به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اقدام اخیر وزارت دادگستری ترکیه درباره حکم دادگاه حقوق بشر اروپا (ECHR)، سیاستمداران کُرد ترکیه را با یک شوک بزرگ روبرو کرد. چرا که در آخرین دقایق، وزیر دادگستری به دستور اردوغان، نامه‌ای برای دادگاه حقوق بشر فرستاد و به تصمیم این دادگاه برای ضرورت آزادی صلاح الدین دمیرتاش اعتراض کرد.

این در حالی بود که حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها یا دمپارتی به عنوان مهمترین نهاد اقماری پ.ک.ک در پارلمان ترکیه، خود را مهیا کرده بود تا برای آزادی دمیرتاش، جشن بگیرد.

دمیرتاش، 9 سال پیش و در دورانی که رهبری حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) را بر عهده داشت، به اتهام اقدام علیه امنیت ملی ترکیه دستگیر و با بالگرد به زندان منتقل شد.

وزارت دادگستری ترکیه اعلام کرده که دمیرتاش، با فراخواندن کردها به کوچه و خیابان در اعتراض به جنایات داعش در شهر کردنشین کوبانی سوریه، فضای ملتهبی در چند شهر به وجود آورده که باعث درگیری بین مردم و پلیس و مرگ چند تن از شهروندان شده است. اما واقعیت این است که زندانی شدن دمیرتاش و بسیاری از رفقای او، نتیجه و معلول شکست مذاکرات صلح 2014 بین ترکیه و پ.ک.ک بود. 

دادگاه حقوق بشر اروپا، در آغاز، استدلال ترکیه را پذیرفت که بازداشت و دستگیری دمیرتاش بر اساس سوءظن معقول بوده است. با این حال، دیوان عالی حکم داد که دلایل ارائه شده در تصمیمات قضایی که بازداشت او را تمدید کرده، برای توجیه ادامه بازداشت او کافی نیست.

از ترکیه خواسته شد تا در اسرع وقت اقداماتی را برای پایان دادن به بازداشت دمیرتاش انجام دهد، مگر اینکه دلایل یا شواهد جدیدی ارائه شود که ادامه بازداشت او را توجیه کند. دادگاه عالی با حکم 17 قاضی نهایتاً ترکیه را محکوم و اعلام کرد که باید مبلغ 60 هزار و 400 یورو خسارت به دمیرتاش پرداخت شود، ولی ترکیه این حکم را نپذیرفته است. 

با اقدامی که حالا وزارت دادگستری ترکیه انجام داده، دمیرتاش برای مدتی طولانی در زندان باقی خواهد ماند. آن هم در شرایطی که این روزها، حتی خبر احتمال آزادی عبدالله اوجالان رهبر گروه منحله پ.ک.ک، در رسانه‌های ترکیه مطرح شده است.

به همین خاطر بسیاری از فعالان سیاسی کُرد می‌پرسند: آیا منطقی است که اوجالان به عنوان مهمترین چهره پرونده پ.ک.ک آزاد شود، اما دمیرتاش که قبلاً نماینده پارلمان و نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود در زندان بماند؟ پاسخ برخی از تحلیلگران چنین است: موضوع آزادی دمیرتاش، پیچیده‌تر از آن است که تنها به دادگاه حقوق بشر اروپا و سرنوشت اوجالان ربط پیدا کند.

پروفسور احمد اوزر جامعه‌شناس کُرد و از سران حزب جمهوری خلق درباره وضعیت دمیرتاش می‌گوید: «در شرایطی که اردوغان در پارلمان سیاستمداران و نمایندگان کُرد را در آغوش می‌گیرد و سخن از صلح و خلع سلاح در میان است، منطقی نیست که دمیرتاش همچنان در زندان بماند. این دهن کجی به مقدمات و بدیهیات روند صلح است».

