به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، عبدالله معتمدی، استاد روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی در نشست خبری ائتلاف ملی برای تحول که در آستانه برگزاری انتخابات سازمان نظام روانشناسی با هدف تشریح برنامه‌های افراد حاضر در لیست این ائتلاف برای تحول در سازمان نظام روانشناسی برگزار شد، اظهار کرد: فعالیت نظام روانشناسی و مشاوره عمدتاً در قالب شورای مرکزی است که این که آن مجموعه همگن و همراه و دارای اشتراک نظر باشند در موفقیت سازمان موثر خواهد بود. در همین‌ راستا ائتلاف ملی برای تحول شکل گرفته تا اتفاقات خوبی را در این سازمان رقم بزند.

وی افزود: سازمان نظام روانشناسی مجموعه‌ای صنفی و به دنبال ارائه خدمات تخصصی است، مردم ما انتظار دارند از این سازمان بتوانند خدمات موثر و مفیدی دریافت کنند‌. از سوی دیگر انتظار می‌رود وقتی مردم مراجعه می‌کنند کرامت آن‌ها حفظ شود و محرمانگی لازم اتفاق بیفتد. این مسائل نیازمند تدابیر و برنامه‌ریزی‌های عمیقی است که همکاران ما بتوانند با طی کردن دوره‌های مهارتی توانایی لازم را برای ارائه خدمات تخصصی داشته باشند. از سوی دیگر همزمان با پیشرفت زمان، روانشناسی و مشاوره در جهان نیز پیشرفت می‌کند و به صورت مداوم باید از روش‌های جدید و مداخلات موثر آگاه شویم و نیازمند برنامه‌هایی برای آموزش حین خدمت در قالب کارگاه‌ها و دوره‌های کوتاه مدت هستیم تا مشاوران دانش بیشتری پیدا کنند. به همین خاطر نیازمند برنامه‌هایی هستیم برای آموزش‌های حین خدمت به همکاران همکارانمان در حین خدمت تا بتوانند در دوره‌های کوتاه مدت اطلاعات خودشان را به روز کنند.

معتمدی ادامه داد: از سوی دیگر شرایط جامعه و خدماتی که همکاران به مراجعین می‌دهند اگر در قالب بستر دانشی قرار نگیرد و اثربخشی این تجارب بررسی نشود نمی‌توان این دانش را توسعه داد. یکی از راه‌های توسعه دانش روانشناسی و مشاوره در سطح دنیا، بازخورد گرفتن از اقدامات و تکنیک‌هایی است که بکار می‌گیرند.این موضوع در کشور ما در واقع یک حلقه مفقوده است و ما امروز کمتر بازخورد میگیریم از فعالیت های حرفه‌ای و تخصصی همکاران بنابراین پیوند خوردن این فعالیت ها با فعالیت‌های پژوهشی باز هم میتواند به ارتقای توان تخصصی همکاران ما کمک کند. هنچنین نظارت‌های مستمر و پیگیری حقوق مراجعین باید موردتوجه قرار بگیرد.

معتمدی در پاسخ به سوال تسنیم مبنی بر اینکه "اخیراً بیشتر فعالیت‌های سازمان‌ صرفا سمت و سوی صنفی به خود گرفته و کمتر حقوق مردم در آن مورد توجه قرار می‌گیرد، یکی از مسائلی که باید به آن توجه شود هزینه بالای خدمات روانشناسی برای مردم است، برنامه عملیاتی ائتلاف شما برای کاهش هزینه‌های مشاوره برای مردم و در عین حال به صرفه بودن ارائه خدمات برای روانشناسان چیست؟" تصریح کرد: چند روش وجود دارد از جمله اصلاح نظام تعرفه‌ای که موردتوجه ماست، بحث دیگر بیمه‌هاست که رایزنی با آنها می‌تواند به کاهش هزینه‌ها کمک کند. باید به بحث پیشگیری اولیه نیز توجه کنیم. زمانی که بتوانیم بردی پیشگیری اولیه برنامه داشته باشیم باتوجه به ارتباطی که سازمان نظام روانشناسی با حاکمیت دارد می‌تواند به پیشگیری‌های مقدماتی و ممانعت از بروز برخی مسائل و آسیب‌ها بینجامد. استفاده از فناوری‌های نوین نیز می‌تواند به کاهش هزینه‌ها کمک کند برای مثال ارائه خدمات در بستر برخط و استفاده از هوش مصنوعی و ظرفیت‌های جدید می‌تواند به کاهش هزینه‌ها کمک کند.

