به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، مرضیه عالی پور، سرمای زودرس پاییزه که در نخستین روزهای مهرماه امسال استان چهارمحال و بختیاری را درنوردید، به‌عنوان یکی از شدیدترین پدیده‌های اقلیمی سال‌های اخیر، خسارت‌های گسترده‌ای به بخش کشاورزی وارد کرد. افت ناگهانی دما در شب‌های پایانی شهریور و آغاز مهر، در حالی رخ داد که بسیاری از محصولات کشاورزی در مرحله حساس برداشت قرار داشتند و هیچ‌گونه هشدار رسمی یا پیش‌آگاهی مؤثر از سوی نهادهای مسئول ارائه نشده بود.

این پدیده، که در برخی مناطق استان دمای هوا را تا منفی دو درجه سانتی‌گراد کاهش داد، موجب سرمازدگی شدید در باغات میوه، مزارع سیب‌زمینی، ذرت، گوجه‌فرنگی، و سبزیجات شد. درختان میوه با ریزش زودهنگام برگ‌ها و ترک‌خوردگی تنه مواجه شدند و محصولات زراعی نیز دچار توقف رشد، سوختگی برگ‌ها و فساد غده‌ها شدند. بسیاری از کشاورزان، که ماه‌ها برای تولید این محصولات تلاش کرده بودند، حالا با زمین‌هایی خالی و بدهی‌های سنگین مواجه‌اند.

در کنار خسارت‌های مستقیم به محصولات، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی این سرمازدگی نیز قابل توجه است. کاهش تولید، افزایش قیمت‌ها، اختلال در زنجیره تأمین، و ناامیدی بهره‌برداران از ادامه فعالیت، بخشی از تبعاتی است که در هفته‌های اخیر در سطح استان مشاهده شده است. این وضعیت، بار دیگر ضرورت توجه جدی به مدیریت بحران‌های اقلیمی و حمایت ساختاری از کشاورزان را برجسته کرده است.

بیمه محصولات کشاورزی، که می‌توانست نقش مؤثری در جبران بخشی از خسارت‌ها ایفا کند، در بسیاری از موارد یا وجود نداشته یا پوشش ناکافی داشته است. کشاورزانی که محصولات خود را بیمه کرده‌اند نیز از روند کند، پیچیده و ناکارآمد پرداخت غرامت‌ها گلایه دارند. این موضوع، اعتماد عمومی به سازوکارهای حمایتی را با چالش جدی مواجه کرده است.

در چنین شرایطی، انتظار می‌رود نهادهای مسئول از جمله جهاد کشاورزی، استانداری، و صندوق بیمه کشاورزی، با اقداماتی فوری، مؤثر و شفاف، ضمن جبران بخشی از خسارت‌ها، زمینه‌ساز بازگشت امید به جامعه کشاورزی استان شوند. این گزارش، با بررسی میدانی و گفت‌وگو با کشاورزان و مسئولان، به ابعاد مختلف این بحران پرداخته است.

سرمای زودرس بخش عمده‌ای از محصولاتم را نابود کرده است

ضرغام رئیسی، کشاورز باسابقه اهل شهرکرد، از جمله بهره‌بردارانی است که سرمای زودرس امسال، بخش عمده‌ای از محصولاتش را نابود کرده است. او می‌گوید: از ۴۰ هکتار زمین ذرت، تنها یک‌سوم محصول قابل برداشت باقی مانده است. ذرت‌هایی که هر جریب ۹ تا ۱۰ تن بار می‌دادند، حالا به‌زحمت سه تن محصول می‌دهند. کیفیت‌شان هم به‌شدت افت کرده و عملاً به کاه تبدیل شده‌اند.

وی با اشاره به هزینه‌های سنگین تولید، ادامه می‌دهد: برای اجاره زمین، بذر، کود و آبیاری بیش از ۲۵ میلیارد ریال هزینه کرده‌ام. حالا نه محصولی مانده و نه توانی برای پرداخت وام‌ها. مزرعه‌ام بیمه نبود و هیچ حمایتی هم دریافت نکرده‌ام. حتی برای برداشت باقی‌مانده محصول هم انگیزه‌ای ندارم.

