مهدی محمدی، رئیس هیئت مدیره انجمن فولاد آلیاژی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره چالش‌های موجود در صنعت فولاد اظهار کرد: چالش‌های صنعت فولاد و صنایع مرتبط به اندازه‌ای گسترده است که اگر بخواهیم همه را فهرست کنیم، کتاب بزرگی خواهد شد. بیشترین منشأ این چالش‌ها به تصمیمات مسئولان بازمی‌گردد؛ تصمیماتی که یا به‌موقع گرفته نشده یا نادرست بوده و اکنون اثرات منفی آن بر شرکت‌ها و صنایع نمایان است. این مشکلات در حوزه برق، گاز، آب و ارز به وضوح دیده می‌شود و در رأس همه آن‌ها، اثر تحریم‌ها قرار دارد.

وی افزود: در صنعت فولاد امروز قیمت تمام‌شده جایگزینی شمش فولادی با نرخ‌های جاری مواد اولیه، برق و گاز آزاد، حدود ۳۳ هزار تومان برای هر کیلوگرم است؛ آن هم در شرایط نرمال و بدون استفاده از آلیاژهای خاص. در حالی‌که صادرات شمش با نرخ حدود ۴۱۵ تا ۴۲۰ دلار انجام می‌شود و پس از کسر هزینه‌ها، دریافتی خالص حدود ۳۹۰ تا ۳۹۵ دلار خواهد بود. وقتی این رقم در مرکز مبادله با نرخ ۶۹,۸۵۰ تومان تسعیر می‌شود، دریافتی ریالی هر کیلو حدود ۲۷,۵۰۰ تومان خواهد بود؛ یعنی کمتر از بهای تمام‌شده جایگزینی. نتیجه آن است که شرکت‌های فولادی متضرر می‌شوند و منفعت این تفاوت به جیب خریداران خارجی می‌رود که هم محصول ارزان‌تر از بازار جهانی می‌خرند و هم از محدودیت‌های تحریمی ایران بهره‌مند می‌شوند.

محمدی با بیان اینکه مشکل اصلی در سیاست‌های ارزی است، ادامه داد: صادرکننده مجبور است ارز حاصل را به مرکز مبادله تحویل دهد و آن ارز صرف واردات کالاهایی مانند خودرو و تلفن همراه می‌شود. در نهایت، مصرف‌کننده ایرانی همان کالاها را با قیمت چند برابر و کیفیت پایین‌تر می‌خرد. این نوع سیاست‌گذاری موجب رانت و فساد می‌شود و صنایع مادر مثل فولاد از مزیت رقابتی خود محروم می‌گردند.

وی اضافه کرد: امروز در بورس داخلی، فولاد با نرخ حدود ۱۷ هزار تومان به فروش می‌رسد، در حالی‌که بهای جایگزینی ۳۳ هزار تومان است. طبیعی است که این شرایط به زیان شرکت‌ها، کاهش تولید، بیکاری و تبعات اجتماعی گسترده منجر خواهد شد. در واقع، حاکمیت باید تصمیماتی بگیرد که منافع ملی را تضمین کند، نه اینکه با چنین سیاست‌هایی صنعت را به سمت نابودی ببرد.

مزیت رقابتی انرژی در صنعت فولاد ایران از بین رفته است

محمدی در خصوص ناترازی انرژی تصریح کرد: ناترازی در حوزه انرژی به‌شدت صنعت فولاد را تحت فشار قرار داده است. برق در بورس انرژی رقابتی نیست و صنعتگر عملاً مجبور است برق گران بخرد. نرخ رسمی برق برای صنایع حدود ۹۹۰ تومان است، اما با مالیات و عوارض تا حدود ۱,۹۲۰ تومان می‌رسد. با این حال، دولت در تابستان‌ها برق نمی‌دهد و شرکت‌ها مجبور به خرید برق آزاد تا نرخ‌های ۷ هزار تومانی می‌شوند. یعنی در حالی که برق دولتی حدود ۱,۹۰۰ تومان است، برق آزاد بیش از ۸,۰۰۰ تومان تمام می‌شود. این شرایط ساختار هزینه‌ای صنعت را به‌هم زده است.

رئیس هیئت مدیره انجمن فولاد آلیاژی افزود: پیش‌تر سهم برق در بهای تمام‌شده فولاد حدود ۳ تا ۴ درصد بود، اما اکنون به ۱۹ تا ۲۰ درصد رسیده است. وضعیت گاز نیز مشابه است؛ نرخ اعلامی حدود ۷,۳۰۰ تومان بود، اما با مازادها به بالای ۸,۳۰۰ تومان رسید. در بورس انرژی هم گاز اصطلاحاً «قطع‌نشو» تا ۱۷,۵۰۰ تومان معامله می‌شود. این یعنی فولادسازان عملاً با هزینه‌های سرسام‌آور مواجه‌اند و سود آن‌ها به‌شدت محدود یا حتی به زیان تبدیل شده است.

وی خاطرنشان کرد: ادعاهایی مبنی بر اینکه برق یا گاز ارزان به صنایع داده می‌شود، دیگر صحت ندارد. کشورهای منطقه مانند ترکیه برق را با نرخ سه تا پنج سنت تأمین می‌کنند، در حالی‌که هزینه انرژی برای صنایع ایرانی چند برابر است. بنابراین مزیت رقابتی انرژی در صنعت فولاد ایران از بین رفته است.

محمدی درباره میزان خسارات وارده ناشی از ناترازی انرژی گفت: بر اساس محاسبات انجام شده، از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان سه‌ماهه نخست ۱۴۰۴، صنایع فولادی حدود ۱۴ میلیارد دلار زیان ناشی از این شرایط متحمل شده‌اند.