به گزارش سلامت نیوز و به نقل از وب‌سایت تخصصی Psychologies، ناتوانی در حفظ تماس چشمی می‌تواند اطلاعات نادیده‌ای از وضعیت روانی و احساسی فرد فاش کند؛ از جمله اضطراب اجتماعی، عدم اعتماد به نفس و آسیب‌پذیری‌های درونی که شاید در ظاهر دیده نشوند.

پاسکال اَنگر، روانشناس بالینی، در گفت‌وگویی با مجله زنان عنوان کرده است که اجتناب از تماس چشمی در مکالمات، اغلب نشان‌دهنده تلاش ناخودآگاه فرد برای محافظت از خود در برابر قضاوت یا تحقیر است.

او توضیح داد:
«افراد خجالتی معمولاً به دلیل ترس از دیده‌شدن یا مورد قضاوت قرار گرفتن، از تماس چشمی اجتناب می‌کنند. این یک واکنش دفاعی است برای محافظت از عزت نفس یا پنهان‌کردن آسیب‌پذیری‌های شخصی.»

تربیت خانوادگی هم بی‌تأثیر نیست

به گفته انگر، عوامل فرهنگی و تربیتی نیز در شکل‌گیری این رفتار نقش مهمی دارند. در برخی خانواده‌ها به کودکان آموزش داده می‌شود که نگاه مستقیم به بزرگ‌ترها نشانه بی‌ادبی است. جملاتی مانند «سرت رو بنداز پایین وقتی باهات صحبت می‌کنم» ممکن است در ناخودآگاه کودک نهادینه شود و تا بزرگسالی ادامه یابد.

قطع تماس چشمی، یک زبان خاموش

از دیدگاه روانشناسی، تغییر ناگهانی جهت نگاه یا ناتوانی در حفظ تماس چشمی، می‌تواند نشانه‌هایی از اضطراب، خجالت یا تلاش برای پنهان‌کردن حقیقت باشد. این رفتارها معمولاً نوعی «اجتناب هیجانی» محسوب می‌شوند که فرد از طریق آن‌ها، از روبه‌رو شدن با احساسات دشوار فرار می‌کند.

چرا شناخت این رفتار مهم است؟

شناخت این علائم رفتاری می‌تواند به افراد کمک کند تا نه‌تنها در تحلیل روابط خود دقیق‌تر باشند، بلکه نسبت به احساسات پنهان خود نیز آگاهی بیشتری پیدا کنند. همچنین برای درمانگران و مشاوران، نحوه تماس چشمی، یک ابزار مهم برای درک لایه‌های عمیق‌تر شخصیت و عواطف مراجع است.
پرهیز از تماس چشمی، چیزی فراتر از نشانه‌ای از خجالت است. این رفتار می‌تواند آیینه‌ای از درون فرد باشد که ترس‌ها، زخم‌های قدیمی یا عادات تربیتی خاصی را بازتاب می‌دهد. در جهانی که ارتباطات انسانی بیش از همیشه اهمیت یافته، یادگیری زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی، کلید درک بهتر یکدیگر است.