به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، نزدیک به ۹۹ هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه در سراسر کشور تحت پوشش سازمان آموزش و پرورش استثنایی قرار دارند.

این تعداد شامل گروه‌های متنوعی از دانش‌آموزان با اختلالات و نیازهای خاص است. حالا به گفته سالار قاسمی معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور از ۹۹ هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه که تحت پوشش این سازمان قرار دارند، حدود ۸۲ هزار نفر در مدارس خاص استثنایی تحصیل می‌کنند و نزدیک به ۱۷ هزار دانش‌آموز در مدارس عادی در قالب برنامه آموزش تلفیقی و فراگیر حضور دارند تا از فرصت‌های برابر آموزشی بهره‌مند شوند.

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با بیان اینکه در این مدارس، دانش‌آموزان با دریافت آموزش‌های استاندارد، خدمات تخصصی مانند مشاوره، توانبخشی، مناسب‌سازی محیط آموزشی و آموزش‌های حمایتی دریافت می‌کنند، می‌گوید: «سازمان آموزش و پرورش استثنایی برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، مجموعه‌ای گسترده از خدمات آموزشی، توانبخشی و حمایتی طراحی و اجرا می‌کند تا این دانش‌آموزان بتوانند با حداکثر ظرفیت خود به تحصیل بپردازند و از فرصت‌های برابر آموزشی بهره‌مند شوند. این خدمات بر اساس نوع مدرسه و نیازهای دانش‌آموزان به دو بخش اصلی مدارس استثنایی و مدارس عادی با آموزش تلفیقی یا فراگیر تقسیم می‌شوند.»

بیشترین تعداد دانش‌آموزان دارای معلولیت در گروه کم‌توان ذهنی

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه دانش‌آموزان تحت پوشش سازمان آموزش و پرورش استثنایی در گروه‌های مختلف معلولیت طبقه‌بندی شده‌اند، اما هر گروه نیازمند حمایت‌ها و برنامه‌های آموزشی و توانبخشی خاص است، می‌گوید: «بیشترین تعداد دانش‌آموزان دارای معلولیت در گروه کم‌توان ذهنی است.

حدود 61 هزار و 532 دانش‌آموز کم‌توان ذهنی، بیشترین تعداد را در میان دانش‌آموزان با نیازهای ویژه دارند. این دانش‌آموزان معمولاً در زمینه‌های یادگیری مفاهیم پایه، مهارت‌های روزمره و تعاملات اجتماعی نیازمند پشتیبانی هستند. برنامه‌های آموزشی آنها شامل مهارت‌آموزی پایه، مداخلات رفتاری و فعالیت‌های توسعه مهارت‌های شناختی و اجتماعی می‌شود تا بتوانند حداکثر توانمندی‌های خود را به دست آورند. در گروه دوم 8 هزار و 565 دانش‌آموز چند معلولیتی قرار می‌گیرند. این دانش‌آموزان همزمان با چند نوع معلولیت زندگی می‌کنند. بنابراین نیازهای آموزشی و توانبخشی آنها هم پیچیده‌تر و چندجانبه است. موفقیت تحصیلی این گروه نیازمند تیم‌های تخصصی چندرشته‌ای شامل معلمان، روانشناسان و کادر توانبخشی است تا برنامه‌ای جامع و هماهنگ برای رشد و پیشرفت آنها فراهم شود.»

 به گفته قاسمی اختلال طیف اوتیسم با 3 هزار و 899 دانش‌آموز در مرحله بعدی است. دانش‌آموزان مبتلا به اوتیسم در تعاملات اجتماعی، ارتباط کلامی و انعطاف‌پذیری رفتاری با چالش مواجه هستند. آموزش آنها مستلزم استفاده از روش‌های تخصصی مانند آموزش مهارت‌های اجتماعی، ارتباط غیرکلامی و آموزش رفتارهای مناسب در محیط مدرسه است تا بتوانند با همسالان خود تعامل مثبت برقرار کنند و مهارت‌های زندگی روزمره را بیاموزند.

مناسب‌سازی محیطی برای دانش‌آموزان دارای مشکل حرکتی

 به گفته قاسمی حدود 3 هزار و 958 نفر از دانش‌آموزان دچار آسیب شنوایی هستند. او توضیح می‌دهد: «این دانش‌آموزان برای یادگیری و ارتباط نیازمند زبان اشاره، آموزش گفتار و تکنولوژی‌های کمک شنوایی هستند تا بتوانند در فعالیت‌های آموزشی و اجتماعی مشارکت فعال داشته باشند. همچنین هزار و 799 نفر از دانش‌آموزان دارای معلولیت جسمی-حرکتی هستند. این دانش‌آموزان برای حضور مستقل در کلاس و فعالیت‌های روزمره نیازمند مناسب‌سازی محیط آموزشی، توانبخشی حرکتی و تجهیزات کمکی هستند. اقدامات حمایتی شامل فراهم کردن امکانات حرکتی، صندلی و میزهای استاندارد و مسیرهای دسترسی ایمن در مدارس تعبیه شده تا مشارکت کامل آنها در فرآیند یادگیری تضمین شود. 526 دانش‌آموز دارای آسیب بینایی هم داریم که این دانش‌آموزان نیازمند منابع و ابزارهای آموزشی ویژه هستند تا بتوانند در مسیر تحصیلی موفق باشند. استفاده از کتاب‌های بریل، ابزارهای کمک‌آموزشی لمسی و مناسب‌سازی محیط کلاس از جمله اقدامات ضروری برای آموزش مؤثر این گروه است.»

