لزوم بهرهگیری از نظریات مختلف در تولید علوم انسانی اسلامی
اقتصاد ایران: قم-عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با بیان اینکه علوم انسانی اسلامی به معنای محدود کردن پژوهشها به یک منبع نیست، گفت: استفاده از نظریات مختلف برای دستیابی به تولید علمی روشنگر ضروری است.
حجتالاسلام احمد فربهی در گفتگو با خبرنگار مهر، به اهمیت بهرهگیری از نظریات مختلف در حوزه علوم انسانی اسلامی پرداخت و اظهار کرد: همچنانکه فرد حکیم ممکن است گاهی دچار اشتباه شود و حرف نادرستی بزند، فرد غیرحکیم نیز ممکن است سخنی حکیمانه بگوید و این مسئله بیانگر آن است که سخنان درست را باید فارغ از شخصیت گوینده پذیرفت.
حجتالاسلام فربهی با اشاره به آیه «خُذوا الحَقَ مِن أهلِ الباطِل، و لا تأخُذوا الباطِلَ مِن أهلِ الحَقِّ»، افزود: باید نقاد کلام باشیم و حرف حق را از هر کسی که آن را میگوید قبول کنیم و در مقابل، حرف باطل را حتی اگر از اهل حق شنیده شود نپذیریم و این رویکرد انتقادی و دقیق به نظریات مختلف، لازمه پیشرفت علمی و پژوهشی در حوزه علوم انسانی اسلامی است، البته روشن است که مواجهی مستقیم با نظریات مختلف باید به تناسب رشد علمی شخص باشد و اگر کسی هنوز به رشد علمی نرسیده یا اساسا اهل پژوهشهای علمی نیست از کارشناسان مورد اعتماد تبعیت کند.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی (ره) در ادامه با تاکید بر ضرورت بهرهمندی از پژوهشهای دیگران، گفت: علوم انسانی اسلامی به معنای عدم استفاده از پژوهشهای خارج از دایره علوم دینی نیست، بلکه باید از تمام نظریات و پژوهشهای مختلف بهره گرفت و در تحلیلهای خود به دقت آنها را بررسی کرد.
وی با استناد به روایتی از امام سجاد (ع) عنوان کرد: گاهی کلام حکمت در دل منافق جای نمیگیرد اما در دل مؤمن به خوبی جای میافتد و این نشانه شایستگی مؤمن برای پذیرش آن کلام است، از اینرو گاه حکمتی که در فکر و ذهن یک منافق است از زبانش جاری میشود و فرد مؤمن آن را غنیمت شمرده و دریافت میکند از اینرو پژوهشگران دینی نباشد به صرف منافقبودن و یا کافربودن یک نظریهپرداز، از بررسی نظریات او غفلت کنند چه بسا گوهرهای گرانبهایی در انبانها آنها یافت شود که به درد مسیر رشد و تعالی میخورد.
حجتالاسلام فربهی با اشاره به فرمایش امیرالمؤمنین (ع) اظهار کرد: از هر علمی بهترین بخشهای آن را بگیرید، همانطور که زنبور عسل از هر گلی شهدش را گرفته و عسل تولید میکند ما اگر بخواهیم بهکمک کلام آنحضرت پژوهشگران را دستهبندی کنیم باید بگوییم برخی از پژوهشگران صرفا اقوال و نظریات دیگران را جمعآوری میکنند مانند مورچه که از اینطرف و آنطرف خوراکیهاییرا در لانهی خود جمعآوری میکند برخی دیگر از پژوهشگران بهعکس دسته اولاند و کاری به نظریات دیگران ندارند و مانند کرم ابریشم فقط میبافند و میبافند هیچکدام از ایندو دسته مطلوب امیرمؤمنان علیهالسلام نیستند پژوهشگران باید همچون زنبور عسل جوهره علمی را استخراج کرده و در تولیدات علمی به کار بردند.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی (ره) تصریح کرد: تولید علم باید دو ویژگی مهم داشته باشد؛ اول اینکه «روشنگر»، و دوم اینکه «شفابخش» باشد و علمی که تولید میکنیم باید بتواند تاریکیها جامعه را روشن، و مشکلات و نیازهای افراد را درمان کند، درست مانند زنبور عسل که پس گرفتن شهد گلها، آنها تبدیل به عسلی شفابخش و مومی روشنگر میکند زیرا با مومِ عسل، شمع درست میکردند.
حجتالاسلام فربهی به اهمیت شناخت مخالفان و مکاتب باطل برای فهم بهتر مکتب حق اشاره کرد و افزود: امیرالمؤمنین علی (ع) در نهجالبلاغه فرمودهاند که نمیتوان رشد و تعالی را شناخت مگر اینکه آن را با شناخت کسانی که از آن رشد فاصله گرفتهاند مقایسه کنیم و همچنین نمیتوان به عهد و میثاق کتاب وفادار بود مگر با شناخت کسانی که از این عهد خارج شدهاند چراکه این شناخت باعث میشود درک عمیقتری از معارف دینی و فلسفی داشته باشیم.
وی در پایان سخنان خود یادآور شد: با توجه به آنچه گفته شد؛ برای دستیابی به تولید علوم انسانی و فلسفی منطبق با شریعت مقدس، باید نظریات مختلف را از دو منظر بررسی کنیم؛ نخست «اخذ نظریات صحیح و سازنده، ولو از مکاتب باطل»، و دوم «بررسی نقاط اختلاف و تفاوت با آموزههای دینی»، تنها با این دو نگاه میتوان به فهم بهتر و جامعتری از معارف اسلامی دست یافت.