چنگیز چاندار از نمایندگان پارلمان ترکیه گفته است: «دادگاه حقوق بشر اروپا برای تجدیدنظر، تا 8 اکتبر به ترکیه فرصت داده بود. انتظار می‌رفت در چهارچوب مذاکرات صلح، وزارت دادگستری ترکیه از این مهلت استفاده نکند و عملاً حکم دادگاه اروپا را اجرا کند. اما در آخرین دقایق، اعتراض خود را اعلام و درخواست تجدیدنظر کرد. چنین چیزی تنها یک معنی دارد: سوءنیت. آری دولت سوء نیت دارد و خواهان صلح و توافق نیست».

دو دلیل مهم برای تداوم حبس دمیرتاش

صلاح الدین دمیرتاش را می‌توان از معدود سیاستمداران کُرد ترکیه دانست که با دیدگاه‌های دموکراتیک خود، اعتماد بسیاری از شهروندان ترک را نیز جلب کرده و به عنوان فردی شناخته می‌شد که محوریت برادری کردها و ترک‌ها را به عنوان یک اصل اخلاقی پذیرفته است. در نتیجه محبوبیت او در جامعه ترکیه، نه تنها برای رجب طیب اردوغان، بلکه برای عبدالله اوجالان رهبر پ.ک.ک و فرماندهان این گروه در کوهستان قندیل، تبدیل به دغدغه و نگرانی شد.

حتی در یک مقطع کوتاه، بین دمیرتاش و سران پ.ک.ک جدل لفظی روی داد و او به مدت دو هفته، سیاست را رها کرد و از تمام مسئولیت‌های خود، فاصله گرفت. ولی با وساطت برادرش نورالدین که مدت‌هاست به شاخه نظامی پ.ک.ک پیوسته دوباره به حزب بازگشت. 

بازگشت دمیرتاش به حزب و سخنرانی‌های آتشین و اثرگذار او در میادین، بخش کثیری از جوانان و نخبگان کُرد را جلب کرد. اما فرماندهان پ.ک.ک، همچنان معتقد بودند که محبوبیت او نمایندگانی نظری لیلا زانا و دیگران باعث می‌شود که یک جناح سیاستمدار در پارلمان و شهرها، به عنوان فعالان سیاسی کُرد، چنان تاثیر و اعتباری پیدا کنند که جایی برای اوجالان و فرماندهان شاخه نظامی پ.ک.ک باقی نمانَد.

امسال یکی از روزنامه نگاران مشهور ترکیه اسنادی منتشر کرد که نشان می‌داد، عبدالله اوجالان در زندان ایمره آلی و در گفتگو با وکلای خود، انتقادات تندی از دمیرتاش کرده است. 

دومین دلیل برای تداوم حبس دمیرتاش، خطای سیاسی مشهور او درباره اردوغان است. او در یک سخنرانی میدانی در جمع صدها هزار نفر از طرفداران حزب خود، سه بار پشت سر هم، خطاب به اردوغان تکرار کرد: «اجازه نمی‌دهیم تو رئیس شوی».

این سخن دمیرتاش، خشم اردوغان را برانگیخت و به موضوعی برای یک جدل و تنش بی‌پایان تبدیل شد. اهمیت این نکته در آن است که اردوغان، حتی از روزنامه نگارانی که در سالیان دور از او انتقاد کرده بودند، انتقام گرفته است.

به عنوان مثال، یک مجموعه رسانه‌ای بزرگ و مشهور بخش خصوصی ترکیه که 25 سال پیش از او انتقاد و اعلام کرده بود «شهردار استانبول که سهل است، اردوغان کدخدای یک روستا هم نخواهد شد»، مجبور به حساب پس دادن شد.

در نتیجه در شرایط فعلی، به روشنی می‌توان گفت که آزاد شدن دمیرتاش و افرادی نظیر او، رویدادی نیست که از جانب اردوغان و اوجالان، از آن استقبال شود. چرا که اردوغان ترجیح می‌دهد سیاستمداران دیگری در میدان حضور داشته باشند که محبوبیت بالایی نداشته باشند و اوجالان نیز به فکر آن است که پس از آزادی از زندان، در جزیره ایمره آلی، عملاً یک دفتر ارتباطات سیاسی در اختیار داشته باشد و تحولات سیاسی مربوط به کردها، با محوریت تصمیمات خود او پیش برود، نه دیگران.
انتهای پیام/