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی درباره خدمات حمایتی در مدارس استثنایی نیز می‌گوید: «مدارس استثنایی به‌طور تخصصی برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه طراحی شده‌اند. برنامه‌های آموزشی ویژه، مانند آموزش مهارت‌های پایه و توانبخشی شناختی، تقویت مهارت‌های اجتماعی و زندگی روزمره و همچنین آموزش مهارت‌های شغلی برای دانش‌آموزان بزرگسال در برنامه‌ها قرار دارد. این برنامه‌ها متناسب با نیازهای هر گروه معلولیت طراحی شده و هدف آن توانمندسازی فرد در زندگی روزمره و تحصیل است. یکی‎ دیگر از زمینه‌های فعالیت سازمان ارائه خدمات توانبخشی تخصصی است. ارائه فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، مشاوره روانشناسی و مشاوره تحصیلی که برای افزایش استقلال و مهارت‌های فردی دانش‌آموزان ارائه می‌شود.»

۱۷ هزار دانش‌آموز در سیستم آموزشی تلفیقی

حدود 17 هزار دانش‌آموز با نیازهای ویژه در مدارس عادی و تحت سیستم تلفیق فراگیر به تحصیل مشغول هستند. قاسمی درباره ارائه خدمات تلفیقی و حمایتی به این دانش‌آموزان، می‌گوید: «همراهی و مشاوره تخصصی به معنای حضور مربیان، مشاوران و روانشناسان برای پشتیبانی از دانش‌آموزان در کلاس و ارائه راهکارهای آموزشی فردی متناسب با نیاز هر دانش‌آموز یکی از مهم‌ترین خدماتی است که آنها در سیستم‌های تلفیق دریافت می‌کنند. مناسب‌سازی محیط و ابزارها که شامل تجهیز کلاس‌ها با وسایل کمک‌آموزشی، فناوری‌های آموزشی و ابزارهای ویژه برای دانش‌آموزان با اختلال بینایی، شنوایی و جسمی-حرکتی است. هدف، ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی، افزایش توانمندی‌های فردی، ارتقای استقلال دانش‌آموزان و بهبود کیفیت زندگی دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه است. علاوه بر حمایت تحصیلی، این خدمات نقش مؤثری در توانمندسازی اجتماعی، آموزش مهارت‌های زندگی روزمره و آمادگی برای حضور موفق در جامعه دارند.»

 قاسمی با بیان اینکه سازمان با هدف توانمندسازی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه و آماده‌سازی آنها برای زندگی مستقل در آینده، برنامه‌های آموزشی ویژه‌ای را در مدارس استثنایی و تلفیقی ارائه می‌دهد، می‌گوید: «این برنامه‌ها شامل آموزش مهارت‌های زندگی روزمره، مهارت‌های شغلی و اجتماعی است تا دانش‌آموزان بتوانند استقلال و توانمندی‌های خود را توسعه بدهند. دستیابی به اهداف در حیطه‌های اجتماعی و مهارتی نیازمند همکاری خانواده‌هاست تا از طریق ارائه اهداف و روش‌های اجرایی به آن‌ها، ارزشیابی دقیق‌تری با کمک مشاهده معلم و گزارش‌های خانواده انجام شود.»

 به گفته رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در راستای حمایت از دانش‌آموزان با اختلال طیف اوتیسم، این سازمان کتاب‌های مهارت‌آموزی ویژه‌ای تألیف کرده که به‌طور خاص برای این گروه از دانش‌آموزان طراحی شده‌اند. محتوا و ساختار این کتاب‌ها به‌گونه‌ای است که به نیازهای ویژه دانش‌آموزان اوتیسم پاسخ می‌دهد.قاسمی دراین باره می‌گوید: «برای همه دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، طراحی محتوای آموزشی با اولویت دادن به مهارت‌های زندگی انجام می‌شود. این رویکرد باعث می‌شود که آموزش‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شوند که علاوه بر ارتقای توانمندی‌های شناختی و تحصیلی، بر توانمندسازی اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی و استقلال فردی دانش‌آموزان تأکید داشته باشد. هدف اصلی در طراحی این محتواها، فراهم کردن فرصت‌های برابر برای دانش‌آموزان است تا بتوانند در آینده با اعتماد به نفس و مهارت‌های مورد نیاز، زندگی مستقل و موفقی داشته باشند.»

 ایجاد محیطی برابر برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه

معاون وزیر با تأکید بر گسترش برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی برای رفع پیش‌داوری‌ها و تبعیض‌ها و فراهم کردن فرصت‌های برابر برای تمامی افراد و ایجاد جامعه‌ای بدون تبعیض، می‌گوید: «سازمان باید بر ترویج فرهنگ پذیرش اجتماعی در مدارس و جامعه تأکید کند تا دانش‌آموزان با نیازهای ویژه در یک محیط برابر قرار گیرند. آینده سازمان باید بر پژوهش و نوآوری در حوزه‌های آموزش، توانبخشی و درمان استوار باشد. انجام تحقیقات کاربردی در زمینه‌های جدید مانند روش‌های نوین آموزشی، فناوری‌های کمکی و ارزیابی‌های رفتاری می‌تواند به ارتقای کیفیت آموزش و پرورش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه کمک کند. چشم‌انداز آینده ما باید مبتنی بر عدالت باشد تا دانش‌آموزان نه تنها از نظر آموزشی بلکه در تمامی ابعاد زندگی به استانداردهای بالای کیفیت زندگی برسند و جامعه‌ای پذیرا، برابر و بدون تبعیض شکل گیرد.»