به گزارش سلامت نیوز به نقل از clevelandclinic، زندگی با بیماری مزمن کلیه (CKD) می‌تواند ابعاد مختلفی از زندگی روزمره را تحت‌تأثیر قرار دهد، اما تشخیص این بیماری به‌معنای پایان راه نیست. با تغییر سبک زندگی و انجام مراقبت‌های درست، می‌توانید از عملکرد کلیه‌ها محافظت کرده و کیفیت زندگی خود را حفظ کنید.در این مطلب، دکتر هرنان رینکون-چولس (Hernán Rincón-Choles)، متخصص نفرولوژی (کلیه)، شما را با اصول مراقبت از خود در CKD آشنا می‌کند.

مراقبت از خود در بیماری مزمن کلیه

مراقبت از خود فقط به معنای استراحت یا تفریح نیست؛ بلکه به معنی اتخاذ تصمیماتی در سبک زندگی است که به سلامت جسم و روان شما کمک کند.برای افراد مبتلا به CKD، مراقبت از خود یعنی شناخت بیماری و ایجاد تغییراتی هدفمند برای حمایت بهتر از عملکرد کلیه‌ها.

۱. تغذیه آگاهانه

نوع تغذیه نقش بزرگی در کنترل علائم و پیشرفت CKD دارد. بااین‌حال، رژیم غذایی واحدی برای همه مبتلایان وجود ندارد. دکتر رینکون-چولس توصیه می‌کند که پزشک خود را از موارد زیر مطلع کنید:

• بیماری‌های مزمن دیگری که دارید

• محدودیت‌های غذایی (مانند رژیم گیاه‌خواری یا رژیم مذهبی)

• تلاش برای کاهش وزن

• آلرژی‌ها یا حساسیت‌های غذایی

پزشک ممکن است شما را به متخصص تغذیه کلیوی (renal dietitian) ارجاع دهد تا برنامه‌ای متناسب با وضعیت بیماری‌تان تنظیم شود.

۲. داروها

تشخیص CKD معمولاً به معنای اضافه یا حذف برخی داروها از برنامه درمانی است.بر اساس مرحله بیماری و سوابق پزشکی، ممکن است داروهای زیر برای شما تجویز شود:

• داروهای مدر (ادرارآور)

• مهارکننده‌های سیستم رنین-آنژیوتانسین (RAS inhibitors)

• مهارکننده‌های SGLT2

• داروهای کنترل فشار خون یا دیابت

از سوی دیگر، برخی داروها باید تا حد ممکن اجتناب شوند، از جمله:داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، مهارکننده‌های Cox-2، داروهای ضداسید از نوع مهارکننده پمپ پروتون (PPIs) و رنگ‌های حاجب تزریقی در تصویربرداری‌ها.

دکتر رینکون-چولس تأکید می‌کند که کنار گذاشتن برخی داروها دشوار است، اما ادامه مصرف آن‌ها می‌تواند خطر نارسایی کلیه را افزایش دهد.اگر تحت درمان‌های ایمونوتراپی (درمان‌های ایمنی) برای سرطان هستید، حتماً پزشک کلیه و انکولوژیست شما باید با هم هماهنگ باشند تا از آسیب احتمالی به کلیه‌ها جلوگیری شود.

۳. مکمل‌ها

درباره مکمل‌ها هشدار جدی وجود دارد. دکتر رینکون-چولس می‌گوید:«اکثر مکمل‌ها بدون نظارت و استاندارد مشخص تولید می‌شوند، بنابراین نمی‌توان از ایمنی آن‌ها مطمئن بود. آلودگی به سرب، آرسنیک یا فلزات سنگین می‌تواند برای کلیه‌ها بسیار خطرناک باشد.»

توصیه کلی متخصصان کلیه این است: از مصرف مکمل‌ها پرهیز کنید، مگر با نظر مستقیم پزشک.

۴. سایر مواد و داروها

در جلسات با پزشک، درباره همه مواد مصرفی خود صادق باشید؛ حتی اگر گفتن آن سخت باشد.برای مثال:

• الکل: مصرف زیاد آن موجب کم‌آبی و در درازمدت باعث تشدید آسیب کلیوی می‌شود.