در ادامه این نشست، فریبرز درتاج، رئیس انجمن روانشناسی تربیتی اظهار کرد: ائتلاف ملی برای تحول با ویژگی‌های اخلاقی و تخصصی یکی از ائتلاف‌هایی است که می‌تواند آینده روانشناسی را تحت تاثیر قرار دهد، انجمن‌های مختلفی از جمله روانشناسی تربینی ایران، واقعیت درمانی ایران و پژوهش‌های آموزشی ایران از این ائتلاف حمایت کرده‌اند. یکی از جاهایی که می‌تواند آینده روانشناسی کشور را برای 4 سال آینده تحت الشعاع قرار دهد شورای مرکزی است و همه استانهای کشور تحت تاثیر این شورا قرار می‌گیرند و 6 نفر روانشناس، 5 نفر مشاور و سه نفر بازرس عضو این شورا خواهند بود.

وی افزود: ایران جزو رتبه‌های برتر از نظر تشکیلات نظام روانشناسی است و افرادی که پروانه صلاحیت از سازمان می‌گیرند می‌توانند در کشورهای دیگر منطقه نیز ارائه خدمات دهند. 

درتاج تصریح کرد: 84 هزار نفر روانشناس عضو سازمان هستند که کمتر از 40 هزار نفرشان پروانه فعالیت دارند که نشان می‌دهد تعداد روانشناسان نسبت به جمعیت کشور کم است این در حالی است که معضلات و تغییرات اجتماعی مختلفی روی داده، اختلالات روانشناختی در جوامع وجود دارد و برای بسیاری از امور از جمله تشکیل خانواده نیاز به مشاوره است بنابراین باید نسبت به افرادی که می‌توانند در جایگاه مشاور و روانشناس باشند دقت بیشتری داشته باشیم.

سید حسین رضوی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان نیز در ادامه این نشست خبری بیان کرد: ما در حوزه روانشناسی و مشاوره با کمبود نیروی متخصص روبرو هستیم البته رشد قابل توجهی در حوزه تربیت مشاور و روانشناس داشته‌ایم اما باتوجه به افزایش آسیب‌ها و تحولات اجتماعی و اختلالاتی که شکل می‌گیرد نیروهای موجود برای پاسخگویی به نیازهای جامعه محدود هستند.

وی افزود: فعالیت‌هایی که با هدف توانمندسازی خانواده‌ها، ازدواج موفق، بهبود روابط زوجین و پیشگیری از آسیب‌ها از جمله طلاق انجام می‌شود نیاز به توجه بیشتری دارد، در حالی که کمبود متخصص داریم ورود روانشناسی زرد را به این حوزه شاهد هستیم که چالشی بزرگ است و می‌طلبد روانشناسان آنقدر در سطح جامعه بروز و ظهور پیدا کنند که جایی برای مشاورنماها و روانشناس‌نماها وجود نداشته باشد و مردم به این توانمندی برسند که متوجه شوند برای پاسخ به نیازهایشان به کجا مراجعه کنند.

وی در پاسخ به سوال تسنیم مبنی بر چالش پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی ادامه داد: علیرغم نیاز گسترده مردم به استفاده‌ از خدمات روانشناسی، شاهد عدم پوشش بیمه‌ای این خدمات هستیم و اگر شورای مرکزی بتواند رایزنی با نهادهای بیمه‌ای داشته باشد می‌توان ظرفیت بهره مندی خانواده‌ها از این خدمات را افزایش داد که خود می‌تواند در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی موثر باشد. 

