به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ،  کارشناسان حوزه خودرو دلایل مختلفی را برای این موضوع مطرح کرده‌اند، اما مهم‌ترین دلیل این است که «اصلاح بازار» صورت گرفته است و به نوعی و تا حدودی به پایان عصر سفته‌بازی در مبحث خرید و فروش خودرو نزدیک می‌شویم.

تا همین یکی دو سال پیش، هر کس موفق می‌شد در طرح‌های فروش فوری کارخانه ثبت‌نام کند، عملاً یک برگ برنده داشت؛ چون همان خودرو در بازار آزاد چند ده میلیون تومان بالاتر دست‌به‌دست می‌شد. این اختلاف، آتش دلالی و سفته‌بازی را شعله‌ور نگه می‌داشت. امروز اما همان حواله‌فروشی دیگر جذابیتی ندارد. اختلاف قیمت کارخانه و بازار یا از بین رفته یا در مواردی حتی معکوس شده است؛ این یعنی دلالی، که موتور محرک بخش بزرگی از تقاضا بود، عملاً خاموش شده است.

کارخانه گران می‌کند، بازار نمی‌خرد

طبق بررسی قیمت‌های بازار خودرو در روز چهارشنبه 2 مهر، قیمت بستیون T77 در بازار حدود یک میلیارد و 800 میلیون تومان است، اما قیمت این خودرو در کارخانه 2 میلیارد و 152 میلیون تومان است؛ در واقع قیمت بازار این خودرو از کارخانه ارزان‌تر است. بستیون NAT در بازار یک میلیارد و 200 میلیون تومان قیمت دارد، اما قیمت کارخانه آن یک میلیارد و 235 میلیون تومان است. قیمت هیوندای کونا در بازار 4 میلیارد تومان است، قیمت همین خودرو در سامانه 4 میلیارد و 592 میلیون تومان است؛ یعنی قیمت سامانه این خودرو 592 میلیون تومان از بازار گران‌تر است. قیمت جیلی آزکارا در بازار 2 میلیارد و 250 میلیون تومان و در سامانه 2 میلیارد و 350 میلیون تومان است. نیسان کیکس در بازار 3 میلیارد و 100 میلیون تومان قیمت دارد و سامانه 3 میلیارد و 450 میلیون تومان است؛ گران بودن عجیب این خودرو در سامانه و ارزان بودن در بازار آزاد. این موضوع در میان خودروهای وارداتی بیشتر به چشم می‌خورد.

خودروسازان در ماه‌های اخیر بارها قیمت رسمی محصولات خود را افزایش داده‌اند، دلیلش هم روشن است: هزینه تولید بالا رفته، قطعات وارداتی با دلار گران‌تر تمام می‌شود و شرکت‌ها به سودآوری نیاز دارند. اما مصرف‌کننده نهایی توان پرداخت این ارقام را ندارد. وقتی کارخانه قیمتی را اعلام می‌کند که بالاتر از کشش واقعی بازار است، نتیجه روشن است: خودرو در معاملات آزاد زیر قیمت رسمی معامله می‌شود. این دقیقاً همان اتفاقی است که این روزها در مورد بعضی مدل‌ها رخ می‌دهد.

 ترس از گران‌شدن خودرو از میان رفته است

یک عامل مهم دیگر، تغییر انتظارات مصرف‌کنندگان است. تا دیروز همه نگران بودند که اگر امروز نخرند فردا خودرو گران‌تر می‌شود. همین ترس باعث می‌شد خریدها جلو بیفتد و تقاضا به طور مصنوعی و ظاهری بالا بماند. امروز اما فضای ذهنی متفاوت است: خیلی‌ها خرید را عقب می‌اندازند، چون امید دارند قیمت‌ها دیگر جهش نکند یا حتی کمی کاهش پیدا کند. این تعویق خرید به‌ظاهر کوچک، ضربه سنگینی به معاملات بازار زده است. در واقع ترس از گران شدن محصول وجود ندارد و البته که همین موضوع خودرو را از حالت سرمایه‌ای خارج کرده است.

اختلاف روی کاغذ و کف بازار

 قیمت کارخانه بر اساس فرمول‌های شورای رقابت یا تصمیم‌های مدیریتی تعیین می‌شود؛ اما این عدد همیشه بازتاب واقعیت بازار نیست. ممکن است روی کاغذ خودرو ۱.5 میلیارد تومان قیمت بخورد، ولی در بازار آزاد خریدار حاضر باشد فقط 1.1 میلیارد تومان بدهد. وقتی این شکاف تکرار شود، اعتبار «لیست کارخانه» هم کم‌رنگ می‌شود و بازار عملاً ساز خودش را می‌زند.

این پدیده بیشتر از آنکه به معنای «ارزان شدن واقعی خودرو» باشد، نشانه رکود است. بازار آزاد دیگر توان کشیدن قیمت‌های کارخانه‌ای را ندارد و همین باعث شده ارزش معاملاتی بعضی مدل‌ها پایین‌تر از نرخ رسمی کارخانه باشد. اگر این روند ادامه پیدا کند، خودروسازان ناچار خواهند شد یا تولید را کاهش دهند، یا سیاست‌های فروش (اقساطی، تخفیف، مشوق) را تغییر دهند تا دوباره مشتری جذب کنند.