افت فشار خون در هواپیما – علائم، دلایل و راه های پیشگیری

افت فشار خون در هواپیما یک علامت یا پاسخ فیزیولوژیک است که بدن به شرایط پرواز نشان می دهد. در این حالت شما به عنوان یک مسافر به دنبال کاهش فشار خون علائم مختلفی نظیر سرگیجه، تاری دید یا احساس ضعف وخستگی شدید را تجربه می کنید. حال اگر مبتلا به بیماری های خاص هم باشید این علائم در شما شدیدتر خواهد بود تا انجا که ممکن است باعث غش کردن و از دست دادن هوشیاری شما شود.

بنابراین مهم است بعد از رزرو بلیط هواپیما و بستن چمدان هایتان، اطلاعات کافی نسبت به تاثیر پرواز بر فشار خون، علائم و علت های ان به همراه راه های پیشگیری از افت فشار خون در هواپیما کسب کرده تا با امادگی کامل سوار هواپیما شده و سفری ایمن و راحت را تجربه کنید.

تاثیر پرواز بر فشار خون

افت فشار خون در هواپیما حالتی است که به دلایل مختلفی از جمله کاهش فشار کابین، خشکی هوا، استرس پرواز و تغییرات اکسیژن خون رخ می‌ دهد. این کاهش اکسیژن خون که به آن هیپوکسی گفته می‌ شود، باعث می ‌شود رگ‌ های خونی گشاد شوند و فشار خون پایین بیاید.

در افراد سالم بدن با افزایش ضربان قلب و انقباض رگ‌ ها که از طریق گیرنده‌ های شیمیایی کنترل می‌ شود، کاهش فشار خون ناشی از گشاد شدن رگ‌ ها را جبران می ‌کند و فشار خون دوباره به سطح طبیعی بازمی‌ گردد اما در افرادی که بیماری‌ های زمینه‌ ای دارند این افت فشار خون ممکن است باعث بروز علائم شدیدتر یا تشدید مشکلات دیگر شود.

علائم افت فشار خون در هواپیما

زمانی که در پرواز فشار خون شما افت میکند معمولا بدن با نشانه های زیر سعی میکند شما را از این موضوع مطلع کند:

• سرگیجه یا سبکی سر به خصوص هنگام بلند شدن از صندلی
• تاری دید یا دیدن لکه های سیاه
• احساس ضعف و خستگی شدید
• تعریق سرد
• رنگ پریدگی
• تهوع یا دل پیچه
• سردرد
• تپش قلب
• کاهش تمرکز یا گیجی

در مواردی که افت فشار خون شدید باشه علائم زیر رو تجربه خواهید کرد:

• غش کردن یا از دست دادن هوشیاری کوتاه مدت
• افت انرژی ناگهانی و ناتوانی در ایستادن

علت‌ های افت فشار خون در هواپیما

دلایل افت فشار خون در هواپیما به شرح زیر است:

تغییر فشار کابین و کاهش اکسیژن

در ارتفاعات بالا فشار هوای داخل کابین کمتر از فشار هوا در سطح زمین است. کاهش فشار کل هوا باعث می‌شود که فشار جزئی اکسیژن در هوایی که مسافران تنفس می‌کنند نیز کاهش یابد. در نتیجه اکسیژن خون کاهش پیدا کرده و این امر می‌تواند به افت فشار خون مسافر منجر شود.

کم ابی بدن در اثر خشکی کابین

هوای داخل کابین معمولا 10 تا 20 درصد رطوبت کمتری نسبت به هوای بیرون از ان دارد همین موضوع می تواند باعث افزایش از دست رفتن مایعات و کاهش حجم خون در گردش در بدن مسافر شده و فشار خون را کاهش دهد.

بی تحرکی در پرواز های طولانی

نشستن طولانی مدت و حرکت ندادن عضلات ساق پا باعث تجمع خون در رگ های پا می شود. از اونجایی که این عضلات حکم قلب دوم را در بدن دارند در این شرایط نمی توانند خون را از رگ های پا به سمت قلب برگردانده و همین باعث می شود خون کمتری به قلب برسد. در نتیجه مسافر افت فشار خون را تجربه خواهد کرد.

