به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، عناب و عنبرنسا را بسوزانید و دودش را راهی بینی کنید. فصل سرما که از راه برسد، این نسخه شفابخش را برخی شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی برای گرفتگی بینی می‌پیچند. فصل سرماخوردگی، گرفتگی و آب‌ریزش بینی از راه رسیده است و فضای مجازی مملو از توصیه‌های پزشکی نمایانی است که سلامت مردم را به حراج گذاشته‌اند؛ از سوزاندن عناب و عنبرنسا و توصیه به بخورهای مختلف تا فرستادن بادکنک به حلق بیماران برای رفع گرفتگی‌های بینی و سینوس‌ها. متخصصان گوش و حلق و بینی معتقدند، تغییر سبک زندگی و آلودگی هوا بیشترین تأثیر را روی سلامت بینی و سینوس‌ها می‌گذارد. همین ضرورت توجه به سلامت بینی را گوشزد می‌کند.

گردوغبار و ذرات معلق در هوا، بینی و راه‌های تنفسی انسان را تحریک می‌کنند. آلرژی، حساسیت، سرماخوردگی و... همه عواملی هستند که باعث گرفتگی بینی می‌شوند. بجز توصیه‌های مختلف، به تازگی کلیپ‌هایی از افرادی بازنشر می‌شود که بادکنکی را از بینی بیمار وارد و آن را باد می‌کنند، بادکنک باد شده از دهان فرد خارج می‌شود، درمانگر با ترکاندن بادکنک مدعی درمان گرفتگی، خروپف و سایر مشکلات افراد می‌شود.

دکتر محمدرضا فیروزی‌فر متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه بیشتر مراجعه مردم به دلیل گرفتگی بینی است می‌گوید: «مشکلات بینی و سینوس، ترشحات بینی و پشت حلق بیشترین علت مراجعه به بیمارستان است. بسیاری از مردم به غلط تصور می‌کنند که سردرد یا خروپف منشأ بینی و سینوس دارد، اما بیشتر این موارد از جمله خروپف منشأ چندعلتی دارد.»

او با بیان اینکه مردم با رفتن به سراغ درمان‌های مجازی به دنبال راه میان‌بر هستند، می‌گوید: «برخی می‌خواهند به سرعت مشکل پیچیده‌ای را حل کنند. چنین راهی وجود ندارد. کسانی که این مشکل را دارند باید تحت درمان یا جراحی قرار بگیرند. تبلیغات به این شکل است که می‌گویند بالنی را می‌بندیم، بالن فضا را گشاد می‌کند و مشکل مریض به سرعت حل می‌شود. همین که برای همه بیماری‌ها یک نسخه می‌پیچند، اشتباه بزرگی است. هرچند در جراحی‌ها روشی به اسم «بالن سینوپلاستی» داریم که اگر نیاز باشد دهانه سینوس‌ها را باز می‌کنیم ولی آن هم روش دقیق و خوبی نیست. در نتیجه اینکه چیزی در بینی بگذاریم و آن را باز کنیم، نهایتاً کف بینی را باز می‌کند و فقط برای مدت کوتاهی مؤثر است و این قطعاً برای بیمار باقی نخواهد ماند. اما تبلیغات طوری نشان می‌دهد که انگار درمان قطعی است و بیمار خیلی سریع خوب می‌شود.»

نسخه‌ای که برای همه می‌پیچند

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اقداماتی که برای بیماران انجام می‌شود، می‌گوید: «بررسی ساختاری بینی، اینکه تنگی دارد یا نه از اولین اقدامات درمانی است. بعضی از تنگی‌ها به دلیل تورم مخاطی هستند، برخی از آنها هم به دلیل ساختار غضروفی بینی رخ می‌دهد. تورم مخاطی را با دارو درمان می‌کنیم و کسانی  که تنگی غضروفی دارند جراحی می‌شوند. البته عفونت‌های مجاری بینی و سینوس درمان طبی هم دارند و اگر نیاز باشد جراحی می‌کنیم.»

این متخصص با اشاره به اینکه درمان این مشکلات سخت و حساس است، می‌گوید: «بینی ساختار حساسی است، اعصاب چشم و مغز در آن قرار دارد عمل جراحی آن هم عمل ظریفی است و اگر به درستی انجام نشود، ممکن است عوارضی برای مریض ایجاد کند برای همین دانش و تجربه در این زمینه مهم است. این موضوع که دود یک ماده، در گرفتگی بینی تأثیرگذار است یا نیست را باید با کار تحقیقاتی به اثبات برسانند. متأسفانه پژوهشی در این موارد انجام نشده است. اما درمان‌هایی که در طب سنتی تبلیغ می‌کنند، چون توسط افرادی تجویز می‌شود که دانش خاصی ندارند برای همه بیماری‌ها یک درمان تجویز می‌شود و همین راه ممکن است برای برخی از افراد مناسب نباشد چون بدون بررسی علت گرفتگی بینی نمی‌توانیم به مریض توصیه‌ای داشته باشیم.»