• داروهای اختلال نعوظ (ED): ایمنی مصرف این داروها بسته به نوع، فشار خون و شدت CKD متفاوت است.

• کوکائین: مصرف آن می‌تواند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم (از طریق افزایش فشار خون) به کلیه آسیب برساند.

۵. پایش سلامت

برای مشارکت فعال در روند درمان، شاخص‌های زیر را به‌صورت منظم بررسی کنید:

• وزن: افزایش وزن ممکن است نشانه تجمع مایعات باشد؛ کاهش وزن ناگهانی می‌تواند علامت ضعف عضلانی یا سوءتغذیه باشد.

• تورم: نواحی پا، دست یا اطراف چشم را از نظر ورم و سفتی پوست بررسی کنید.

• فشار خون: فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های کلیوی آسیب بزند.

• میزان ادرار: کاهش دفعات یا حجم ادرار نشانه کاهش عملکرد کلیه است.

بیماری کلیوی معمولاً تا مراحل پایانی (مرحله ۴ یا ۵) بدون علامت است؛ بنابراین ثبت منظم علائم اهمیت زیادی دارد.

۶. فعالیت بدنی

ورزش منظم، به‌ویژه تمرینات هوازی، برای بیماران CKD مفید است. انجام ۱۵۰ دقیقه فعالیت متوسط در هفته می‌تواند:

• عملکرد تصفیه کلیه (eGFR) را بهبود دهد

• سطح کراتینین را کاهش دهد

• فشار خون و قند خون را کنترل کند

• وزن را در محدوده سالم نگه دارد

• خواب و خلق‌وخو را بهبود بخشد

تمرینات قدرتی نیز اهمیت زیادی دارند، زیرا CKD پیشرفته باعث ضعف عضلات و استخوان‌ها می‌شود.افراد در مراحل پیشرفته می‌توانند با فیزیوتراپیست همکاری کنند تا تعادل و قدرت خود را حفظ کنند.

قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید، حتماً با پزشک مشورت کنید.

۷. خواب باکیفیت

خواب کافی و منظم برای همه مهم است، اما در CKD حیاتی‌تر است.بیماری کلیوی ممکن است باعث اختلالات خواب شود و از طرف دیگر، بی‌خوابی می‌تواند فشار خون، التهاب و تعادل هورمونی را بر هم بزند.تحقیقات نشان می‌دهد خواب خیلی کم یا خیلی زیاد هر دو خطر CKD را افزایش می‌دهند.در صورت بروز مشکلات خواب، با پزشک عمومی یا متخصص خواب مشورت کنید.

۸. مدیریت استرس

استرس هم بر عملکرد کلیه اثر دارد و هم بر توانایی شما در پیروی از برنامه درمانی.مشاوره با روان‌درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا با شرایط جدید کنار بیایید.اگر علاقه‌ای به جلسات درمانی ندارید، تمریناتی مانند یوگا، مدیتیشن یا تنفس آگاهانه می‌توانند مؤثر باشند.

۹. شبکه حمایتی

تشخیص CKD ممکن است دلهره‌آور باشد، اما شما تنها نیستید.سازمان‌هایی مانند بنیاد ملی کلیه (NKF) و انجمن بیماران کلیوی آمریکا (AAKP) منابع آموزشی و گروه‌های حمایتی فراوانی دارند، حتی به‌صورت آنلاین.فراموش نکنید که تیم درمان شما نیز بخشی از این حمایت است؛ در صورت هرگونه نگرانی یا سؤال، با آنان مشورت کنید.

بیماری مزمن کلیه قابل‌مدیریت است.با تغذیه سالم، فعالیت منظم، خواب کافی، کنترل استرس و ارتباط نزدیک با پزشک، می‌توانید روند پیشرفت بیماری را کند کرده و زندگی سالم‌تری داشته باشید.در مسیر مراقبت از کلیه‌ها، آگاهی و نظم، بهترین درمان هستند.