رضوی خاطرنشان کرد: یکی از چالش‌های دیگر فرسودگی شغلی در حوزه مشاوره و روانشناسی است و می‌طلبد زمینه هایی فراهم کنیم که مشاوران و روانشناسانی که شغل آن‌ها پرتنش است بتوانند از امکانات رفاهی و ورزشی برای توانمند کردن خود بهره مند شوند تا بتوانند با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها به جامعه و خانواده‌ها کمک کنند.

وی با بیان اینکه آموزش مهارتهای زندگی از سنین پایه بسیار مهم است، گفت: در این زمینه، بودجه‌های رهاشده‌ای در بخشی از سازمان‌ها وجود دارد که سازمان نظام روانشناسی می‌تواند این بودجه‌ها را هدایت کند و خدمات خود به مردم را توسعه دهد. 

رضوی با بیان اینکه استفاده از گروه‌های جهادی در حوزه روانشناسی و مشاوره نیز می‌تواند به کاهش هزینه‌های خدمات سلامت روان کمک‌کننده باشد، گفت: در قالب گروه‌های جهادی می‌توان شرایطی فراهم کرد تا مشاوران و روانشناسان بتوانند به مناطق دوردست اعزام شده و در کنار متخصصان دیگر، خدمات موثری را ارائه کنند.

نرگس وحیدنیا، دکترای مشاوره و مدرس آموزش خانواده نیز در این نشست خبری اظهار کرد: باید برنامه کاملی در راستای توانمندسازی مشاوران در حوزه های مختلف در دست اجرا داشته باشیم. در دوره‌های فعلی کمتر شاهد برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مشاوران بودیم و این کارگاه‌ها نباید محدود به شهر تهران باشد و برای توانمندسازی مشاوران و روانشناسان کل کشور باید برنامه جامعی را تدوین کنیم. نکته مهم دیگری که لازم است حتما در این زمینه بررسی شود پیشگیری و درمان است. یکسری از آسیب‌هایی که در اجتماع ایجاد می‌شود قابل پیشگیری است و لازم است پروتکل‌های پیشگیرانه و درمانی ایجاد کنیم. برخی از پروتکل‌ها تدوین شده و لازم است بررسی شود اما برخی پروتکل‌ها تدوین نشده و لازم است که کارهای پژوهشی روی آن صورت بگیرد و برای جامعه ارائه شود.

وی ادامه داد: ما می‌توانیم در بحث پیشگیری و بعضا برخی درمان‌ها از مشاوره های گروهی استفاده کنیم. در برخی مدارس این طرح‌ را اجرا کردیم و نتایج خوبی نیز حاصل شده است.

عبدالوحید داوودی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره به عنوان یک سازمان صنفی، باید نسبت به توانمندی‌ها و امکاناتی که در اختیار دارد و می‌تواند از آن برای جامعه و برای روان‌شناسان و مشاوران استفاده کند، شناخت و برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد. یکی از ضعف‌های اساسی این سازمان در طول سال‌ها، همین بی‌توجهی به ظرفیت‌های موجود بوده است. اگر سازمان‌های متناظر مانند نظام پزشکی، نظام مهندسی و کانون وکلا را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که این نهادها ارتباط مستقیم و مؤثری با بدنه حاکمیت دارند. نظام پزشکی همواره با وزارت بهداشت و وزرای مربوطه در ارتباط است، نظام مهندسی با شهرداری‌ها و وزارت راه و شهرسازی همکاری دارد، و کانون وکلا نیز با قوه قضاییه در ارتباط است.

وی افزود: متأسفانه، در حوزه سلامت روان، در ساختار حاکمیت متولی مشخصی وجود ندارد. به همین دلیل، سازمان نظام روان‌شناسی نیز ارتباط مستقیمی با حاکمیت ندارد. یکی از اقداماتی که باید در دستور کار این سازمان قرار گیرد، یافتن جایگاهی مشخص در ساختار حاکمیت و تقویت این ارتباط است.

