خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مرجان سیف الدین: شایان پسر ۸ ساله‌ای است که مصاحبه اش را با این جمله‌ها آغاز کرد، و ادامه داد: دوست دارم در جمع مهمانی‌ها و مدرسه مثل بقیه شعر بخوانم وهر وقت با مردم صحبت می‌کنم با صبر و حوصله ما را گوش و جواب ما را بدهند.

لکنت زیان این اختلال گفتاری در دوران کودکی بین سن ۳ تا ۵ سالگی خود را نشان می‌دهد اما آثار آن در صورت دیر درمان کردن می‌تواند تا بزرگسالی باقی بماند. این اختلال نه‌تنها بر توانایی گفتار فرد اثر می‌گذارد، بلکه اغلب تاثیرت عمیقی بر اعتمادبه نفس، تعاملات اجتماعی و حتی مسیر شغلی فرد دارد.

روایت آنان که سخت صحبت می‌کنند

ملیکا ۱۸ ساله است، با لبخندی آرام وارد صحبت می‌شود. او با لکنت خفیفی صحبت می‌کند که با تمرکز و تکنیک‌هایی که یاد گرفته، آن را تا حد زیادی کنترل می‌کند. وی داستانش را اینگونه روایت کرد: بخاطر لکنت زبانم همیشه در مدرسه گوشه گیر بودم و از طرف خانواده هم برای درمان حمایت نمی‌شدم وتنها معلم کلاس اولم، مرا بسیار همراهی کرد.

وی که خود را برای کنکور آماده می‌کند در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: مدتها بعد با نامه نگاری و پیگیری‌های مدرسه به مرکز گفتار درمانی خیریه‌ای معرفی و توانستم دوره درمان مقدماتی را به خوبی بگذرانم و در حال حاضر با درآمد شخصی ام در حال گذراندن درمان تکمیلی مهارت گفتار که وقفه افتاده بود هستم.

سارا که در حال حاضر کارمند یک فروشگاه زنجیره‌ای است و از نحوه برخورد سنتی خانواده اش در دوران کودکی و نوجوانی بارها در مصاحبه اش گلایه

می‌کرد ادامه داد: حمایت خانواده در پذیرش این شرایط بخصوص برای دختر، پشتوانه مالی و توجه به فرصت برای درمان از هر لحاظ بخصوص جنبه روانی در این موضوع بسیار تأثیر گذار است، چون وقفه در درمان پیامدهای خوبی را ندارد.

کارن پسر ۱۰ ساله‌ای است که به تازگی لکنت زبانش آغاز شده است، صبا ریاحی مادر او، با بیان اینکه در مرکز مشاوره هنوز علت این اتفاق معلوم نشده است افزود: برخی از اطرافیان با شوخی یا تقلید او را بیشتر خجالت زده می‌کنند در حالی که متوجه نمی‌شوند که این شوخی‌ها چه آسیب بزرگی به روحیه او می‌زنند.

وی حمایت کادر مدرسه را بسیار مثبت ارزیابی کرد اما در عین حال اضافه کرد: برخی از اولیا این همراهی را ندارد و گاهی معترض هیتند و خواسته شان این است که برای فرزندم معلم خصوصی بگیریم.

برچسب‌زنی و تمسخر

یکی از مهم‌ترین مشکلات اجتماعی، لکنت زبان‌ها نگرش منفی جامعه نسبت به آنها است.

زهرا حیدری روان شناس فعال در مراکز گفتار درمانی است، وی گفت: افراد دارای لکنت زبان اغلب با تمسخر، تقلید صدای گفتارشان، یا نادیده‌گرفته شدن در مکالمات مواجه می‌شوند، این برخوردها به‌شدت بر عزت‌نفس و اعتماد به‌نفس آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.

وی در گفتگو با خبرگزاری مهر افزود: تبعیض در آموزش و اشتغال بخصوص از دیگر مشکلات آنها ست که در بسیاری از موارد، لکنت زبان به مانعی برای ادامه تحصیل یا استخدام آنها تبدیل شده است.

حیدری با انتقاد از برخی کارفرمایان گفت: بسیاری از آنان با گذراندن مدت درمان تکمیلی توانستند به یک گفتگوی عادی بازگردند بنابراین نباید به خاطر این موضوع که قابل درمان است آنها را از کار منع کرد.

