خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: قاچاق چوب، تهدید خاموش برای جنگل‌های هیرکانی، سال‌هاست آرام و بی‌صدا ریشه‌های سبز شمال را نشانه رفته است.

غرب مازندران به الگویی در کاهش تخلفات جنگلی تبدیل شده است؛ آن هم نه فقط با نیروی انتظامی و قضائی، بلکه با همراهی خود مردم.

کاهش ۵۷ درصدی قاچاق چوب در این منطقه، حاصل یک تغییر رویکرد استراتژیک و میدان‌داری جوامع محلی در حفاظت از منابع طبیعی است.

با وجود اعلام کاهش محسوس در آمار قاچاق چوب در غرب مازندران، بررسی‌های میدانی خبرنگار مهر نشان می‌دهد این پدیده همچنان یکی از تهدیدات جدی برای پایداری جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شود.

نمی‌گذاریم جنگل از بین برود

یکی از اهالی روستای ناتر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: چوب‌برها وقتی ببینند مردم با آن‌ها همکاری نمی‌کنند، جرأت نمی‌کنند وارد منطقه شوند.

وی اظهار کرد: ما خودمان از این جنگل‌ها زندگی می‌گیریم و نمی‌گذاریم از بین بروند و لازم است با سودجویان مقابله شود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که علاوه بر مسیرهای رسمی، قاچاقچیان به روش‌های جدید و پنهان برای انتقال چوب‌های غیرمجاز روی آورده‌اند؛ مسیری که مقابله با آن نیازمند عزم ملی، اصلاح قوانین و ارتقا فناوری‌های نظارتی است.

شگردهای تازه، مسیرهای قدیمی

در گفتگو با برخی از مأموران یگان حفاظت منابع طبیعی، مشخص شد که قاچاقچیان چوب پس از برخوردهای قانونی شدیدتر، شیوه‌های خود را تغییر داده‌اند.

یکی از مأموران که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار مهر گفت: دیگر کمتر کسی با کامیون آشکارا چوب حمل می‌کند، حالا انتقال شبانه، استفاده از خودروهای سبک‌تر و حتی استتار چوب‌ها در زیر بارهای قانونی، روش‌های رایج شده‌اند.

وی افزود: در برخی موارد، افراد محلی ناآگاه به دلیل مشکلات معیشتی، در این چرخه سهیم می‌شوند؛ این یک هشدار است که مسئله فقط محیط‌زیستی نیست، بلکه اجتماعی هم هست.

۲۱۰ قاچاقچی چوب دستگیر شدند

سرهنگ صادق مرادی، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی غرب مازندران، با اشاره به اقدامات اخیر در حوزه مبارزه با قاچاق چوب و تخریب منابع طبیعی گفت: طی یک سال گذشته، میزان قاچاق چوب در منطقه ۵۷ درصد کاهش یافته و ۲۱۰ نفر از متخلفان در این حوزه دستگیر و به مراجع قضائی معرفی شده‌اند.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در بسیاری از موارد با شبکه‌های سازمان‌یافته قاچاق چوب مواجه هستیم، افزود: قطع درختان اغلب به صورت گروهی و سازمان‌دهی‌شده انجام می‌شود که برخورد با این شبکه‌ها در اولویت قرار دارد.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی غرب مازندران از فعالیت بیش از ۷ هزار نفر همیار طبیعت در سطح منطقه خبر داد و گفت: این افراد که اغلب از ساکنان بومی و حاشیه‌نشین جنگل‌ها هستند، در مقابله با حریق، جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و افزایش آگاهی عمومی نقش مؤثری ایفا می‌کنند.

آمارها کاهش را نشان می‌دهند، اما واقعیت چیست؟

اگرچه فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی غرب مازندران از کاهش ۵۷ درصدی قاچاق چوب در سال جاری خبر داده است، اما فعالان محیط زیست معتقدند بخشی از تخلفات از آمار رسمی دور مانده‌اند.

یک کنشگر محیط زیست در منطقه کلاردشت می‌گوید: کاهش قاچاق ثبت‌شده به معنای توقف تخریب نیست. خیلی از مسیرهای دسترسی به جنگل‌ها هنوز بدون نظارت جدی رها شده‌اند و تا زمانی که مشارکت مردم تقویت نشود، نمی‌توان از توقف واقعی حرف زد.

محمد اسدی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه قانون باید بازدارنده باشد، نه دلسوز متخلفان افزود: خلأهای قانونی یکی از عوامل تکرار قاچاق است.

وی افزود: در بسیاری از موارد، قاچاقچیان پس از دستگیری با وثیقه آزاد شده و حتی دوباره به کار خود بازمی‌گردند.

وی تأکید کرد: متأسفانه در برخی پرونده‌ها، برخوردهای قضائی به اندازه کافی بازدارنده نیست. این مسئله باعث تکرار جرم و حتی جسورتر شدن متخلفان می‌شود.

بررسی‌ها از وضعیت مناطق جنگلی مازندران نشان می‌دهد که مقابله با قاچاق چوب تنها با استفاده از ابزارهای انتظامی امکان‌پذیر نیست.

چند راهکار که بارها در جلسات کارشناسی مطرح شده، اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند، شامل: نصب دوربین‌های حرارتی در مسیرهای حساس جنگلی، ساماندهی شغلی جوامع حاشیه‌نشین برای کاهش انگیزه مالی ورود به قاچاق، افزایش تعداد نیروهای یگان حفاظت در نواحی پرخطر، همکاری مؤثرتر بین قوه قضائیه، منابع طبیعی و پلیس امنیت اقتصادی، شفاف‌سازی روند صدور مجوزهای بهره‌برداری قانونی از چوب.

قطع درختان خط قرمز منابع ملی است

علی باقری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران، با صراحت اعلام کرد: قطع درختان و تصرف اراضی ملی، خط قرمز دستگاه‌های متولی منابع طبیعی و قضائی استان است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تأکید بر قاطعیت در برخورد با متخلفان اظهار داشت: بلافاصله پس از دریافت گزارش‌های مربوط به قطع غیرقانونی درختان، با هماهنگی دستگاه قضائی و حضور نیروهای یگان حفاظت و پلیس امنیت اقتصادی، اقدامات شناسایی و پیگیری آغاز شده است.

باقری با اشاره به حساسیت بالای افکار عمومی نسبت به این موضوع افزود: طبیعت‌دوستان ما حق دارند نگران باشند. این منابع، متعلق به همه مردم ایران و نسل‌های آینده است. ما قول می‌دهیم که با تمام توان، با این گونه تخلفات برخورد کنیم و اجازه تکرار آن را ندهیم.

جنگل‌های شمال، به‌ویژه در استان مازندران، نه فقط میراث طبیعی ایران بلکه بخشی از ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی جهانی محسوب می‌شوند. مقابله با قاچاق چوب در این مناطق، نیازمند فراتر رفتن از اقدامات فصلی و آماری است.