داوودی ادامه داد: یکی از موضوعاتی که باید برای بازرسان و اعضای هیئت بازرسی اهمیت داشته باشد، این است که ظرفیت‌های موجود در سازمان نظام را شناسایی کنند‌. در ماده (2) قانون سازمان نظام، به موضوع «پروانه صنفی» اشاره شده است. پروانه کار، زمانی معنا دارد که سازمان برای فضای صنفی و اشتغال اعضا اقدام مؤثری انجام دهد؛ بنابراین سازمان نظام روانشناسی باید خود را نسبت به مسئله اشتغال اعضا موظف بداند.

وی بیان کرد: سازمان نظام روانشناسی در طول 20 سال گذشته ظرفیت‌های فراوانی داشته که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال، در ماده 91 قانون کار آمده است که کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای مشمول ماده (85) مکلف‌اند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت، امکاناتی را برای حفظ سلامت و بهداشت کارگران فراهم کنند اما تفسیر این ماده تنها به سلامت جسمانی محدود شده است، در حالی که طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سلامت شامل ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی است. اگر سازمان نظام روان‌شناسی با شورای عالی حفاظت مذاکره می‌کرد تا سلامت روان نیز به این مفهوم افزوده شود، می‌توانست زمینه حضور روان‌شناسان را در کارخانه‌ها و حتی خانواده‌های کارکنان فراهم کند.

داوودی تصریح کرد: اکنون بیش از 55 هزار واحد تولیدی در شهرک‌های صنعتی کشور وجود دارد و حدود 80 هزار نفر عضو سازمان نظام روانشناسی هستند. اگر این ظرفیت به درستی مدیریت می‌شد، می‌توانستیم بخش بزرگی از اعضا را در این واحدها شاغل کنیم. ما این کار را در استان قم انجام دادیم؛ با رایزنی، امکان استقرار روان‌شناسان در کارخانه‌ها فراهم شد. نکته جالب دیگر در ماده 147 قانون کار آمده است مبنی بر اینکه تامین سلامت جسمانی و روانی کارگران در هر شغلی جزو وظایف دولت محسوب می‌شود. این ماده کاملاً مغفول مانده است. سازمان نظام روانشناسی می‌توانست با استناد به آن، از دولت مطالبه کند که برای بهداشت و سلامت روانی کارگران بودجه اختصاص دهد.

وی یادآور شد: همچنین در قانون تأسیس شرکت‌های صنعتی، ماده (15) تصریح می‌کند که شرکت‌ها باید برنامه‌ای برای تدارک و پرورش نیروی انسانی داشته باشند. روان‌شناسان صنعتی می‌توانند در این زمینه نقش‌آفرینی کنند. طبق ماده (12) اساسنامه شرکت مادر تخصصی شهرک‌های صنعتی نیز باید برنامه‌های آموزشی و ارتقایی برای تربیت نیروی کار وجود داشته باشد مسئولیتی که سازمان نظام روانشناسی به خوبی می‌تواند عهده‌دار آن شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد قم بیان کرد: از سوی دیگر، پژوهش‌های متعددی نشان می‌دهند که هر یک دلار سرمایه‌گذاری در سلامت روان، بین 4 تا 10 دلار بازگشت اقتصادی برای کارفرما در طول یک سال دارد. این یعنی هم سلامت و وفاداری کارکنان افزایش می‌یابد، هم آسیب‌های اجتماعی در محیط کار کاهش پیدا می‌کند و هم بازده اقتصادی سازمان بالا می‌رود و باتوجه به اینکه 50 درصد جامعه جزو قشر کارگری هستند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی قابل پیشگیری خواهد بود.

کامران شیوندی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در ادامه نشست خبری اظهار کرد: در قالب ائتلاف ملی برای تحول، فضایی ایجاد شده که قرار است کنش‌گری اجتماعی در حوزه روانشناسی و مشاوره اتفاق بیفتد. 