این روان شناس از انزوا و کاهش مشارکت اجتماعی در بین این افراد بخصوص در بین دختران یاد کرد و گفت: ترس از صحبت کردن در جمع، تجربه‌های منفی اجتماعی و عدم درک اطرافیان باعث شده است بسیاری از افراد دارای لکنت، از تعاملات اجتماعی فاصله بگیرندکه این امر منجر به انزوای اجتماعی، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی آنان شده است.

سمیرا اسلامی کارشناس گفتار درمانی در این باره گفت: سن آغاز لکنت از دو سال و نیم تا ۵ سالگی است واین اختلال در دوران کودکی بین دختران و پسران نیز تقریباً به یک نسبت است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: اما وقتی کودکان بزرگ می‌شوند، دختران بهبودی بیشتری دارند و پسران بیشتر به دریافت خدمات گفتاردرمانی نیاز پیدا می‌کنند به طوری که شیوع لکنت در سنین بزرگسالی در مردان دچار این اختلال نسبت به زنان، بیشتر است. درمان زودهنگام، کلید موفقیت است اسلامی با عنوان اینکه خانواده باید حمایتگر باشد و خود درمانی نکنند ادامه داد: مهم‌ترین نکته، شروع درمان در سنین پایین و پرهیز از فشار روانی است، و به دلیل آن که افراد دچار لکنت در گفتار خود دچار مشکل هستند ممکن است مشکلاتی نظیر کمبود اعتماد به نفس، انزوا و پرخاشگری در آنها بروز پیدا کند.

علت دقیق لکنت زبان معلوم نیست.

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد علت اصلی و مهم بروز اختلال لکنت هنوز معلوم نیست ولی در کودکان به میزان ۳۰ تا ۶۰ درصد جنبه ژنتیکی و درصد دیگر عوامل محیطی مثل ترس و بیماری است.

عباس کاشانی مقدم متخصص مغزو اعصاب در این باره گفت: لکنت زبان زمانی اتفاق می‌افتد که عضلاتی که برای صحبت کردن استفاده می‌کنید، در حین صحبت کردن به طور غیرقابل کنترلی تکان می‌خورند یا حرکت می‌کنند. وی افزود: این حالت، گفتار را مختل و باعث مکث، ادا شدن صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود واین عارضه بیشتر کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در هر سنی دیده شود.

کاشانی مقدم در گفتگو با خبرنگار مهر ادامه داد: فرد در شرایطی مانند پشت تلفن صحبت کردن، هیجان زدگی، خستگی، استرس و عجله یا تحت فشار بودن ممکن است لکنت زبانش بدتر شود.

وی در عین حال گفت: با این حال این افراد هنگامی که با خودشان حرف می‌زنند وآواز می‌خوانند یا به صورت هم صدا با دیگران می‌خوانند لکنت زبان ندارند و کودکان مبتلا به لکنت خفیف نیز، اغلب از لکنت زبان خود بی اطلاع هستند مگر آنکه در شرایط سخت قرار بگیرند و یا از آنها خواسته می‌شود صحبت کنند.

وی علائم لکنت زبان را با دشواری در شروع یک کلمه، عبارت یا جمله و طولانی کردن یک حرف یا صدا در یک کلمه عنوان کرد و ادامه داد : تکرار کردن یک صدا ،سکوت مختصر برای هجا یا کلمات خاص، مکث در یک کلمه ، اضافه کردن کلماتی مانند um هنگامی که گفتن کلمه‌ی بعد دشوار است از دیگر نشانه‌های لکنت زبان است.

کاشانی، تنش بیش از حد و حرکت صورت و اندام فوقانی برای فهماندن کلمه، اضطراب به هنگام صحبت کردن، ناتوانی در برقراری ارتباطی مؤثر را هم به علائم لکنت زبان اضافه کرد.

علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان

عباس کاشانی مقدم متخصص مغزو اعصاب گفت: لکنت در بزرگسالان شامل اختلال در گفتار است و مهمترین علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان ناشی از شوک عصبی است.

وی با توضیح اینکه اتفاق‌های دردناک ناگهانی، استرس روانی، عوامل عصبی، از جمله این موارد است، اضافه کرد: عوارض جانبی دارو، تومورها وضایعات مغزی، سکته، سوء مصرف مواد، عفونت‌های التهابی که ساختارهای گفتار را با خود درگیر می‌کند از دیگر علت‌های لکنت زبان در بزرگسالان است.

