به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین کارگاه از سلسله کارگاه‌های آموزشی «لذت‌های کنشگری در کار با کودکان و نوجوانان» با موضوعات بازی، قصه‌سازی با کلاژ رنگی، تقویت خیال‌انگیزی و فانتزی‌سازی در ادبیات کودک و نوجوان، ویژه‌ مربیان، تسهیل‌گران، ترویج‌گران کتاب و کتابداران کودک و نوجوان، روز پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ با حضور جمال‌الدین اکرمی، نویسنده و مدرس باسابقه کارگاه‌های کودک و نوجوان حوزه کودک و نوجوان، در حیاط سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

اکرمی در آغاز کارگاه با خوش‌آمدگویی به شرکت‌کنندگان، که از میان مربیان، ترویج‌گران کتاب، تسهیل‌گران، معلمان، نویسندگان و فعالان حوزه کودک و نوجوان از مراکز و انجمن‌های مختلف گرد هم آمده بودند، گفت: در این نشست از بازی و دست‌ورزی و خلاقیت آغاز می‌کنیم و بعد به دنیای فانتزی در ذهن کودک می‌رویم؛ جایی که برای بسیاری از ما هنوز ناشناخته است. در نهایت هم به ادبیات می‌رسیم که مادر همه‌ این حوزه‌هاست.

اکرمی از همان ابتدا فضای رسمی کلاس را به محیطی پویا و شاد تبدیل کرد. شرکت‌کنندگان با دعوت او به فعالیت جسمانی و بازی‌های حرکتی، کارگاه را با نوعی ورزش صبحگاهی که ترکیبی از ورزش و اشکال فانتزی و انتزاعی بود آغاز کردند. اکرمی در این بخش تأکید کرد: مربی کودک اول باید خودش بازی کند و فعالیت را از درون تجربه کند تا بتواند با کودک ارتباطی واقعی برقرار کند. نمی‌شود خشک نشست و از بچه‌ها خواست بازی کنند.

از مباحثه تا ریتم، موسیقی، حرکت

در ادامه شرکت‌کنندگان به گروه‌های شش‌نفره تقسیم شدند و هر گروه مأمور شد تا درباره یکی از شیوه‌ها و نظریه‌های آموزشی یا تربیتی، از مونته‌سوری تا روسو، ماکارنکو، راجر و گاردنر، تحقیق و سپس با افراد همان گروه درباره یافته‌های خود گفت‌وگو کند. سپس نمایندگان گروه‌ها یافته‌های خود را در قالب ارائه‌های کوتاه و تعاملی با دیگران به اشتراک گذاشتند. اکرمی در توضیح این شیوه گفت: هدف ما یادگیری از طریق کنش است، نه شنیدن سخنرانی. من نمی‌خواهم مدرس باشم، بلکه راهنما هستم تا شما تجربه کنید، بپرسید و بعد آنچه که باید را بسازید.

بخش دوم کارگاه پس از استراحت با ترانه‌خوانی گروهی و ساخت موسیقی با کمک حرکات بدن ادامه یافت. شرکت‌کنندگان با کف‌زدن و کوبیدن پا، ریتمی جمعی ایجاد کردند و اکرمی توضیح داد: موسیقی به ما و بچه‌ها ریتم زندگی را یاد می‌دهد؛ اینکه چطور کارهایمان را با هماهنگی پیش ببریم و در تعادل بمانیم. در کار با کودک، مشارکت و ساختن ریتم‌های مشترک اهمیت زیادی دارد.

حرکت از رئال به سمت فانتزی

در بخش پایانی، اکرمی به موضوع «حرکت از رئال به سمت فانتزی» در ذهن کودک پرداخت و توضیح داد که مربیان باید بیاموزند چگونه از دنیای واقعی به دنیای خیال کودکان عبور کنند. او از شرکت‌کنندگان خواست در گروه‌های جدید، حوزه‌هایی چون هنر، معماری، موسیقی، نمایش، باله و اپرا را بررسی کنند و درباره خاستگاه یا چهره‌های شاخص هر هنر گفت‌وگو کنند و نتیجه را از طریق ارائه با سایر شرکت کنندگان به اشتراک بگذارند. سپس با آموزش عملی «کلاژ» به‌عنوان ابزاری برای تقویت تخیل و مهارت‌های دست‌ورزی، کارگاه رنگ و جنبش تازه‌ای گرفت. در پایان، بازی‌های گروهی و نوستالژیکی چون «خاله بزغاله» و فوتبال فضای کارگاه را پر از خنده و تحرک کرد.

اکرمی درباره هدف برگزاری این کارگاه‌ها گفت: اغلب مربیان و فعالان حوزه کودک با تئوری‌ها سروکار دارند، اما کودک سخنرانی نمی‌فهمد؛ او عمل، بازی و تجربه را می‌فهمد. کنشگری یعنی فعالیتی دوسویه میان مربی و کودک؛ جایی که یادگیری از مسیر تعامل و تجربه می‌گذرد، نه از گفتار یک‌طرفه. ما قصد داریم در این کارگاه‌ها یاد بگیریم مربیِ فعال باشیم، نه ناظر.

او بخش فانتزی را نیز چنین توضیح داد: کودک با فانتزی زندگی می‌کند. برای مثال وقتی او چوبی را شبیه به یک اسب می‌بیند، از جهان واقعی وارد جهانی دیگر به نام فانتزی شده است. مربیان ما باید این فاصله را بشناسند و بتوانند با ابزارهایی چون موسیقی، نمایش، معماری و نقاشی به این جهان نزدیک شوند. این نخستین کارگاه در واقع پیش‌درآمدی بود برای جلسات بعدی که به تفصیل به ترکیب موسیقی و نمایش و سایر هنرها برای ورود به جهان فانتزی کودکان اختصاص خواهد داشت.

چکیده‌ پنجاه سال کار با کانون پرورش فکری

اکرمی در پایان با اشاره به پنجاه‌سال تجربه‌اش در حوزه کودک و نوجوان گفت: این کارگاه‌ها چکیده‌ پنجاه سال کار من با کانون پرورش فکری است. من از مربی‌ها یاد گرفته‌ام و حالا می‌خواهم آنچه آموخته‌ام را دوباره به جامعه مربیان برگردانم و به تمام افرادی که با کودکان کار می‌کنند بیاموزم که تا وقتی خودمان کودک نشویم، نمی‌توانیم با کودک کار کنیم.

جلسات بعدی مجموعه کارگاه‌های «لذت‌های کنشگری در کار با کودکان و نوجوانان» به‌زودی اطلاع‌رسانی خواهد شد. علاقه‌مندان می‌توانند اخبار و زمان برگزاری این کارگاه‌ها را از طریق پایگاه اطلاع رسانی خانه کتاب و ادبیات ایران دنبال کنند.