وی افزود: در حوزه روان‌شناسی و مشاوره، چه از نظر رشته‌ها، چه از نظر تعداد دانشجو و چه از نظر دانشکده‌های تخصصی، ایران جایگاه بسیار خوبی در منطقه دارد. همچنین از لحاظ تولیدات علمی و محصولات آموزشی و پژوهشی نیز وضعیت قابل‌توجهی دارد.

وی افزود: اگر به آمار نگاه کنیم، در انجمن روان‌شناسی آمریکا بیش از 50 رشته روان‌شناسی تعریف شده است و ایران بخش قابل‌توجهی از این رشته‌ها را در دانشگاه‌های دولتی، آزاد، کاربردی و غیرانتفاعی ارائه می‌دهد. با این حال، برخی از این رشته‌ها هنوز مهجور و ناشناخته مانده‌اند و نیازمند توجه بیشتری هستند. برای مثال، رشته «روان‌شناسی دین» که از حدود سال 1950 میلادی در بین 20 رشته اصلی روان‌شناسی جهان جای دارد، بنیان‌گذار آن، ویلیام جیمز، در غرب پایه‌گذار یک رویکرد علمی و انسانی در این حوزه بوده است. جالب اینکه این رشته ارتباط نزدیکی با فرهنگ‌های شرقی و کشورهایی چون جمهوری اسلامی ایران دارد.

شیوندی گفت: از این رو، یکی از اهداف سازمان نظام روان‌شناسی باید این باشد که فعالیت‌هایی مشابه اقداما در سطح بین‌المللی را، اما با رویکردی بومی و متناسب با نیازهای مردم ایران، طراحی و اجرا کند. در زمینه انتخابات سازمان نظام نیز، هرچند شرکت‌کنندگان عمدتاً روان‌شناسان و مشاوران هستند، اما خدمات و سازوکارهایی که این سازمان باید ارائه دهد، نباید محدود به جنبه‌های صرفاً تخصصی باشد.‌ یکی از اقدامات ضروری، تدوین شاخص‌های «صلاحیت و شایستگی روان‌شناسان و مشاوران» است؛ کاری که در همه کشورهای پیشرو انجام شده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر، یکی از مشکلات مردم این است که نمی‌دانند باید به کدام روان‌شناس یا مشاور مراجعه کنند، خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها، سازوکارهای روشن و استانداردی برای صدور پروانه اشتغال وجود دارد. مثلاً در کشورهای اروپایی، این مجوزها به‌صورت ایالتی صادر می‌شود در ایران نیز، سازمان نظام روان‌شناسی باید در این زمینه فعال‌تر شود تا بتواند بین جامعه و مسائل روان‌شناختی پیوند مؤثری برقرار کند.

وی ادامه داد: جامعه روان‌شناسی و مشاوره ما در زمان بحران‌ها نشان داده که توانمند است. در بحرانها روان‌شناسان و مشاوران اقدامات بسیار ارزشمندی انجام دادند؛ اما متأسفانه این فعالیت‌ها بیشتر فردی بود و آن «حلقه واسط» یا «نخ تسبیح» که باید سازمان نظام روان‌شناسی آن را ایجاد می‌کرد، وجود نداشت.

به گفته شیوندی، در کشورهای پیشرفته، هر انجمن یا سازمان مرتبط با روان‌شناسی تیم‌های واکنش سریع دارند که در شرایط بحرانی وارد عمل می‌شوند. جامعه‌ای در آینده موفق خواهد بود که چابک و آماده مقابله با بحران‌ها باشد.

وی متذکر شد: در آینده، بحران‌های متعددی در پیش داریم؛ یکی از مهم‌ترین آن‌ها بحران فضای مجازی است بنابراین، لازم است سازمان نظام روان‌شناسی به سمت «آینده‌پژوهی» حرکت کند، زیرا مردم به‌تنهایی نمی‌توانند برای این مسائل برنامه‌ریزی کنند.