بهترین سن درمان، کودکی است

امیرمسعود موسوی پور متخصص آسیب شناسی گفتار درمانی، گفت: والدین با مشاهده نشانه‌های لکنت زبان که خود را ازسن دو سالگی تا ۵ سالگی نشان می‌دهد باید سریع برای درمان به مراکز گفتار درمانی مراجعه کنند تا شدت این اختلال کاهش یابد.

این مسئول مرکز درمانی گفتار درمانی ادامه داد: این اختلال در کودکان بهبودپذیرتر است و در افراد بزرگسال میزان بهبودی قدری کمتر است.

موسوی پور با بیان این که دریافت خدمات گفتاردرمانی به صورت حضوری در بهبود وضعیت درمان کودک تأثیر بیشتری دارد، خاطرنشان کرد: برگزاری جلسات حضوری از اجتناب کردن کودک در برخورد با سایرین می‌کاهد و ارتباط چشمی او با سایر افراد را افزایش می‌دهد.

وی گفت: مشکلات گفتاری لکنت ممکن است با چشمک زدن سریع، لرزش لب‌ها و فک، تیک صورت، تکان خوردن سر، قفل کردن مشت‌ها همراه باشد.

خدمات گفتاردرمانی نیازمند پوشش بیمه‌های پایه‌ای است

این متخصص گفتار درمانی درجواب خبرنگار مهر در مورد وضعیت پوشش بیمه‌ای گفتاردرمانی گفت: خدمات گفتاردرمانی تحت پوشش همه بیمه‌های پایه نیست چون برخی از سازمان‌های بیمه گر به علت هزینه‌ها تمایل زیادی به پوشش این خدمات نشان نداده‌اند اما برخی بیمه‌های تکمیلی آن را تحت پوشش قرار می‌دهند.

موسوی پور ادامه داد: هزینه‌ها بسته به نوع درمان آنها مانند صدا درمانی، زبان درمانی، مفصل درمانی، روان درمانی و درمان‌های تخصصی متفاوت است. وی با اشاره به اینکه مدت زمان گفتار درمانی بین ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت متغیر است عنوان کرد: تعداد جلسات به طور مستقیم روی هزینه درمان بیمار تأثیر می‌گذارد.

وی افزود: قیمت‌ها با توجه به رده سنی، خدمات گرفته شده از سوی مراکز دولتی و خصوصی، شرایط بیماری، امتیازات مرکز از نظر خدمات و درجه و کادر درمانی و مکان متغیر است و در این زمینه خیریه‌ها همکاری خوبی را دارند.

وی عنوان کرد: تعرفه‌ها از سوی نظام پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و هیئت دولت هرساله مشخص و از سوی انجمن گفتار درمانی به مراکز به شکل متمرکز ابلاغ می‌شود.

فعالیت انجمن‌ها و سمن‌ها

تعدادی از سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) در حوزه حمایت از افراد دارای لکنت فعالیت می‌کنند و درخواست آنان این است که خدمات درمانی به شکل گسترده‌تری این افراد را تحت پوشش قرار دهند.

سید علی مصطفوی، از خیرین سلامت در این باره گفت: خیریه‌ها و گروههای حمایتی لکنت زبان با برگزاری کارگاه‌ها، همایش‌ها و گروه‌های حمایتی در استان‌ها، نقش موثری در پرداخت هزینه‌های درمان و افزایش آگاهی و توانمندسازی این افراد دارند. ۰

و ی ادامه داد: آموزش و اطلاع رسانی عمومی در سال‌های اخیر باعث شده است تا حدودی افزایش آگاهی عمومی درباره لکنت زبان از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی افزایش یافته است با این حال، هنوز تا رسیدن به سطح مطلوبی از آگاهی و پذیرش اجتماعی، فاصله زیادی وجود دارد.

مصطفوی درباره دیگر چالش‌های موجود به نبود قوانین حمایتی خاص درمانی و نبود قوانین برای افراد دارای لکنت در حوزه اشتغال و آموزش، کمبود متخصصین گفتاردرمانی در مناطق محروم، کمبود برنامه‌های رسانه‌ای هدفمند برای کاهش انگ اجتماعی اشاره کرد.