خشکی بینی با مصرف خودسرانه داروهای کورتون‌دار

 فیروزی‌فر تأکید می‌کند: «اگر مشکل، سرماخوردگی و آلرژی باشد راه‌های ساده‌تری مثل شست‌وشوی بینی با سرم نرماسالین وجود دارد که یک راه کم‌عارضه و بی‌خطر است یا استفاده از اسپری‌هایی که آنتی‌هیستامین دارند، می‌توانند به بیماران کمک کند. وقتی درمان‌های ساده‌ای مثل آب و نمک داریم نیازی نیست سراغ درمان‌های عجیب و غریب برویم.» استفاده خودسرانه از اسپری‌ها و قطره‌های مختلف موضوع دیگری است که زیاد به چشم می‌خورد. بعضی‌ها به تصور اینکه مشکلی برایشان ایجاد نمی‌شود یک قطره را دائم از داروخانه تهیه و آن را برای رفع گرفتگی بینی استفاده می‌کنند، این متخصص گوش و حلق و بینی معتقد است: «استفاده خودسرانه از دارو اصلاً توصیه نمی‌شود. هرچند پمپ‌های شست‌وشو چون دارای آب و نمک هستند عارضه خاصی ندارد اما استفاده طولانی‌مدت از آنها باعث خشکی بینی می‌شود. در مورد داروها مخصوصاً داروهای دکونژستانت که باعث باز شدن بینی می‌شوند حتماً باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. این داروها مکانیسمی دارند که بر سیستم خودکار عصبی تأثیر می‌گذارند و باعث جمع شدن شاخک‌ها می‌شوند. استفاده طولانی‌مدت از این داروها وضعیت بدی برای مخاط بیمار ایجاد می‌کنند و مخاط آنها مانند فرد معتادی می‌شود که هر چقدر بیشتر از آن دارو استفاده کنند، بیشتر نیاز پیدا می‌کنند. بنابراین داروهایی مثل «فنیل‌آفرین»، «اگسی نفازولین» و... اگر طولانی‌مدت استفاده شوند مضر هستند. توصیه من این است که حتی داروخانه‌ها هم این داروها را به راحتی در اختیار مردم عادی قرار ندهند. متأسفانه استفاه خودسرانه از این داروها به یک معضل تبدیل شده و بیمارانی داریم که اینقدر از این داروها استفاده کرده‌اند مخاطشان تغییر حالت پیدا کرده و دچار مشکلات جدی شده‌اند. در مورد اسپری‌هایی که کورتون دارند، آنها هم خشکی بینی ایجاد می‌کنند و مصرف آنها بدون دستور مصرف و معاینه اصلاً توصیه نمی‌شود.»

پک بیشتر مساوی با آسیب بیشتر

مطالعات بسیاری در مورد مضرات مصرف دخانیات انجام شده است. به گفته دکتر فیروزی‌فر دخانیات باعث افزایش تورم در مخاط بینی می‌شود. «تاجک‌های ظریفی در بینی قرار دارند که ترشحات را به پشت حلق می‌برند، این تاجک‌ها در افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند، فلج می‌شود. ترشحات این افراد هم بسیار غلیظ و چسبنده است. در چنین شرایطی بینی بیشتر در معرض عفونت و التهاب قرار دارد. قطع مصرف دخانیات مهم‌ترین توصیه به این بیماران است.» او با هشدار نسبت به مصرف قلیان در میان جوانان تأکید می‌کند: «متأسفانه قلیان از سیگار خیلی بدتر است و مصرف آن در بین جوانان زیاد شده است. قلیان مضر است چون میزان پکی که به قلیان می‌زنند بیشتر از سیگار است. چون پک بیشتر است تأثیر بیشتری هم می‌گذارد.» این متخصص در مورد تأثیر آلودگی هوا بر گرفتگی بینی هم می‌گوید: «تأثیر آلودگی هوا با ذرات معلقی که در هوا قرار دارد مرتبط است. معمولاً آلودگی هوای شدید باعث التهاب بینی می‌شود که با شست‌وشو و اسپری‌های موضعی می‌توانیم آن را کنترل کنیم.»

احتمال شکستگی حنجره 
با تول‌گیری

فضای مجازی مملو از کلیپ‌های تول‌گیری است. تول‌گیری یا تُل‌گیری یکی از روش‌های سنتی برای رفع گیر کردن غذا یا اجسام خارجی در گلو بویژه در کودکان است. در این روش فرد تول‌گیر با استفاده از انگشت یا ابزارهای خاص سعی می‌کند جسم خارجی را از گلوی کودک خارج کند. تول در زبان فارسی به خورده‌های ریز غذا، دانه‌ حبوبات، استخوان ریز یا تیغ ماهی گفته می‌شود. اما به اعتقاد دکتر فیروزی‌فر تول‌گیری روشی است که در طب سنتی تبلیغ می‌شود و بیشتر شبیه به چشم‌بندی است. «این که افرادی با فشار یا فوت کردن در بینی کودک یا دست انداختن در ته حلق او مدعی درمان و برطرف شدن مشکلات بدغذایی، تب، گلودرد و لوزه در بچه‌ها می‌شوند هیچ مبنای علمی ندارد. آنها اجسامی را از گلو و بینی کودک خارج می‌کنند و به خانواده نشان می‌دهند و ادعا می‌کنند که همین موارد باعث مشکلات کودک بوده، غافل از اینکه اگر این مقدار جسم خارجی داخل بینی کودک یا حتی فرد بزرگسال گیر کند معمولاً علائم بسیار شدیدتری برای بیمار ایجاد خواهد کرد و فقط با اقداماتی مثل آندوسکوپی بینی یا بررسی معاینه بینی مشخص می‌شود. اگر جسم خارجی در بینی گیر کرده باشد، احتمال ضعیفی وجود دارد که با کارهایی مثل فوت کردن، جسم خارج شود. مردم توجه داشته باشند مانورهایی که این افراد برای خروج اجسام انجام می‌دهند مثل فشار دادن گلو یا دستکاری کردن‌ها ممکن است باعث شکستگی‌های حنجره، آسیب به عروق گردن و آسیب به مخاط حلق و دهان شود. جسمی که ممکن بود بدون عارضه خارج شود ممکن است با درمان‌هایی از این دست عوارض وخیمی بر جای بگذارد. هموطنان از مراجعه به این افراد باید خودداری کنند، چون این اقدامات هیچ پشتوانه علمی ندارد.»