به گزارش خبرنگار مهر، سرطان در کودکان، یکی از سخت‌ترین چالش‌های پزشکی است که نیاز به درمانی دقیق، تخصصی و متناسب با شرایط خاص کودکان دارد. در این مسیر، رادیوتراپی یکی از روش های مهم و کلیدی درمان سرطان کودکان به شمار می‌آید.

امسال برای نخستین بار در جهان به یاد اولین بیمار که با دستگاه شتاب دهنده رادیوتراپی شده است، ۱۶ شهریور روز جهانی رادیوتراپی نامگذاری شده است.

رادیوتراپی چیست

رادیوتراپی، استفاده کنترل‌ شده از اشعه‌های ایکس یا اشعه‌های مشابه برای نابودی سلول‌های سرطانی است. هدف اصلی این روش، از بین بردن تومور با کمترین آسیب ممکن به بافت‌های سالم اطراف است.

برای کودکان که بدن و بافت‌هایشان در حال رشد و حساس هستند، رادیوتراپی باید با دقت و ظرافت خاصی انجام شود. در واقع، این درمان می‌تواند جان بسیاری از کودکان را نجات دهد و کیفیت زندگی آنها را بهبود ببخشد.

بیش از ۲۰۰ کودک هر سال در محک تحت درمان رادیوتراپی قرار می‌گیرند. هر کودک به طور میانگین به ۲۰ جلسه درمان نیاز دارد. رادیوتراپی نقش مکملی در کنار جراحی و شیمی‌درمانی دارد و در بسیاری از موارد، باعث کنترل بهتر بیماری و افزایش شانس بهبودی می‌شود.

رادیوتراپی در محک

در بیمارستان محک، با استفاده از جدیدترین دستگاه‌های رادیوتراپی که مجهز به تصویربرداری دقیق، تیغه‌های متحرک و سیستم‌های کنترل حرکت هستند، درمان کودکان به صورت بسیار دقیق و کم‌ عارضه انجام می‌شود.

این تجهیزات باعث می‌شوند اشعه‌ها فقط به محل تومور تابانده شوند و بافت‌های سالم تا حد امکان حفظ شوند، که این موضوع اهمیت بالایی در کاهش عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت درمان دارد.

از آنجا که بافت‌های کودکان حساس‌تر و در حال رشد هستند، رادیوتراپی باید بسیار دقیق انجام شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. در محک با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، این دقت حاصل شده و عوارض درمان به حداقل رسیده است.

در محک با اتکا به حمایت های نیکوکاران نیک اندیش باور داریم که با تشخیص به موقع و امکانات پزشکی درمان سرطان کودکان ممکن است.

رادیوتراپی برای کودکان

رادیوتراپی، یکی از روش‌های اصلی درمانِ سرطان کودکان است.

رادیوتراپی به طور خلاصه، استفاده از اشعه‌ ایکس یا مشابه آن برای نابودی بافت‌های سرطانی، با کمترین آسیب به بافت‌های سالم اطراف تومور سرطانی است.

مرکز رادیوتراپی بیمارستان فوق تخصصی محک نخستین مرکز رادیوتراپی ایران است که این روش درمانی را به همراه بیهوشی برای کودکان مبتلا به سرطان انجام می‌دهد.

محک سالانه به طور متوسط ۲۰۰ تا ۲۵۰ کودک را با روش رادیوتراپی تحت درمان قرار می‌دهد. همچنین هر کودک به صورت میانگین برای درمان به ۲۰ جلسه رادیوتراپی نیاز دارد. یعنی ۵ روز در هفته طی یک ماه. هزینه درمان رادیوتراپی با استفاده از تکنیک های ساده برای ۳۰ جلسه، بیش از ۸۰ میلیون تومان و برای استفاده از تکنیک های پیچیده بیش از ۳۰۰ میلیون تومان است.

میترا قالیبافیان رئیس بخش رادیو آنکولوژی بیمارستان محک، درباره اهمیت رادیوتراپی در درمان سرطان کودکان، گفت: برای درمان سرطان به‌طور کلی از سه روش اصلی استفاده می‌شود. جراحی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی. بیش از ۵۰ درصد بیماران مبتلا به سرطان در دوره‌ای از درمان خود، از رادیوتراپی استفاده می کنند. این رقم عمدتاً درباره بزرگسالان صادق است. اما در مورد کودکان به دلیل حساسیت بافت‌های در حال رشد، سهم رادیوتراپی کمتر است. با این حال، همچنان یکی از ارکان مهم درمان به شمار می‌رود، به‌ ویژه در تومورهای مغزی که پس از لوسمی، دومین سرطان شایع کودکان هستند. در این موارد، رادیوتراپی یکی از روش‌های اصلی درمان محسوب می‌شود.

وی در پاسخ به این سئوال که استفاده از رادیوتراپی برای کودکان با چه چالش‌هایی همراه است، افزود: هر روش درمانی، مزایا و عوارض خاص خود را دارد. درباره کودکان، چون با بافت‌هایی مواجه هستیم که هنوز در حال رشد هستند، رادیوتراپی نیاز به دقت و حساسیت بسیار بیشتری دارد. ما با گروه‌های سنی نوزادان، کودکان زیر ۵ سال، کودکان بالای ۵ سال، نوجوانان و حتی جوانان، مواجه این که هر کدام از این گروه‌ها شرایط فیزیکی و ذهنی خاصی دارند که در طراحی و اجرای درمان باید مورد توجه قرار گیرند.

