احسان کفشدار طوسی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: زیارت امری فرهنگی و ترویجی است که در راستای ترویج فرهنگ اسلامی نقش موثری ایفا می‌کند؛ لذا باید از این ابزار قدرتمند برای گسترش تعاملات فرهنگی استفاده کرد.

وی با اشاره به اهمیت گردشگری زیارت در دنیای امروز، افزود: گردشگری زیارت در دنیای معاصر، ابعاد بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تری نسبت به گذشته یافته است. در زمانه‌ای که پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی رو به فزونی است و جوامع با بحران‌های هویتی و معنوی دست و پنجه نرم می‌کنند، زیارت به عنوان یک پدیده چندوجهی، نقشی حیاتی ایفا می‌کند.  

این کارشناس دینی ادامه داد: از منظر فرهنگی و اجتماعی، زیارت به عنوان یک ابزار قدرتمند برای تعاملات فرهنگی و آشنایی با تمدن‌ها عمل می‌کند. این سفرها، به‌ویژه در میان مسلمانان و شیعیان، فرصتی مغتنم برای ترویج فرهنگ اسلامی و ارتقای سطح فرهنگی جوامع مسلمان است.

کفشدار طوسی بیان کرد: زیارت، بستری برای تقویت حافظه جمعی و حفظ میراث معنوی جامعه فراهم می‌کند. در دنیایی که فردگرایی در حال گسترش است، آیین‌های جمعی مانند پیاده‌روی اربعین، نمادی از همبستگی و هویت مشترک دینی و انسانی است که افراد را با مذاهب و فرهنگ‌های متفاوت به یکدیگر پیوند می‌دهد.

وی به نقش چندوجهی زیارت اشاره و اظهار کرد: از بعد اقتصادی، گردشگری زیارت یکی از بزرگترین و پررونق‌ترین شاخه‌های صنعت گردشگری به شمار می‌رود. طبق آمارها، حدود ۳۸ درصد از گردشگران دنیا را گردشگران مذهبی تشکیل می‌دهند. این امر نقش قابل توجهی در اقتصاد محلی و منطقه‌ای ایفا می‌کند و باعث ایجاد اشتغال، توسعه زیرساخت‌های خدماتی و رونق صنایع مرتبط می‌شود. این پدیده که از آن به عنوان «صادرات نامرئی» نیز یاد می‌شود، اثرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی مشهودی در مناطق مختلف دارد.

این کارشناس دینی ادامه داد: همچنین در مواجهه با پیچیدگی‌های سیاسی، زیارت می‌تواند به عنوان ابزاری برای دیپلماسی فرهنگی و ایجاد تفاهم میان ملت‌ها عمل کند. در دورانی که تنش‌های سیاسی در حال افزایش است، گردهمایی‌های میلیونی زائران از ملیت‌های مختلف، پیام صلح و برادری را به جهان مخابره می‌کند و می‌تواند بستری برای تعاملات گسترده فرهنگی، دینی و اجتماعی فراملی باشد.

کفشدار طوسی تاکید کرد: بنابراین در دنیای امروز، اهمیت گردشگری زیارت تنها در ابعاد فردی و معنوی خلاصه نمی‌شود، بلکه به عنوان یک پدیده تأثیرگذار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی، جایگاهی ویژه دارد که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی دقیق است.

وی به بزرگ‌ترین چالش‌هایی که در حال حاضر در گردشگری زیارت وجود دارد، اشاره کرد و گفت: با وجود اهمیت فراوان گردشگری زیارت، این پدیده با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که مدیریت صحیح آن‌ها برای پایداری و بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت عظیم، ضروری است.  

این کارشناس دینی بیان کرد: نخست، چالش‌های زیرساختی و حمل‌ونقل یکی از بزرگترین موانع است. با افزایش روزافزون تعداد زائران، فشار زیادی بر زیرساخت‌های موجود از جمله فرودگاه‌ها، جاده‌ها و پایانه‌های مرزی وارد می‌شود.  

کفشدار طوسی افزود: کمبود واحدهای اقامتی مناسب، چالش دیگری است که به‌ویژه در شهرهای زیارتی پرتردد به چشم می‌خورد. عدم تناسب میان زیرساخت‌های اقامتی و تقاضای زائران، به خصوص در فصول اوج سفر، مشکلات فراوانی را برای زائران و جامعه میزبان ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: مورد سوم، مسائل فرهنگی و اجتماعی نوظهور با افزایش گستردگی و تنوع زائران، مدیریت تفاوت‌های فرهنگی و جلوگیری از بروز ناهنجاری‌های اجتماعی نیازمند برنامه‌ریزی و همدلی است.

فضای مجازی؛ اهمیتی به اندازه انقلاب اسلامی دارد 

این کارشناس دینی در پاسخ به اینکه نقش فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی در گردشگری زیارت تا چه اندازه مؤثر است، گفت: فناوری‌های نوین، ازجمله هوش مصنوعی، پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای دگرگون‌سازی و بهبود تجربه گردشگری زیارت دارند. در عصری که فضای مجازی، اهمیتی به اندازه انقلاب اسلامی دارد و به یکی از بزرگترین نمادهای تحول جهانی بدل شده است، نمی‌توان از ظرفیت‌های آن در مدیریت و ارتقای گردشگری زیارت غافل شد.