مصرف داروهای خاص با شرایط پزشکی (مثل بارداری، مشکلات قلبی و دیابت)

مصرف برخی داروها مثل دیورتیک ها یا داروهای ادرار اور که باعث کاهش حجم مایعات بدن می شود، آنتی ‌هیپرتانسیوها که داروهای کاهنده فشار خون بوده، بتا-بلاکرها که تپش قلب را کاهش می دهند و داروهای وازودیلاتور که فشار خون را با گشاد کردن رگ ها کم می کنند می تواند باعث تشدید افت فشار خون ناشی از هواپیما در بدن مسافرین شود.

استرس و اضطراب پرواز

استرس و اضطراب با افزایش ادرنالین خون ضربان قلب رو بالا برده و در نتیجه باعث افزایش فشار خون می شود. اگر میزان این استرس زیاد باشد باعث فعال شدن عصب واگ شده که در نتیجه ضربان قلب کاهش یافته و رگ ها گشاد می شوند. بنابراین خون به مقدار کافی در پرواز پمپاژ نخواهد شد و فشار خون ناگهانی به شدت افت خواهد کرد.

چه کسانی بیشتر در معرض افت فشار خون در هواپیما هستند؟

سالمندان، بیماران قلبی و عروقی، خانم های باردار، افرادی که داروهای فشار خون یا دیورتیک مصرف می کنند و مسافرانی که سابقه غش و از حال رفتگی در پرواز را دارند بیش از بقیه افراد در معرض افت فشار در سفر هوایی خواهند بود.

راه های پیشگیری از افت فشار خون در هواپیما

راهکار های موثر برای پیشگیری از افت فشار خون در هواپیما عبارت اند از:

انجام حرکات کششی ساده طی پرواز

برای پیشگیری از افت فشار خون لازم است هر نیم ساعت یک بار بلند شده یا حرکات کششی ساده مثل چرخاندن مچ پا، بالا و پایین اوردن پاشنه، بالا و پایین اودن نوک پا، فشردن ران ها رو انجام دهید. اگر مسافر سالمند هستید دقت کنید که حرکات سبک و بدون فشار را انجام دهید تا متحمل اسیب نشوید.

نوشیدن اب کافی، اجتناب از نوشیدن قهوه و الکل

قهوه و الکل ادرار اور هستند و اب بدن را کم می کنند بنابرین از یک ساعت قبل از پرواز سعی کنید قهوه و الکل نخورید. برای نوشیدن اب هم دقت کنید که حمل مایعات بیش از 100 میلی لیتر به داخل کابین هواپیما ممنوع است یعنی نمی توانید یک بطری پر اب همراه خود داخل کابین ببرید اما می توانید یک بطری خالی پلاستیکی یا فلزی (نه شیشه ای ) همراه خود داحل کابین برده و از مهماندار بخواهید برایتان از اب پر کند.

لازمه که هر 10 الی 15 دقیقه چند جرعه اب بنوشید حتی اگر احساس تشنگی نداشته باشید.

استفاده از جوراب واریس

جوراب واریس با ایجاد فشار ملایم بر ساق و مچ پا، مانع از گشاد شدن بیش از حد رگ‌ها می‌شود و به این ترتیب از تجمع خون در پاها جلوگیری می‌کند. هنگام انتخاب جوراب واریس برای سفر هوایی، حتماً به سایز مناسب که روی بسته‌بندی درج شده توجه کنید و از خرید جوراب‌های خیلی بزرگ یا خیلی کوچک بپرهیزید.

فشار استاندارد برای افراد سالم معمولاً ۱۵ تا ۲۰ میلی‌متر جیوه است. اما اگر دچار مشکلات وریدی شدید، سابقه لخته شدن خون در رگ‌های عمقی، اختلالات گردش خون دارید یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید، ممکن است به فشار بالاتر یعنی ۲۰ تا ۳۰ میلی‌متر جیوه نیاز داشته باشید. در این موارد، استفاده از جوراب با فشار بیشتر باید حتماً با تجویز پزشک انجام شود.

استفاده از جوراب واریس برای افراد سالمند، زنان باردار، افزاد مبتلا به تورم پا یا واریس شدید در پرواز بیشتر از سایرین توصیه می شود.

چه کار کنیم اگر در پرواز دچار افت فشار شدیم؟

اقدامات لازم در زمان ابتلا به کاهش فشار خون در پرواز عبارت اند از:

1. از راه رفتن خودداری کرده و سعی کنید بنشینید یا در صورت امکان دراز بکشید
2. پاها را کمی بالاتر از سطح قلب برده و نگه دارید
3. اگر محدودیت پزشکی ندارید، مقداری اب نمک بنوشید
4. به مهماندار اعلام کنید تا کمک های اولیه به شما ارائه شود.