خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها- ریحانه شهبازی: «دیگه نامه‌ای برای تحویل نداریم، همه بسته‌ست!» این را رضا اسماعیلی، یکی از پستچی‌های باسابقه خیابان نشاط اصفهان می‌گوید. او نزدیک به پانزده سال است در اداره پست کار می‌کند و حالا روزانه بیش از صد مرسوله را تحویل می‌دهد.

او می‌گوید: «قبلاً بیشترِ روز صرف چند خیابون می‌شد و وقت سلام و احوال‌پرسی هم داشتیم. حالا از صبح تا غروب فقط باید بسته تحویل بدیم. یه روز کاری معمولی برای ما، شبیه مسابقه‌ست.»

زندگی پستچی‌ها در سال‌های اخیر دگرگون شده است؛ روزهایی که با تحویل چند نامه و گفت‌وگویی کوتاه با همسایه‌ها می‌گذشت، جایش را به مسیرهای طولانی، بسته‌های سنگین و ساعت‌های فشرده داده است. حالا پستچی‌ها با گوشی‌های هوشمند، کدهای رهگیری و نقشه‌های دیجیتال سر و کار دارند و از خانه‌ای به خانه دیگر می‌روند تا سفارش‌های آنلاین مردم را تحویل دهند. گرمای تابستان، سرمای زمستان، ترافیک و زنگ‌های بی‌پاسخ بخشی از واقعیت روزمره‌شان شده، اما هنوز لبخندِ تحویل یک بسته به‌موقع یا تشکر صمیمی یک مشتری، برایشان معنای همان نامه‌های قدیمی را دارد؛ نشانه‌ای از تداوم اعتماد در دنیایی که همه چیز در آن دیجیتال شده است.

در واقع طی چند سال گذشته به‌ویژه پس از شیوع کرونا و رشد پرشتاب فروشگاه‌های اینترنتی، نقش شبکه‌ی پستی و کارکنان توزیع (پستچی‌ها، پیک‌ها و کارگران لجستیک) به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. تقاضای بیشتر برای تحویل کالا، نیاز به سرعت و رصد مرسولات و فشار زمان‌بندی باعث شده چهره‌ی کار پستچی‌ها دگرگون شود؛ از توزیع نامه به تحویل روزانه‌ی صدها بسته کوچک و بزرگ. این تحولات هم فرصت‌هایی اقتصادی و فناوری ایجاد کرده و هم چالش‌های عملیاتی و رفاهی برای پستچی‌ها پدید آورده‌اند.

افزایش حجم مرسولات، کمبود نیرو

در سال‌های اخیر، آمار شرکت ملی پست نشان می‌دهد حجم مرسولات در اصفهان بیش از ۲۵ درصد افزایش یافته است. مدیران پستی استان این رشد را نتیجه رونق فروشگاه‌های اینترنتی و سفارش‌های بین‌شهری می‌دانند، اما همزمان از کمبود نیرو و فشار کاری کارکنان نیز سخن می‌گویند.

در این راستا یکی از کارشناسان پست اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: زیرساخت فنی رشد کرده، اما نیروی انسانی به تناسب آن زیاد نشده. بعضی از مناطق هنوز با همان تعداد پستچی قدیمی کار می‌کنند در حالی که حجم بسته‌ها دو برابر شده.

چالش‌های روزمره؛ از ترافیک تا آدرس‌های اشتباه

احمد عباسی، پستچی ناحیه ملک‌شهر، می‌گوید مشکل اصلی، پیدا کردن آدرس‌های دقیق است: مردم توی آدرس، فقط می‌نویسن کوچه فلان، خونه روبه‌روی درخت کاج! گاهی باید چند بار زنگ بزنیم تا پیداشون کنیم. اگر کسی جواب نده، بسته برمی‌گرده و روز بعد دوباره باید ببریمش. همین باعث میشه وقت زیادی تلف بشه.

او از نبود تجهیزات کافی هم گلایه دارد: «موتورامون قدیمیه، بیمه‌مون کامل نیست، و بعضی وقتا مجبوریم بسته‌های سنگین رو چند طبقه بالا ببریم.»

پستچی‌ها؛ در خط مقدم اعتماد مردم

با وجود فشار کاری، بسیاری از پستچی‌ها هنوز این شغل را با عشق انجام می‌دهند. سعید قربانی، یکی از پستچی‌های اصفهان که در ناحیه مرکزی فعالیت دارد، می‌گوید: وقتی مردم با لبخند بسته‌شونو تحویل می‌گیرن، خستگی در میره. یه جور اعتماد بین ما و مردم شکل گرفته که سرمایه‌ی اصلی پسته. هر روز ما، پر از دیدارهای کوتاه و واقعی با آدم‌هاست.

تحول و فرصت‌های نو

رشد تجارت آنلاین البته مزایای اقتصادی هم داشته است. محسن رضوی، کارشناس حوزه لجستیک در اصفهان، معتقد است که پستچی‌ها اولین حلقه در زنجیره اعتماد خرید اینترنتی هستند. افزایش مرسولات باعث شده شرکت پست به سمت هوشمندسازی برود، از سامانه رهگیری تا صندوق‌های خودکار. این تغییرها در بلندمدت به نفع کارکنان هم هست، چون بهره‌وری را بالا می‌برد و فشار فیزیکی را کم می‌کند.

پیشنهادها و نگاه آینده

پستچی‌ها می‌گویند اگر تعداد نیروها افزایش پیدا کند، آدرس‌دهی دقیق‌تر شود و وسایل نقلیه به‌روز شوند، کیفیت کار و آرامش کاری بازخواهد گشت. بسیاری از آنان خواهان بیمه بهتر، تجهیزات ایمنی و برنامه‌های حمایتی هستند.

به گفته‌ی یکی از مدیران اداره پست اصفهان، طرح‌هایی مانند «جی‌نف» (کد مکان ملی) و نصب صندوق‌های هوشمند شهری در حال اجراست تا توزیع سریع‌تر و دقیق‌تر شود.

زندگی پستچی‌های اصفهان، آینه‌ای از دگرگونی سبک زندگی مردم در عصر دیجیتال است. از نامه‌های دست‌نویس تا بسته‌های اینترنتی، راه دور و دراز ارتباطات هنوز به دستان پستچی‌ها گره خورده است؛ تنها تفاوت اینجاست که حالا وزن این ارتباط، سنگین‌تر از همیشه شده است.

حال باید گفت که پستچی‌های امروز در میانه‌ی دو جهان ایستاده‌اند؛ دنیای کاغذ و مهر و پاکت، و دنیای دیجیتال و سرعت و کد رهگیری. اگرچه فشار کاری، کمبود نیرو و فرسودگی وسایل گاهی بر دوششان سنگینی می‌کند، اما آن‌ها همچنان حلقه‌ی زنده‌ی ارتباط میان انسان‌ها و فناوری‌اند. آینده‌ی پست در گروی توجه بیشتر به رفاه، امنیت و آموزش این قشر است؛ چرا که در عصر خریدهای مجازی، هنوز هیچ سامانه‌ای نتوانسته جای قدم‌های خسته‌ی پستچی را بگیرد که هر روز، در کوچه‌های شهر، اعتماد را از نو تحویل می‌دهد.