تبادل فرهنگی، برگزاری رویدادهای روز باز کشتی با نمایش ادبیات فارسی (مانند شاهنامه خوانی ) و مهمان‌نوازی ایرانی (چای و شیرینی اصیل ایرانی ). این امر تصویر مثبت ایران را ترویج و روابط اقتصادی را تقویت می‌کند.