قالیبافیان در خصوص کاهش عوارض رادیوتراپی در کودکان مبتلا به سرطان، گفت: در سال‌های اخیر، پیشرفت چشمگیری در حوزه تکنولوژی‌های درمانی داشته‌ایم. زمانی طراحی پرتودهی با ابزارهای بسیار ساده‌ای مثل خط‌کش انجام می‌شد و دقت بالایی نداشت. این روش‌ها اگرچه ساده بودند، اما به دلیل عدم تمرکز دقیق بر تومور، منجر به آسیب بیشتر به بافت‌های سالم می‌شدند.

وی ادامه داد:امروزه از فناوری‌هایی استفاده می‌کنیم که شامل تصویربرداری دقیق، نرم‌افزارهای پیشرفته و سیستم‌های هوشمند شبیه‌سازی هستند. ابتدا بیمار را به‌صورت کامل فیکس (ثابت) و شبیه‌سازی می‌کنیم. سپس با استفاده از اطلاعات تصویربرداری اولیه (مثلاً سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی) و نرم‌افزارهای تخصصی، دقیقاً محل تومور و بافت‌های سالم اطراف آن مشخص می‌شود.

رئیس بخش رادیو آنکولوژی بیمارستان محک، در خصوص اهمیت تکنولوژی‌های جدید برای کمک به افزایش دقت درمان، گفت: یکی از فناوری‌های مهم، سیستم‌هایی با تیغه‌های متحرک (MLC – Multileaf Collimator) است که به جای خروجی ثابت و چهارضلعی، می‌توانند به شکل تومور منطبق شوند. چون تومورها اغلب شکل منظمی ندارند، این تیغه‌ها با لغزیدن روی یکدیگر، پرتو را با شکل دقیق تومور تطبیق می‌دهند. همچنین، امکان تنظیم دوز اشعه بسته به پاسخ بیمار به شیمی‌درمانی نیز وجود دارد.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا جهت تابش اشعه نیز قابل تغییر است، تاکید کرد: بله. در گذشته اشعه فقط از چند زاویه محدود تابیده می‌شد، اما امروزه سر دستگاه می‌تواند همزمان بچرخد و از زوایای مختلف، اشعه را با دوز کنترل‌شده به محل تومور بتاباند. این کار موجب تمرکز بیشتر اشعه بر روی تومور و کاهش آسیب به بافت‌های سالم اطراف می‌شود.

رئیس بخش رادیو آنکولوژی بیمارستان محک، به تفاوت دستگاه‌های جدید با نمونه‌های قدیمی، اشاره کرد و افزود: در دو بُعد می‌توان به این موضوع اشاره کرد. اول، تصویربرداری. دستگاه‌های قدیمی تنها یک تصویر ساده می‌گرفتند، اما سیستم‌های جدید دارای سی‌تی‌اسکن داخلی هستند که امکان بررسی دقیق‌تر محل قرارگیری تومور و تنظیم درمان را فراهم می‌کنند.

وی ادامه داد: دوم، نرم‌افزار و کنترل حرکت. در دستگاه‌های جدید، زبانه‌های متعددی برای تنظیم شکل پرتو وجود دارد که بسیار باریک‌تر و دقیق‌تر از قبل عمل می‌کنند. همچنین امکان کنترل همزمان حرکت دستگاه و زبانه‌ها وجود دارد. این قابلیت باعث می‌شود دوز درمانی با دقت بالاتری تنظیم و اجرا شود، در نتیجه به بافت سالم آسیب کمتری وارد می‌شود.

قالیبافیان در خصوص اهمیت ثابت نگه‌ داشتن کودک طی رادیوتراپی، گفت: ثابت بودن بیمار هنگام درمان بسیار حیاتی است، زیرا درمان باید با دقت بالا انجام شود. ما بیمار را در موقعیت دقیق فیکس می‌کنیم تا در هر جلسه دقیقاً به همان شکل قرار گیرد. اما طبیعی است که بدن در طول درمان حرکت‌های کوچکی مثل تنفس داشته باشد. دستگاه‌های جدید قادرند این حرکات طبیعی را تشخیص دهند و درمان را در فاز مناسبی از چرخه تنفسی انجام دهند یا حتی حرکت اندام داخلی را دنبال کنند و به‌طور تطبیقی اشعه را به تومور بتابانند.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا با این روش‌ها می‌توان مدعی شد که ریسک عوارض کمتر شده است، افزود: قطعاً. وقتی بتوانیم دوز اشعه را فقط به محل تومور محدود کنیم و همزمان بافت‌های سالم را تا حد ممکن حفظ کنیم، هم عوارض حاد و هم عوارض دیررس درمان کاهش می‌یابد. این موضوع برای کودکان، به‌ویژه به دلیل دوران رشد، اهمیت حیاتی دارد. تکنولوژی‌های نوین رادیوتراپی امروز به ما این امکان را می‌دهند که با حداکثر دقت، درمان مؤثرتر و کم‌عارضه‌تری ارائه دهیم.