رئیسی از بی‌توجهی نهادهای مسئول گلایه دارد و می‌گوید: هیچ‌کس نیامد بپرسد چه شده، چه نیازی دارید، یا چه کمکی می‌توان کرد. فقط وعده و وعید شنیدیم. اگر همین‌طور ادامه پیدا کند، سال آینده زمین را رها می‌کنم. دیگر توان ریسک ندارم.

وی معتقد است که اطلاع‌رسانی هواشناسی ناکافی بوده و کشاورزان از وقوع سرما بی‌خبر مانده‌اند. اگر هشدار داده بودند، شاید می‌شد با پوشش پلاستیکی یا برداشت زودتر، بخشی از محصول را نجات داد. اما هیچ‌کس نگفت که چنین سرمایی در راه است.

وی در پایان تأکید می‌کند: کشاورزی در این استان دیگر صرفه ندارد. اگر حمایت نشود، بسیاری از کشاورزان مثل من عطای این کار را به لقایش خواهند بخشید. ما امنیت غذایی کشور را تأمین می‌کنیم، اما خودمان بی‌پناه مانده‌ایم.

سرمای ناگهانی ضرر سنگینی به محصولات ما وارد گرد

مجید مرادی، باغدار منطقه سامان، از خسارت‌های واردشده به باغات سیب و هلو می‌گوید. درختان سیب ما در مرحله رسیدن بودند. سرمای ناگهانی باعث ترک‌خوردگی تنه‌ها، ریزش برگ‌ها و افت شدید کیفیت میوه شد. بسیاری از میوه‌ها روی درخت پوسیده‌اند و قابل فروش نیستند.

وی با اشاره به سابقه چندین‌ساله باغداری، ادامه می‌دهد: در تمام این سال‌ها چنین سرمایی در مهرماه ندیده بودیم. معمولاً سرمای پاییز از آبان شروع می‌شود، اما امسال همه‌چیز غیرمنتظره بود. حتی درختان مقاوم هم آسیب دیدند.

مرادی از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی ناراضی است. سال گذشته باغ را بیمه کردیم، اما هنوز غرامت خسارت تگرگ را دریافت نکرده‌ایم. امسال هم بیمه نکردیم چون اعتمادمان از بین رفته. اگر قرار باشد یک سال بعد پولی بدهند که نصف هزینه‌ها را هم پوشش ندهد، چه فایده دارد؟

وی از مسئولان انتظار دارد که به‌جای وعده‌های کلی، اقدامات عملی انجام دهند. باید تسهیلات فوری، کمک‌های بلاعوض، و حمایت‌های فنی ارائه شود. ما نمی‌توانیم تا سال آینده صبر کنیم. اگر همین حالا کمک نرسد، بسیاری از باغ‌ها خشک خواهند شد.

مرادی هشدار می‌دهد: اگر این روند ادامه یابد، باغداری در سامان نابود می‌شود. ما نه‌تنها محصول از دست داده‌ایم، بلکه آینده‌مان را هم از دست داده‌ایم. مسئولان باید بدانند که این بحران، فقط یک حادثه اقلیمی نیست؛ یک تهدید جدی برای معیشت مردم است.

خسارت 4 هزار میلیاردی سرما به محصولات کشاورزی

حسین بهرامی  اظهار کرد: سرمای بی‌سابقه در ۴۰ سال اخیر و افت دما تا منفی ۲ درجه سانتی‌گراد از تاریخ یکم تا سوم مهرماه در چهارمحال و بختیاری باعث خسارت شدید به محصولات کشت بهاره شد.

وی تصریح کرد: خسارت وارده در شهرستان‌های مختلف مشهود بود و در مجموع ۱۴ هزار هکتار از اراضی تحت کشت لوبیا و ذرت علوفه‌ای دچار خسارت شدند و به بیش از ۴ هزار میلیارد تومان خسارت به کشاورزان وارد شد.

رئیس جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری یادآور شد: کشاورزی متاثر از شرایط اقلیمی است و محصولات در یک شب دچار خسارت سنگین شدند و در جریان این سرما بیشترین خسارت به ذرت‌های علوفه‌ای وارد شد.

بهرامی عنوان داشت: عمده خسارات در شهرستان‌های بروجن، شهرکرد و فارسان می‌باشد، در سایر شهرستان‌ها هم میزان خسارات پایین‌تر گزارش شده است.

