حامد هادیان، نویسنده کتاب «خبرنگار دو دلاری» که اثر او به‌تازگی به چاپ دوم رسیده، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از تجربه‌های خود در جنگ اوکراین، نگاهش به مرز روایت و حقیقت و همچنین کتاب جدیدش سخن گفت.

هادیان در ابتدای این گفت‌وگو با اشاره به استقبال مخاطبان از کتاب «خبرنگار دو دلاری» گفت:کتاب «خبرنگار دو دلاری» اکنون به چاپ دوم رسیده و از آغاز انتشار تا امروز بازخوردهای مثبتی دریافت کرده است. مخاطبان و منتقدان نظرات سازنده‌ای داشتند و به‌نظرم استقبال در حد قابل‌قبولی بوده است.

وی درباره انگیزه نگارش کتاب توضیح داد: نخستین جرقه شکل‌گیری این کتاب از تجربه‌های خبرنگاری خودم آغاز شد، به‌ویژه در مواجهه با بحران‌ها و جنگ. وقتی جنگ اوکراین شروع شد، به‌نظرم رسید هر جنگی قصه‌ای در دل خود دارد که می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. برای من این جنگ فرصتی بود تا از زاویه‌ای انسانی‌تر به ماجرا نگاه کنم.

این خبرنگار و نویسنده با اشاره به خطرهای سفر به مناطق جنگی گفت: چنین سفرهایی همیشه با خطر همراه است؛ احتمال بازداشت، سرقت یا حتی بازنگشتن وجود دارد. در جریان سفرم به اوکراین با بسیاری از این موقعیت‌ها روبه‌رو شدم و همین تجربه‌ها بخشی از روایت کتاب را شکل داد.

او درباره یکی از تصاویر ماندگار در ذهنش افزود: در شرق اوکراین، منطقه خارکوف، با مردمی زندگی کردم که زیر بمباران به متروها پناه برده بودند. بسیاری از آن‌ها روس‌تبار بودند اما در خاک اوکراین زندگی می‌کردند. تصویر زندگی در آن شرایط سخت، برای من ماندگارترین خاطره آن سفر است.

هادیان در توضیح عنوان کتاب گفت: نام «خبرنگار دو دلاری» از یکی از یادداشت‌های من درباره سفری به سوریه گرفته شده است. در آن سفر برای ورود به منطقه جنگی مجبور شدم دو دلار رشوه بدهم و از همان اتفاق عنوان کتاب الهام گرفته شد. بعدها در روایت‌های اوکراین شباهت‌هایی میان آن دو تجربه دیدم و تصمیم گرفتم این عنوان را برای کتاب انتخاب کنم.

او درباره مرز میان حقیقت و روایت در کار خبرنگاری بیان کرد: این مرز بسیار ظریف و لغزنده است. در جنگ اوکراین چون وابستگی یا نزدیکی به هیچ‌یک از دو طرف درگیر نداشتم، روایت برایم ساده‌تر و واقعی‌تر بود. در مقایسه، مثلاً در سوریه یا عراق ما در موضع مشخصی بودیم و گاهی ناخواسته به یک‌سو نزدیک می‌شدیم. اما در اوکراین امکان مشاهده بی‌طرفانه‌تر فراهم بود و همین برایم جذاب بود.

وی درباره عملکرد رسانه‌ها در پوشش جنگ اوکراین گفت: بسیاری از رسانه‌های غربی نتوانستند بی‌طرف بمانند. چون بخشی از غرب درگیر مستقیم جنگ بود، پوشش خبری آن‌ها نیز جهت‌دار شد. برخی از خبرنگاران حتی درگیر عملیات روانی و تبلیغاتی شدند. از این جهت، می‌توان گفت تصویر ارائه‌شده از جنگ همیشه صادقانه نبود.

هادیان در ادامه درباره مفهوم بی‌طرفی توضیح داد: هیچ خبرنگاری کاملاً بی‌طرف نیست، چون هر کسی از زاویه فکری خاصی به جهان نگاه می‌کند. اما صداقت در روایت شدنی است. می‌توان منصف بود و واقعیت را همان‌گونه که هست منتقل کرد، بدون تحریف یا جانبداری آشکار. در برخی موضوعات مانند جنگ با اسرائیل موضع انسان روشن است، اما در مواردی که مرزها گنگ‌ترند، بی‌طرفی به معنای انصاف معنا پیدا می‌کند.

او درباره بازخوردهای اهالی قلم نسبت به اثر خود گفت:بیشتر واکنش‌ها مثبت بوده است. هرچند من نویسنده حرفه‌ای داستان نیستم و بیشتر در حوزه خبرنگاری فعالیت دارم، اما بازخوردهایی که از نویسندگان و منتقدان دریافت کردم، دلگرم‌کننده بود. برخی نقدها را نیز وارد می‌دانم و از آن‌ها در کارهای بعدی استفاده خواهم کرد.

هادیان درباره بخش‌هایی از واقعیت جنگ که کمتر در رسانه‌ها دیده می‌شود، اظهار کرد: در روایت‌های رسمی، مردم اوکراین کمتر دیده می‌شوند. چون سیاست رسانه‌ای ما اغلب بر روابط سیاسی متمرکز است، واقعیت زندگی مردم عادی در هر دو سوی جنگ کمتر بازتاب دارد. تلاش من در کتاب این بود که تصویر انسانی‌تری از رنج‌ها و مقاومت آن‌ها ارائه کنم.

وی در بخش دیگری از گفت‌وگو درباره هم‌زمانی تولید مستند با نگارش کتاب توضیح داد: در زمان نوشتن کتاب، هم‌زمان مشغول ساخت مستند هم بودم. این کار به متن آسیب زد چون ذهن میان تصویر و روایت در رفت‌وآمد بود. اگر دوباره چنین فرصتی پیش بیاید، فقط یکی از این دو را انجام می‌دهم تا تمرکز بیشتری روی روایت داشته باشم، هرچند ساخت مستند هم فرصت‌های تازه‌ای ایجاد می‌کند.

هادیان در پایان از کتاب تازه خود خبر داد و گفت:
کتاب جدیدم با عنوان اردک دیوانه به‌زودی منتشر می‌شود. این اثر مجموعه‌ای از روایت‌های مردمی و اجتماعی درباره جنگ دوازده‌روزه اسرائیل با ایران است که بخشی از آن در تهران و بخش‌هایی دیگر در چند استان کشور روایت می‌شود. این کتاب قرار است توسط انتشارات به‌نشر منتشر شود.