به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، براساس آخرین تصاویر ماهواره‌ای و گزارش‌ها امروز دریاچه ارومیه در بحرانی‌ترین وضعیت خود طی دو دهه گذشته است، این درحالی‌است میلیاردها تومان طی سال‌های گذشته صرف احیای این دریاچه آب شور شده است. از سوی دیگر، به‌گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، هنوز تکلیف سال آینده برای احیای این دریاچه مشخص نیست.

سطح آب دریاچه ارومیه بیش از دو دهه است که روبه‌کاهش نهاده و خطر محو شدن این دریاچه آب شور بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. بااین‌حال به‌گفته رئیس سازمان محیط‌زیست، احیای این دریاچه در دستور اقدام کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه گرفته است.

«شینا انصاری»، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، در حاشیه نشست هیئت دولت گفت: «ریاست کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با معاون اول و دبیری آن با استانداری آذربایجان‌غربی است و سازمان محیط‌زیست یکی از اعضاست. وضعیت فعلی دریاچه ارومیه با اولویت در دستور اقدام این کارگروه است. سازمان برنامه‌وبودجه در بودجه سال آینده باید پاسخ دهد که در سال آینده بودجه‌ای برای احیای این دریاچه در نظر دارد یا خیر؟»

بودجه‌های بی‌نتیجه

در حالی انصاری در انتظار سازمان برنامه‌وبودجه است که تا سال ۱۴۰۲ مجموع بودجه‌های مصوب یا اختصاص‌داده‌شده به دریاچه ارومیه ۳۰ هزار میلیارد تومان بود، اما با این بودجه‌ها نیز این دریاچه نه‌تنها احیا نشد بلکه بر وسعت خشکی آن افزوده شد. «سمیه رفیعی»، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس، در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد هزینه‌های زیادی برای احیای دریاچه ارومیه صورت گرفته که بعضی از اسناد آن موجود و برخی دیگر ناموجود است، اما این هزینه‌ها نتیجه‌ای مطلوب را در پی نداشتند. «عمده هزینه‌ها صرف مطالعات تکراری و بی‌حاصل شد و در عمل آنچه می‌بایست رخ‌ می‌داد، رخ نداد.»

به‌گزارش ایلنا به‌گفته رفیعی، اصولاً برای دریاچه ارومیه نخست باید برنامه جامع حفاظت طراحی می‌شد و بعد به‌دنبال احیای آن می‌بودیم؛ این نکته مهمی است. اصول و استانداردهای لازم در برنامه حفاظت و برنامه احیا تفاوت‌هایی دارند که مورد توجه قرار نگرفت.

در سال ۱۴۰۱ اعتبار اختصاص‌یافته برای احیای دریاچه ارومیه پنج هزار میلیارد ریال بود، در سال ۱۴۰۲ نیز پیش‌بینی اعتبار دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومانی برای این دریاچه وجود داشت.

در بهمن‌ماه ۱۴۰۲ «جلال محمودزاده»، نایب‌رئیس هیئت تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی وقت، درباره احیای دریاچه ارومیه بیان کرد: «ستاد احیای دریاچه ارومیه از بدو تأسیس تا کنون علاوه‌بر کمک‌های بین‌المللی، اعتبارات فراوانی دریافت کرده است، حدود شش هزار میلیارد تومان اعتبارات دولتی در اختیار این ستاد قرار گرفته است.»

او افزود: «قرار بود ستاد احیای دریاچه ارومیه با هزینه‌کرد اعتبارات براساس نقشه ۱۰ساله کاهش تراز آبی دریاچه ارومیه که از سال ۱۳۷۴ و با شیب متوسط ۴۰ سانتی‌متر در هر سال آغاز شد، در درجه اول طی هشت سال برنامه احیا، به تراز ۱۲۷۴.۱ متر برسد، اما نتیجه آن شد که در حال حاضر بخش عظیمی از دریاچه ارومیه خشک شده و بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب آب نسبت به دوره‌های پرآبی کاهش یافته است.»

به‌گفته او، تصمیمات ستاد احیای دریاچه ارومیه غیرفنی بوده است و صرفاً بر مبنای بالا بردن تراز آبی دریاچه ارومیه به هر قیمتی حتی ضایع شدن حق و حقوق کشاورزان استان‌های آذربایجان‌های شرقی و غربی و کردستان و معیشت مردم استان‌های همجوار مدنظر بوده است.

محمودزاده همچنین تأکید کرد: «شائبه‌های سوءاستفاده‌های مالی، قانون‌شکنی و دورزدن قوانین مجلس صرف اعتبارات ستاد احیا در موارد غیرضرور و خارج از وظایف قانونی و برخلاف موافقتنامه‌ها و هزینه‌کرد اعتبارات در مأموریت‌ها، همایش‌ها و سفرهای خارجی اعضای ستاد و پروژه‌های ناموفق از جمله موارد مدنظر است که باعث کلید خوردن این تفحص شده بود.»

چندسال پس از این انتقادات در مورد بودجه‌های مصوب و اختصاص‌یافته برای دریاچه ارومیه درحالی‌است که به‌گفته انصاری مشخص نیست که آیا بودجه جدیدی برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص داده می‌شود یا خیر از آن گزارش‌ها و تصاویر ماهواره‌ای اخیر نشان می‌دهد در حال حاضر دریاچه ارومیه، در بحرانی‌ترین وضعیت خود طی دو دهه گذشته قرار دارد. تراز سطح آب این دریاچه اکنون حدود یک‌هزار و ۲۷۰ متر از سطح دریا گزارش شده است که نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ سانتی‌متر کاهش نشان می‌دهد. براساس داده‌های رسمی، حجم آب موجود در دریاچه به حدود نیم میلیارد مترمکعب رسیده و مساحت آبی آن کمتر از ۶۰۰ کیلومتر مربع برآورد می‌شود؛ این درحالی‌است که برای رسیدن به تراز اکولوژیک، سطح آب باید در حدود یک‌هزار و ۲۷۴ متر قرار گیرد.

در بسیاری از مناطق جنوبی و مرکزی دریاچه، بستر سابق آن به شوره‌زار تبدیل شده و تنها بخش‌های شمالی هنوز دارای پهنه‌های محدود آبی هستند. برخی منابع بین‌المللی اعلام کرده‌اند سطح آب به حدی کاهش یافته است که دیگر در برخی نقاط قابل اندازه‌گیری نیست.

آنچه مشخص است دریاچه ارومیه که زمانی بزرگ‌ترین دریاچه شور خاورمیانه بود، امروز در آستانه‌ ناپدید شدن قرار دارد؛ روند کاهش سطح آب و ناکامی طرح‌های احیا نشان می‌دهد که بحران مدیریت منابع آب، از خشکسالی پیشی گرفته و احیای واقعی بدون اصلاح الگوی مصرف محقق نمی‌شود و عملاً بودجه‌های اختصاص‌داده‌شده نیز بی‌فایده خواهد بود.