به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، متن یادداشت «حسین رویوران» کارشناس مسائل منطقه و بین الملل درباره انتخابات پارلمانی عراق به این شرح است:

بیستم آبان (11 نوامبر) آتی انتخابات پارلمانی عراق برگزار خواهد شد و از آنجا که نظام سیاسی در عراق پارلمانی است و نمایندگان پارلمان رئیس جمهور و رئیس پارلمان را تعیین می کنند، این رویداد مهمترین اتفاق سیاسی است که در هر چهار سال در این کشور رخ می دهد. این رویداد سیاسی برای ایران نیز به علت حجم وسیع و چند جانبه روابط و همکاریهای دو کشور و تداخل امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است.

پارلمان عراق از 329 کرسی تشکیل شده و از زمان سقوط نظام دیکتاتوری حزب بعث به سرکردگی صدام در سال 1382همه نیروهای سیاسی در آن حضور فعال دارند. جمعیت عراق طبق آخرین آماری که دو سال پیش صورت گرفت، 42 میلیون نفر است که بیش از 10% آن در خارج از کشور به سر می برند. جامعه عراق از لحاظ ترکیب جمعیتی 65% شیعه، 17% سنی،14% کرد و 4% اقلیت های مسیحی آشوری و کلدانی، ایزدی، و صابئه است که به علت نا امنی یک دهه پیش بخش وسیعی از اقلیت ها به خارج مهاجرت کردند.

از لحاظ جامعه شناسی با توجه به ویژگیهای جامعه عراق در تاکید بر هویت دینی ، مذهبی و قومی، عمده احزاب سیاسی در این کشور رنگ و بوی مذهبی دارند و جریانهای ملی و تشکل های فرا مذهبی و قومی از جایگاه سیاسی چندانی برخوردار نیستند. همچنین می توان گفت که جامعه مدنی در این کشور همچنان ضعیف است و تشکل های قبیله ای و فرهنگ بدوی در این جامعه از قدرت ، توان و تاثیرگذاری قابل توجهی برخوردار است.

با توجه به برتری عددی شیعیان در کشورعراق از زمان سقوط دیکتاتوری، قدرت سیاسی در اختیار ائتلافهایی بوده که محور اصلی آن احزاب شیعی است. البته این واقعیت تحت هر شرایطی انکار ناپذیر است، اما به علت رقابتهای شدید درون شیعی گاهی افرادی به قدرت رسیدند که هویت شیعی آنها کم رنگ بوده است.

مهمترین چالش جامعه شیعه در عراق، این است که جامعه سنی ها به علت تسلط طولانی بر عراق از زمان دولتهای اموی و عباسی تا دولت عثمانی و دولت ملی در صد سال اخیر همچنان در پی سلطه بر این کشور هستند و کشورهای منطقه به دلایل سیاسی از این گرایش حمایت می کنند و این گرایش حتی در گفتمان انتخاباتی، حاضر به پذیرش واقعیتها نیستند که این گفتمان انکار واقعیت های سیاسی است و یک چالش جدی در حیات سیاسی عراق شمرده می شود.

البته جریان صدری، به رهبری مقتدی صدر که از مهمترین جریانهای سیاسی شیعه در عراق است به علت تک روی مشکلاتی را برای حاکمیت شیعه در این کشور پدید آورده است. در حال حاضر سید مقتدی صدر از شرکت در انتخابات پیش رو استنکاف و انتخابات را تحریم کرده است و این موضع گرچه مایه خوشحالی دیگر احزاب شیعی است ولی شیعه را از لحاظ مشارکت در انتخابات تضعیف می کند و اقدامات طرفداران صدر در تهدید شرکت کنندگان در انتخابات پیامدهای منفی از نوع دیگری برای شیعه پدید آورده است.

نکته مهم دیگر در انتخابات عراق اینکه ائتلاف حاکم یعنی چارچوب هماهنگی که تقریبا همه جریانهای شیعی را به استثنای جریان مقتدی را در بر می گیرد در این انتخابات تصمیم گرفته است تا اعضای آن به صورت مستقل و با هدف وزن کشی در انتخابات شرکت کنند و پس از انتخابات سریعا به ائتلاف برگردند تا در تصمیمات مهم انتخاب نخست وزیر، رئیس جمهور و رئیس مجلس فعالانه شرکت کنند. گرچه این تصمیم معقول و منطقی است اما متاسفانه برخی نیروهای سیاسی این ائتلاف رقابت را با هتاکی و اتهام زنی اشتباه گرفته که این پدیده جزو نکات منفی و غیر اخلاقی انتخابات عراق شمرده می شود و به جریان شیعی آسیب وارد کرده است.

با توجه به این ویژگیهای اجتماعی ، فرهنگی سیاسی و پیشینه رفتارهای سیاسی احزاب و ائتلافهای سیاسی عراق نقشه انتخابات پیش رو در این کشور اینگونه ترسیم شده است.

احزاب شیعی:

ائتلاف «بازسازی و توسعه» به ریاست محمد شیاع السودانی نخست وزیر کنونی عراق از همپیمانی جریان «فراتین» به رهبری شخص سودانی ، جنبش «عطاء» به رهبری فالح فیاض، «جندالامام» به رهبری احمد اسدی و «نوآوری کربلا» به رهبری نصیف خطابی، «ائتلاف ملی» به رهبری ایاد علاوی ، «تجمع نسل ها» به رهبری محمد الصیهود، «ائتلاف راه حلها» به رهبری محمد صاحب الدراجی تشکیل شده است. این ائتلاف به علت رویکرد آقای سودانی و مشروعیت کارکردی در انجام پروژهای توسعه ای از مشروعیت بالایی برخوردار است و در نظرسنجیهای داخلی از دیگر ائتلافها پیش است .

ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی نخست وزیر سابق عراق است. محور این ائتلاف حزب الدعوه اسلامی و انشعابهای گوناگون آن است. مشروعیت این ائتلاف به مبارزه نیم قرن این تشکل در مقابل نظام دیکتاتوری سابق ارتباط دارد.

«سازمان بدر» به رهبری هادی العامری که این سازمان به علت مشارکت در تاسیس حشدشعبی و مبارزه با جریانهای تکفیری از مشروعیت جهادی برخوردار است.

جنبش «عصائب اهل حق» به رهبری شیخ قیس الخزعلی که این سازمان نیز به علت شرکت در تاسیس حشدشعبی و مبارزه با جریانهای تکفیری از مشروعیت جهادی برخوردار است.

ائتلاف «نیروهای حاکمیت ملی» متشکل از جریان الحکمه به رهبری سید عمار حکیم و جریان النصر به رهبری حیدر العبادی نخست وزیر اسبق عراق تشکیل می شود. این ائتلاف ازچهره بودن مؤسسان آنها بهره می برد.

 مجلس اسلامی عراق به رهبری شیخ همام حمودی که این سازمان از پیشینه طولانی مبارزه با رژیم سابق برخوردار است و در اولین انتخابات عراق بیشترین رآی را آورد ولی درگیر انشعاب و پراکندگی شد و اکنون پس از بازسازی تلاش دارد به میدان برگردد.

ائتلاف «اساس» به رهبری المندلاوی که از تشکل های نوپا شمرده می شود که در این انتخابات باید وزن کشی شود.

احزاب سنی:

جریان تقدم به رهبری حلبوسی رئیس سابق پارلمان عراق است. این جریان در غرب عراق فعال است و از سوی امارات ، ترکیه و عربستان حمایت می شود و از توان مالی بالایی برخوردار است.

جریان حاکمیت به رهبری خمیس الخنجر است. این جریان که در غرب عراق و بغداد فعال است از طرفداران حزب منحله بعث حمایت می شود و از حمایت امارات و عربستان نیز برخوردار است.

جریان عزم به رهبری مثنی العزاوی است. این تشکل در محیط اطراف بغداد فعال است و تاکنون موفقیت های قابل توجهی نداشته است.

احزاب کردی:

حزب دموکرات کردستان به رهبری خاندان بارزانی است. این حزب به طور سنتی بر غرب اقلیم کردستان تسلط کامل دارد که در برگیرنده دو استان اربیل و دهوک است و از امکانات مالی زیادی برخوردار است که از فروش قاچاق نفت به دست آمده است.

اتحادیه میهنی کردستان به رهبری خاندان طالبانی است. این حزب بر شرق اقلیم کردستان تسلط کامل دارد که در بر گیرنده دو استان سلیمانیه و حلبچه است. این تشکل نیز از امکانات مالی زیادی برخوردار است که از فروش قاچاق نفت به دست آمده است.

حزب تغییر یا گوران به رهبری عمر سید علی است. این حزب نوپاست و در دو دور انتخابات قبلی پدیده بود و از اتحادیه میهنی پیشی گرفت ولی اکنون تحت سرکوب و فشار دو جریان اصلی قرار دارد.

جمع‌بندی :

بسیاری از تحلیلگران عراق معتقدند که درصد مشارکت در این انتخابات تاثیرگذار خواهد بود هرچند آنها تاکید می کنند نقشه سیاسی عراق در این انتخابات دچار تغییر جدی نخواهد شد. نیروهای موسوم به ملی به رهبری عدنان الزرفی که از سفارت آمریکا به صورت علنی حمایت می شوند و خود را وارث جریان اعتراضات تشرینی می نامند همچنان موفق به کسب اعتماد عمومی نشده و در حاشیه باقی خواهند ماند. ائتلاف بازسازی و توسعه آقای سودانی احتمالا مهمترین غافلگیری این انتخابات خواهد بود. این فرد که از دل حزب الدعوه بیرون آمد و بدون داشتن تشکل یا فراکسیون پارلمانی و تنها به علت موفقیت ها در پست های مختلف، به جایگاه نخست وزیری رسید، اکنون از مشروعیت کارآمدی بالایی برخوردار است و همه به پاکدستی آن شهادت می دهند که این مسئله در کشوری که متاسفانه درگیر فساد گسترده است از اهمیت بالایی برخوردار است.

شکی نیست که انتخابات پارلمانی عراق یک رویداد ملی و داخلی برای عراق نیست بلکه رویدادی است که کشورهای منطقه و آمریکا مترصد نتایج آن هستند. عراق برای ایران مهمترین متحد منطقه ای است و تحولات عراق بر نفوذ و جایگاه منطقه ای ایران تاثیرگذار است و تهران هیچگاه نمی تواند به تحولات عراق بی تفاوت باشد. واقعیت این است که مهمترین دو بازیگر خارجی در تحولات عراق، دو کشور ایران و  آمریکا است و طرفی که مشروعیت انتخابات را در کنار خود دارد از برتری در تاثیرگذاری در این صحنه برخوردار خواهد بود.

انتهای پیام/