به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان شامگاه جمعه در مراسم سومین سالگرد شهدای حادثه تروریستی حرم شاهچراغ (ع) با بیان اینکه قرآن کریم بیشتر بر فرهنگ‌سازی تمرکز دارد تا فرد سازی، گفت: برنامه دین در درجه اول هدفش اصلاح و ارتقا فرهنگ جمعی است، نه تربیت فردی صرف، و بیشتر موضوعات قرآن درباره اقوام و هویت جمعی است و علامه طباطبایی رضوان‌الله‌علیه نیز بر این نکته تأکید می‌کند که قرآن برای جامعه شخصیت قائل است، معصیت و طاعت، عمر و اجل را برای جامعه می‌پذیرد و حتی توبه یک قوم را می‌پذیرد، که نشان‌دهنده اهمیت فرهنگ و شخصیت جمعی است.

وی ادامه داد: تاریخ در قرآن بر اساس زندگی و عملکرد اقوام و پادشاهان است و نه صرفاً بر اساس تاریخ انبیا، و این نشان‌دهنده نگاه فرهنگی قرآن است. در آیات قرآن، انبیا و دشمنانشان بیشتر در قالب نجات جامعه و اقوام دیده می‌شوند، نه تنها افراد، و هویت جمعی و اجتماعی انسان‌ها در اولویت قرار دارد.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: عناصر فرهنگی در دین، مانند مسجد، اذان، ذکر، زیارت و مراسم مذهبی، نقش مهمی در ساختن فرهنگ جامعه دارند. برای مثال، اذان و ذکر بلند، فرهنگ عبادت و عزت اولیا خدا را ترویج می‌کنند و در تقویت روحیه جامعه مؤثرند. زیارت حرم‌ها و مراسم مربوط به اهل بیت، فرهنگ نصرت و حمایت از اولیا خدا را تقویت می‌کند و دشمنان را در مقابل عظمت و وقار اولیا خدا ناکام می‌گذارد.

فرهنگ بر قانون ارجحیت دارد

حجت الاسلام پناهیان با اشاره به این نکته که نقش قوانین و مجازات‌ها نیز در راستای اصلاح فرهنگی است، نه صرفاً تنبیه فردی، گفت: هدف اصلی از مجازات‌ها، جلوگیری از اثرات تخریبی بر فرهنگ جامعه است. در نتیجه، فرهنگ بر قانون ارجحیت دارد و در بسیاری موارد، فرهنگ جامعه قوی‌تر از قانون عمل می‌کند؛ چنانکه در مسائلی مانند حجاب، عفاف، و احترام به ارزش‌های دینی، فرهنگ جامعه نقش اصلی را ایفا می‌کند.

وی ادامه داد: نقش نهادهای فرهنگی مانند ستاد امر به معروف و نهی از منکر و مساجد در ترویج فرهنگ اسلامی و نهادینه‌سازی ارزش‌ها بسیار مهم است. این نهادها با فعالیت‌هایی مانند یادآوری شهدا، ترویج امر به معروف، و برپایی مراسم مذهبی، فرهنگ مقاومت و ایثار را در جامعه تقویت می‌کنند. شهدا، به‌ویژه سیدالشهدا، نماد فرهنگ مقاومت و شهادت‌اند که اثرات فرهنگی عمیقی در جامعه دارند و شهادت آنان، به‌عنوان آخرین گام در فرهنگ‌سازی، نقش کلیدی در تثبیت ارزش‌های دینی و فرهنگی ایفا می‌کند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: اثرگذاری فرهنگ در جامعه، حتی بیشتر از قانون است و مسجد و مراسم عزاداری، به‌عنوان پایگاه‌های اصلی فرهنگ‌سازی، نقش مهمی در تداوم و تقویت هویت دینی و فرهنگی دارند. شهادت و گریه بر سیدالشهدا، نه تنها رابطه عاطفی فردی، بلکه اثرات فرهنگی و اجتماعی فراوانی دارد که موجب تثبیت و تقویت فرهنگ مقاومت و ایثار می‌شود.

شهدا نماد فرهنگ مقاومت و ایثار هستند

حجت الاسلام پناهیان گفت: اگر فرهنگ به درستی ترویج یابد، می‌تواند بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی را حل کند و نقش مهم عالمان دینی و فعالان فرهنگی در تربیت نسلی مؤمن و مسئول بسیار مهم است که باید در مسیر فرهنگ‌سازی، از ابزارهای فرهنگی مانند مجالس عزاداری، شعر، دعا و یادواره شهدا بهره برد تا فرهنگ مقاومت، ایثار و دین‌مداری در جامعه نهادینه شود.

وی ادامه داد: دین باید بر پایه فرهنگ‌سازی باشد نه صرفاً فردگرایی و نمونه‌هایی از تأثیر عناصر فرهنگی مانند مسجد، اذان، ذکر، زیارت و مراسم مذهبی را در ساختن فرهنگ جامعه است و نقش این عناصر در تقویت روحیه جمعی و حمایت از اولیا خدا را برجسته می‌سازد.

این استاد حوزه و دانشگاه در بخش پایانی صحبت‌های خود بر نقش مهم فرهنگ در سیاست و جامعه‌سازی تأکید کرد و گفت: در حکومت امام زمان (عج)، کمترین نیاز به قانون و قوه قهریه وجود دارد، چون فرهنگ ولایت‌مداری و محبت به امام، خود ضامن نظم و امنیت است.

حجت الاسلام پناهیان گفت: فرهنگ اگر به‌درستی ترویج یابد، بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی حل می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: توجه به آیات قرآن و سخنان پیامبر اسلام در موضوع فرهنگ و حیا، پیش‌شرط‌های اصلی برای ادامه حیات و پیشرفت جامعه است.