بازار ارز ایران سال‌هاست که تنها به نرخ‌های رسمی و غیررسمی اسکناس وابسته نیست. در کنار صرافی‌های سنتی، سکوی تازه‌ای شکل گرفته که با سرعتی بیشتر از بازار آزاد می‌تواند مسیر قیمت دلار را تغییر دهد، بازار تتر.

این ارز دیجیتال با پشتوانه دلار، به دلیل دسترسی سریع و نقدشوندگی بالا، به ابزار اصلی معامله‌گران برای سنجش و پیش‌بینی نرخ‌ها تبدیل شده است. روزهایی که تنش یا هیجان در بازار ارز بالا می‌رود، نگاه‌ها بیش از پیش به معاملات تتر در صرافی‌های بزرگ داخلی دوخته می‌شود؛ همان‌جا که ارقام و حجم‌ها، آرام یا ناگهانی، مسیر دلار را تعیین می‌کنند.  

شواهد معاملاتی روز 4 مهر نشان می‌دهد صرافی‌های بزرگ رمزارز، با کنترل جریان نقدینگی تتر، عملاً نقش اتاق فرمان بازار ارز را ایفا کردند؛ روندی که نرخ لحظه‌ای دلار را در بازار آزاد با جابه‌جایی‌های قابل توجه مواجه ساخت. بررسی داده‌های ثبت‌شده در معاملات تتر–تومان این روز حکایت از رقابت شدید میان دو صرافی شناخته‌شده نو‌بیتکس و والکس دارد.

طی چند ساعت پایانی جمعه شب (4 مهر) در مجموع، این دو پلتفرم بیش از 11.8 میلیون دلار تتر را جابه‌جا کردند؛ برابری نسبی که نشان‌دهنده نقش پررنگ آنها در تأمین نقدینگی و تعیین نرخ لحظه‌ای بازار است. جدول معاملات روز 4 مهر نشان می‌دهد طی چهار بازه زمانی، از ساعت 21 تا یک بامداد مجموع معاملات نو‌بیتکس به 5.84 میلیون دلار و والکس به 6.05 میلیون دلار رسید؛ رقمی که هم‌سنگی آن بیانگر کشمکش لحظه‌ای برای جذب نقدینگی بازار است.

انتقال سیگنال قیمتی از بازار تتر به معاملات اسکناس دلار به‌صورت لحظه‌ای انجام می‌شود و هر تغییر نرخ در این صرافی‌ها، بلافاصله در بازار فردایی دلار منعکس می‌شود. تتر در ایران به‌عنوان معادل دلاری کم‌ریسک و سریع‌المعامله شناخته می‌شود، بنابراین تغییرات قیمتی آن مبنای تصمیم‌گیری معامله‌گران اسکناس دلار در فردایی و نقدی است.

همزمان، تغییر حجم معاملات در این پلتفرم‌ها می‌تواند نقدینگی را وارد یا از بازار خارج کند؛ داده‌های روز 4 مهر نشان داد در بازه 23 تا 24، والکس حجم معاملات را افزایش داد و با ارائه نرخ‌های رقابتی، سقف قیمتی بازار دلار فردایی را تحریک کرد. در این فاصله، نوبیتکس نیز با حجم 2.44 میلیون دلار در کنار والکس حرکت کرد، و این هم‌زمانی دقیق با شوک سیاسی شورای امنیت، منحنی پیشنهاد قیمت در سایر کانال‌های معامله‌گری را به سرعت تحت فشار قرار داد.

در مقابل، افت حجم معاملات هر دو صرافی در ساعت پایانی شب (00 تا 01) باعث فروکش هیجان بازار و تثبیت کوتاه‌مدت نرخ شد؛ وضعیتی که مانند یک شیرِ ورود و خروج نقدینگی عمل کرد. کارشناسان علت افت ناگهانی حجم والکس در این بازه را تأخیر نیم‌ساعته در پردازش سفارش‌ها و انتقال نقدینگی می‌دانند.

این الگو رفتاری، عملاً نقش صرافی‌های رمزارز را به‌عنوان بازارساز موازی تثبیت می‌کند؛ نهادی که بدون حضور مستقیم در معاملات اسکناس، می‌تواند با تغییر حجم و قیمت تتر، مسیر انتظارات و حتی نرخ‌های لحظه‌ای دلار را تعیین کند. نمونه 4 مهر نشان می‌دهد که بازار تتر در ایران، از مسیر صرافی‌های بزرگ داخلی، به یکی از مهم‌ترین ابزارهای نرخ‌سازی تبدیل شده و هر تغییر فاز یا شوک حجمی در آن، بی‌وقفه به بازار اسکناس منتقل می‌شود.

کارشناسان هشدار می‌دهند که این مکانیزم در روزهای پرنوسان ضریب انتقال بالایی دارد و باعث هم‌حرکتی سریع تتر و دلار می‌شود؛ پدیده‌ای که در نبود تنظیم‌گری قاطع، می‌تواند به ابزار دائمی فشار تورمی بدل شود.