شیوندی تصریح کرد: اگر بخواهیم وضعیت بوم‌شناختی ایران و جامعه روان‌شناسی و مشاوره را درست درک کنیم، خروجی این شناخت می‌تواند یک «پیشنهاد شگفت‌انگیز» برای دولت و مجلس باشد؛ مثلاً تشکیل وزارت خانواده. در بسیاری از کشورها چنین وزارتخانه‌ای وجود دارد و در ایران نیز ضرورت آن احساس می‌شود. اما این پیشنهاد را چه نهادی باید ارائه دهد؟ طبیعی است که سازمان نظام روان‌شناسی باید پیش‌قدم باشد.این سازمان باید نهادی چابک و پویا باشد و بتواند برای رفاه مردم پیشنهادهای مؤثر به دولت و مجلس ارائه کند.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، در کشور ما قوانینی وجود دارد که متأسفانه مغفول مانده‌اند. برای نمونه، در دهه 1350 قانونی وجود داشت که در فرآیند استخدام، وضعیت روانی داوطلبان باید ارزیابی شود. نهاد تخصصی و قانونی برای این امر، سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور است. یکی دیگر از مشکلات دیگری که وجود دارد این است که در حال حاضر کلینیک‌های حقوقی و حقیقی رتبه‌بندی خاصی ندارند.

محمدعلی اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در ادامه بیان کرد: کسانی می‌توانند در انتخابات سازمان نظام روانشناسی ورود کنند که دانش، تجربه و رزومه و به عبارتی هم برنامه و هم کارنامه داشته باشند. در کنار تخصص و تجربه، جوان گرایی و حضور بانوان نیز در لیست این ائتلاف دیده شده است. اگر کسانی وارد سازمان نظام روانشناسی شوند که دغدغه‌های خرد داشته باشند و دغدغه آن‌ها جزو مسائل اصلی کشور نباشد، دچار مشکل خواهیم شد. این ائتلاف که اساتید مختلف در آن حضور دارند کارنامه درخشانی دارد، از جمله عملکرد آقای دکتر فتحی آشتیانی رئیس پیشین سازمان؛ در 20 سال اول تشکیل سازمان نظام روانشناسی مجموع پروانه‌های صادر شده 7 هزار و 800 مورد بوده اما در 20 ماه حضور آقای فتحی آشتیانی 25 هزار پروانه صلاحیت حرفه‌ای صادر شده است که نسبت به 20 سال گذشته آماری بیش از 3 برابری دارد.

وی افزود: اگر سازمان خود را صرفا مسئول صدور پروانه یا صرفا نظارت بداند ایفای نقش آن موثر نخواهد بود. در همه اسناد بالادستی، سلامت روان جزو بندهای اصلی است. سازمان نظام روانشناسی باید مسئولیت تولی‌گری نظام سلامت روان کشور را برعهده بگیرد و مجموعه دستگاه‌های کشور را نسبت به مسائل و شرح وظایف خود آگاه کند.

یاسر مدنی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در ادامه بیان کرد: باید صدور پروانه را تقویت و تسهیل کنیم و نظارت‌های صورت گرفته نیز عادلانه و مطابق با استانداردهایی باشد.

وی افزود: عضویت در سازمان نظام روانشناسی باید امکانات رفاهی مناسبی نیز برای اعضا ایجاد کند، عضویت در سازمان باید آنقدر مزایا برای اعضا داشته باشد که خود اعضا با اشتیاق و بصورت اختیاری نسبت به عضویت اقدام کنند.

وی ادامه داد: باید آموزش‌های رایگان و کم‌قیمت نیز برای اعضا ارائه شوند تا مهارت افزایی صورت بگیرد و مهارت ‌های تخصصی تر به صورت کارگاه‌های دیگر ارائه شوند. موضوعی که کمتر به آن پرداخته می‌شود انسجام درون‌گروهی است و باید به این موضوع توجه ویژه شود. منظور از انسجام، نبود اختلاف سلیقه نیست بلکه باید از قهر و تنش پیشگیری شود.

انتهای پیام/