کفشدار طوسی با اشاره به نقش چند وجهی هوش مصنوعی در عرصه گردشگری زیارت، خاطرنشان کرد: این نقش شامل مواردی می‌شود؛ اول تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی که در این زمینه هوش مصنوعی به ما امکان می‌دهد تا داده‌های عظیم (Big Data) مربوط به رفتار زائران، الگوهای سفر، تقاضا برای خدمات و... را تحلیل کرده و بر اساس آن، پیش‌بینی‌های دقیق‌تری برای مدیریت بهتر منابع و ارائه خدمات داشته باشیم. این تحلیل‌ها به بهینه‌سازی قیمت‌ها، مدیریت ترافیک و حمل‌ونقل و کاهش هزینه‌ها کمک شایانی می‌کند.  

وی افزود: مورد دوم، شخصی‌سازی خدمات است، که با استفاده از هوش مصنوعی، می‌توان پیشنهادهای شخصی‌سازی شده‌ای را به زائران ارائه داد؛ به‌عنوان مثال، بر اساس علایق و نیازهای هر زائر، بهترین مسیرهای زیارتی، اماکن اقامتی، رستوران‌ها و برنامه‌های فرهنگی به او پیشنهاد می‌شود. این امر تجربه زائر را منحصر به فرد و رضایت‌بخش‌تر می‌کند.

این کارشناس دینی اضافه کرد: مورد سوم، مدیریت هوشمند و بهینه است که در این زمینه هوش مصنوعی می‌تواند در مدیریت ترافیک و حمل‌ونقل در مقاصد گردشگری بسیار مؤثر باشد؛ با تحلیل داده‌های ترافیکی و پیش‌بینی حجم تردد در زمان‌های مختلف، سیستم‌های هوشمند می‌توانند بهترین مسیرها و زمان‌های سفر را به زائران پیشنهاد دهند و از ازدحام جمعیت جلوگیری کنند.  

کفشدار طوسی تصریح کرد: مورد چهارم نیز ارائه خدمات نوین به زائران است که در حال حاضر اقداماتی برای استفاده از هوش مصنوعی در خدمت‌رسانی به زائران در حال انجام است؛ به‌عنوان مثال، آزمایش «چت‌بات» (Chatbot) بر پایه هوش مصنوعی برای کمک به زائران و ارائه اطلاعات مورد نیازشان، یکی از این اقدامات است. همچنین، استفاده از دستیارهای هوش مصنوعی به عنوان همراه زائران در سفرهایی مانند اربعین، در حال بررسی و توسعه است. با توجه به پتانسیل فوق‌العاده هوش مصنوعی، ضروری است که با الگوبرداری از دستاوردهای دیگر کشورها و بومی‌سازی آن، از این فناوری برای ارائه خدماتی سریع‌تر، دقیق‌تر و با بازدهی بالاتر در آستان‌های مقدس و بقاع متبرکه بهره‌مند شویم.

وی با اشاره به تجربیات موفق عراق در حوزه گردشگری زیارت، به‌ویژه در ایام اربعین، بیان کرد: عراق با میزبانی یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های مذهبی جهان، الگویی ارزشمند در خدمت‌رسانی مردمی ارائه کرده است. در این ایام، مردم عراق با برپایی موکب‌ها، خدماتی چون اسکان، تغذیه و استراحت زائران را بر عهده می‌گیرند و با مهمان‌نوازی خود تجربه‌ای ماندگار برای زائران رقم می‌زنند.

این کارشناس دینی افزود: این الگوی مردمی نشان‌دهنده ظرفیت عظیم جامعه در مدیریت خدمات زیارتی است و می‌تواند متناسب با فرهنگ هر منطقه به‌کار گرفته شود. همچنین، نظم خودجوش و سازمان‌یافته مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا و نقش فرهنگی و معنوی موکب‌ها، نمونه‌ای از پیوند خدمت‌رسانی و تعالی معنوی است که می‌توان آن را در سایر مقاصد زیارتی نیز اجرا کرد.

کفشدار طوسی درباره هماهنگی شکل‌گرفته بین دو کشور ایران و عراق برای تسهیل عبور زائران، اظهار کرد: تسهیل فرآیندهای مرزی و حمل‌ونقل داخلی اگرچه با چالش‌هایی همراه است، اما در سال‌های اخیر بهبود یافته است. هماهنگی بین دو کشور ایران و عراق برای تسهیل عبور زائران و همچنین ساماندهی حمل‌ونقل زائران از مرزها به شهرهای زیارتی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به‌عنوان یک الگوی همکاری منطقه‌ای در گردشگری زیارت مورد توجه قرار گیرد.

وی با تأکید بر لزوم الگوبرداری هوشمندانه از این تجربیات گفت: در این راستا باید ظرفیت‌های مردمی را با سازماندهی و فراهم‌سازی بستر مشارکت تقویت کرد، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و اقامت را با نگاهی بلندمدت توسعه داد و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، خدمات‌رسانی به زائران را بهینه‌سازی کرد.

انتهای پیام