وی ادامه داد: انتظار می‌رود با توجه به مشارکت‌های مردمی، دولت و مجلس در زمینه درمان خدمات مالی خاصی را در نظر بگیرند تا درمان به صورت کامل صورت بگیرد، چه بسا بسیاری از خانواده‌ها بخاطر هزینه‌ها درمان را نیمه کاره رها کردند.

افراد مشهوری که لکنت زبان داشتند

لکنت زبان هرچند بصورت کامل قابل درمان است، ولی برای افراد دارای پشتکار و با انگیزه هیچ گاه نتوانسته مانع پیشرفت آنها باشد و لکنت زبان در افراد مشهور نیز رواج زیاد داشته است.

در کشور ایران آماری از نام آوران مشخصی در این موضوع موجود نیست اما این افراد جزء مشهورترین‌ها در ایران هستند: امیر عباسی (مداح)، دکتر سعید (دکتری مکانیک دانشگاه تهران)، مجتبی شکوری و نجم الدین شریعتی (مجری و تهیه کننده).

و معروف ترین در دنیا: دموستن (سخنور مشهور یونانی)، ارسطو (فیلسوف)، اسحاق نیوتن (فیزیکدان وکاشف جاذبه زمین)، روآن اتکینسون (مستر بین)، وینستون چرچیل (نخست وزیر بریتانیا)، هرتیک روشن (بازیگر هندی)، جرج ششم پادشاه انگلیس، ویلت چمبرلن (بسکتبالیست معروف آمریکا)، تایگر ودز (نه سال پیاپی قهرمان گلف در دنیا)،نیکولوتار تالیا (مهندس نقشه کش اهل ایتالیا)، هاوارد بینگام (نویسنده مشهور آمریکائی و نویسنده زندگی نامه محمد علی کلی) و هارلی ارل (طراح ماشین جنرال موتور).

فیلم‌های معروف درباره لکنت زبان

فیلم سخنرانی پادشاه The King's Speech فیلمی بریتانیایی در ژانر درام و تاریخی به کارگردانی تام هوپر و نویسندگی دیوید سیدلر است که در ۲۰۱۰ اکران شد. کالین فرث نقش پادشاه آینده، جرج ششم را ایفا می‌کند که در بزرگسالی لکنت زبان پیدا کرده است و برای کنار آمدن با لکنت، به ملاقات با لیونل لوگ، درمانگر گفتار و زبان می‌رود و بعد از آن سخنرانی تاثیر گذاری را می‌کند.

فیلم لکنت

فیلم داستان پسربچه‌ای به نام رسول است که خواهرش به علت لکنت زبان مورد تمسخر همکلاسی‌هایش واقع می‌شود. به پیشنهاد معلم مدرسه به دنبال این است برای او کتاب‌های مختلف فراهم کند. در این راه وی با ماجراها و مشکلات مختلفی مواجه می‌شود، اما در نهایت موفق می‌شود با کمک یکی از پیرمردهای روستا که به کار حفر چاه و قنات اشتغال دارد، کتابهای زیادی را تهیه کند و از همین طریق برای روستا کتابخانه‌ای تأسیس نماید.

رتبه برتر گفتار درمانی ایران در منطقه

کشور ایران از لحاظ گفتار درمانی رتبه بالاتری را نسبت به سایر کشورهای منطقه دارد و در جهان نیز رتبه خوبی را در زمینه گفتاردرمانی دارد. پژوهش‌هایی که در گذشته انجام شده‎اند نشان می‌دهند که میزان افراد مبتلا به لکنت زبان در دنیا حدود ۷% از است که در هر جامعه تقریباً یک درصد افراد به لکنت مبتلا هستند و می‌توان گفت حدود ۸۰۰ هزار تا ۸۵۰ هزار نفر در ایران دچار لکنت هستند.

نگرش‌های منفی به افراد لکنت زبان را مثبت کنیم

لکنت زبان تنها یک اختلال گفتاری است، اما نگرش‌های منفی اجتماعی و نبود حمایت‌های ساختاری، آن را به یک مانع بزرگ در مسیر زندگی افراد تبدیل کرده است. با تقویت آگاهی عمومی، بهبود خدمات درمانی، تصویب قوانین حمایتی و تغییر نگرش فرهنگی، می‌توان جامعه‌ای فراگیر و برابر برای افراد دارای لکنت زبان ساخت جامعه‌ای که در آن، گفتار متفاوت به معنای ناتوانی نباشد.