وی اضافه کرد: ۳ هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی تحت کشت ذرت علوفه‌ای دچار خسارت ۵۰ تا ۶۰ درصد شد، این در حالی است که ۲ هزار و ۳۰۰ هکتار محصول سیب‌زمینی و ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار لوبیا نیز از سرمازدگی متاثر شدند، این درحالی است که باغات انگور و محصولاتی مانند یونجه و برنج نیز دچار خسارت شدند.

رئیس جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری بیان داشت: بسیاری از کشاورزانی که از ارقام زودرس و میان‌رس خصوصاً در مورد ذرت استفاده کردند، موفق به برداشت محصول قبل از وقوع سرما شده اما ارقام دیررس دچار مشکل شدند.

بهرامی یادآور شد: با توجه به تغییر اقلیم و وقوع اتفاقات ناگهانی هواشناسی لازم است برنامه‌های کشت و کار عوض شود و سازگاری با شرایط ایجاد شود، چراکه صدور هشدار هم نتوانست جلوی خسارت وارده به محصولات کشاورزان را بگیرد، بنابراین انجام اقدامات پیشگیرانه مانند کشت ارقام زودرس، کشت به موقع و… باید در دستور کار کشاورزان قرار گیرد.

وی اذعان داشت: محصولات کشاورزی تحت بیمه صندوق کشاورزی هستند، اما متاسفانه تعداد کمی از کشاورزان محصولات را بیمه کردند و در خصوص ذرت هم بیمه‌نامه‌ها تا ۳۰ شهریور را پوشش می‌دهد و مکاتباتی برای رفع این مشکل درصورت قبول صندوق بیمه کشور با بانک صورت گرفته است.

رئیس جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: با توجه به اینکه خسارت سنگین است جبران آن نیاز به تامین منابع در سطح کلان دارد و از همین‌رو مکاتبات و پیگیری‌ها در این زمینه صورت خواهد گرفت و امید است بتوان کاری برای کشاورزان صورت داد.

به گزارش خبرنگار مهر، سرمای زودرس مهرماه امسال، نه‌تنها یک حادثه اقلیمی بود، بلکه به‌عنوان یک بحران چندوجهی، ضعف‌های ساختاری در مدیریت کشاورزی، بیمه، اطلاع‌رسانی و حمایت‌های دولتی را آشکار کرد. این رخداد نشان داد که بخش کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری، با وجود نقش حیاتی در تأمین امنیت غذایی، همچنان در برابر مخاطرات طبیعی آسیب‌پذیر و بی‌پناه است.

خسارت‌های وارده به مزارع و باغات، تنها به از دست رفتن محصول ختم نمی‌شود؛ بلکه پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی گسترده‌ای برای کشاورزان و خانواده‌های آنان در پی دارد. بدهی‌های سنگین، کاهش درآمد، ناامیدی از آینده شغلی و تهدید معیشت، بخشی از تبعاتی است که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به مهاجرت، بیکاری و رکود منطقه‌ای منجر شود.

در این میان، ناکارآمدی بیمه محصولات کشاورزی به‌عنوان یکی از ابزارهای حمایتی، نیازمند بازنگری جدی است. پوشش‌های محدود، روند کند پرداخت غرامت و بی‌اعتمادی عمومی، موجب شده تا بسیاری از کشاورزان از این سازوکار فاصله بگیرند. اصلاح ساختار بیمه، افزایش شفافیت و تسهیل فرآیندها، از جمله اقدامات ضروری برای بازسازی اعتماد و تاب‌آوری اقتصادی است.

از سوی دیگر، نقش نهادهای دولتی در پیشگیری و مدیریت بحران باید تقویت شود. اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع، آموزش‌های اقلیمی، ارائه تجهیزات محافظتی و تدوین برنامه‌های حمایتی فوری، می‌تواند از تکرار چنین فجایعی جلوگیری کند. کشاورزی نباید قربانی غفلت‌های مدیریتی و بی‌توجهی ساختاری باشد.

در نهایت، سرمای زودرس امسال باید به‌عنوان یک هشدار جدی تلقی شود؛ هشداری برای بازنگری در سیاست‌های کشاورزی، تقویت زیرساخت‌های حمایتی، و ارتقای تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا ممکن است دیگر کشاورزی‌ای برای حمایت باقی نمانده باشد.